Muriel ou Le temps d'un retour

Σκηνοθεσία: Alain Resnais
Παραγωγής: France / Italy / 1963
Διάρκεια: 115'

Η Μυριέλ είναι μόλις η τρίτη μεγάλου μήκους ταινία του Alain Resnais. Μια (ακόμα) ενδελεχής ψυχογραφία του χρόνου! Και μία απ' τις πιο χαρακτηρογραφικές ταινίες του μεγάλου Γάλλου auteur! Παρατηρεί το χρόνο μέσα απ' το παρελθόν, τις αναμνήσεις και τον αιτιοκρατικό τρόπο που παράγουν το παρόν. Παρακολουθεί το παρόν και το μέλλον, στην αναπόφευκτη ενσωμάτωσή τους με το ύστερα, καθώς ξεμένουν στις αποβάθρες του χθες. Οι τέσσερις κύριοι πρωταγωνιστές είναι τα σφυγμόμετρα του χρόνου.


Η ιστορία διαδραματίζεται σε μια απομακρυσμένη πόλη της Γαλλίας, τη Boulogne. Ο τόπος ενέχει πάντοτε ιδιαίτερη λειτουργική σημασία στο κινηματογραφικό σύμπαν του Resnais. Μια πενηντάρα, η Helene(μια εκπληκτική Delphine Seyrig στο ρόλο), προσκαλεί τον νεανικό έρωτα της στο σπιτικό της. Εκεί θα υποδεχτούν μαζί με το θετό γιο της(Bernard) τον Alphonse, ο οποίος καταφτάνει με την νεαρά και υποτιθέμενη ανιψιά του Françoise. Οι ζωές των τεσσάρων αντικρούονται, συγκρούονται και ενώνονται μυστηριακά καθώς διολισθαίνουν στην ασάφεια των τραυματικών παρελθόντων.

Στη συνέχεια του κειμένου θα κοιτάξουμε αποσπασματικά τους τέσσερις χαρακτήρες, οι οποίοι έχοντας ετερογενή σχέση με το χρόνο, συνθέτουν την ποικιλότροπη σκάλα της ανοδικής πορείας μας προς το διηνεκές.


Η Helene(Delphine Seyrig) κατοικεί στη Boulogne. Μια πόλη φάντασμα, που έχει απλώσει τις όχθες της γύρω απ' τις κοκκινισμένα υγρές μνήμες του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και του πρόσφατου (στα 1960) πολέμου στην Αλγερία. Οι παραπομπές των γεγονότων διάσπαρτες. Εντός, εκτός και επί τα αυτά της πόλης και των ανθρώπων! Η Helene πνίγεται σ' αυτή την πόλη. Και περισσότερο όλων φοβάται το παρελθόν. Στα πλαίσια αυτά επινοεί εφήμερες χαρές στο παρόν, επιθυμώντας να απεξαρτοποιηθεί απ' το παρελθόν. Τέτοιες χαρές είναι το καζίνο, αλλά και ο προσκεκλημένος Alphonse με τον οποίο προσδοκεί σε μια νέα αρχή. Αλλά πως ο χρόνος να απεξαρτηθεί απ' το παρελθόν; Πως το δέντρο να απαλλαγεί απ' τις ρίζες του; Πως ο άνθρωπος απ' το όνομα του;


Ο Alphonse είναι ένας ηλικιωμένος και πιθανόν αποτυχημένος Δον Κιχότης. Αλλάζει την ονομαστική αξία του παρελθόντος προσπαθώντας να χαλιναγωγήσει το μέλλον στους προσδοκώμενους τόπους. Μια σειρά από ψέματα και υπεκφυγές κουρνιάζουν στα καταστατικά του παρελθόντος του. Καταδικάζοντας, παρά τις απεγνωσμένες αντίρροπες προσπάθειες, το παρόν στην ίδια ανυπόστατη φύση. Αλλάζεις το όνομά σου για να μετοικίσεις σ' άλλες μέρες και σ' άλλους τόπους. Μέχρι τα πολυάριθμα βαφτιστικά να τυλίξουν τις σάρκες της καιροσκοπικής ύπαρξής σου.


Ο Bernard(Jean-Baptiste Thiérrée) είναι ένας νέος. Δεν μπορεί να αποτινάξει από πάνω του το χρονικό του πολέμου στην Αλγερία. Όπου υπήρξε μέτοχος του βασανισμού και της θανάτωσης κάποιας Μυριέλ. Το παρελθόν τον στοιχειώνει. Η μνήμη του αναπαράγει κινηματογραφικά το τετελεσμένο. Κρατώντας τον δέσμιο στα συντρίμμια ενός άλλου χρόνου. Επιλέγει ενστικτωδώς τη φυγή απ' το παρόν. Η φυγή είναι η λειτουργία του τρίτου εγκεφαλικού επιπέδου, όπως την είχε ορίσει ο Alain Resnais στο "Ο Θείος Μου Από την Αμερική". Ο Bernard έτσι καταδικάζει το παρόν στο οδυνηρό ράπισμα της μνήμης. Ένα τραίνο που σκουριάζει στις ράγες του χθες.

Τέλος, έχουμε την πιο ανεμική Françoise. Για αυτήν το παρόν δεν είναι παρά ένα μέσο επίτευξης των φιλόδοξων μελλοντικών σχεδίων. Έτσι προσπερνάει τον μοναδικό υπαρκτό χρόνο(τώρα) και τον μοναδικό υφιστάμενο τόπο(εδώ) στον οποίο ορίζεται η ζωή, για το χατίρι των φιλοδοξιών της, δηλαδή ενός ανεμικού "εκεί". Όμως το "εκεί" και το κάθε "εκεί" είναι ασύμπτωτο και καταδικασμένο να αποσταίνει από το "εδώ" και το κάθε "εδώ". Καταδικάζοντας έτσι τον ονειροπόλο του μελλοντικού χωροχρόνου να απουσιάζει απ' το παρόν.

Ο Alain Resnais μπλέκει περίτεχνα τις ιστορίες των τεσσάρων. Οι οποίοι αναπόφευκτα θα κληθούν να αντιμετωπίσουν το μοναδικό παρόν με τις συνέπειες του μέλλοντος και τις παρεμβάσεις του παρελθόντος. Ο Γάλλος σκηνοθέτης σφυρηλατεί κυριολεκτικά το χρόνο με τη χρήση ενός συνειρμικού μοντάζ. Ταχύρρυθμου, με ιδιαίτερα σουρεαλιστικά δάνεια! Και μια ξέφρενη αφήγηση, όπου ο άναρχος λόγος σμίγει ιδανικά με τα δαιδαλώδη μονοπάτια της εικόνας. Και ο εμβρόντητος θεατής θα 'χει ως πυξίδα τις εμβόλιμες και κατατοπιστικές οπερέτες του Hans Werner Henze.
Βαθμολογία 9/10