Δευτέρα 19 Ιανουαρίου 2009

Festen



Σκηνοθεσία: Thomas Vinterberg
Παραγωγής: Denmark / Sweden / 1998
Διάρκεια: 105'


Το Festen είναι η πρώτη ταινία που δημιουργήθηκε υπό τις αρχές του Δόγματος 95. Το οποίο πρωτυπέγραψαν οι Lars Von Trier-Thomas Vinterberg(έπειτα ακολούθησαν αρκετοί άλλοι) με σκοπό την περιφρούρηση του κινηματογράφου από την εμπορική επιτήδευση. Ωστόσο, οι αυστηροί κανονισμοί που προέβλεπε το Δόγμα 95, ουσιαστικά υπαγόρευαν μια έτερη στιλιστική επιτήδευση. Για τους λόγους αυτούς, οι συμφωνηθέντες "εντολές" αθετήθηκαν πολλάκις, και το συγκεκριμένο κινηματογραφικό ρεύμα καταλύθηκε συντόμως. Παρ' όλα ταύτα, άφησε το στίγμα του στη παγκόσμια κινηματογραφία!


Μια πενταμελής οικογένεια(πατέρας, μητέρα, δύο γιοι, μια κόρη) ανασυγκροτείται υπό το γεγονός της γιορτής του πατέρα. Συντόμως θα πληροφορηθούμε και την πρόσφατη απώλεια μιας κόρης εντός της οικογένειας. Ο πατέρας διοργανώνει ένα πολυτελέστατο συμπόσιο. Άφθονο κρασί, άφθονο ποτό ρέει στα τραπέζια. Καλογυαλισμένοι επισκέπτες. Τα νερά αυτής της φιλήσυχης και καθωσπρέπει οικογενειακής γιορτής αναταράσσονται όταν ο μεγάλος γιος(Ulrich Thomsen) αθετεί την εντολή "Τα εν οίκω μη εν δήμω". Τσαλακώνοντας για τα καλά την υγιέστατη εικόνα του φαίνεσθαι της φαμίλιας, και παρουσιάζοντας αυτολεξή τα κάτεργα του "είναι". Με ένα σύνολο σοβαρών κατηγοριών που βαραίνουν τις πλάτες του πατέρα.


Πέραν όμως της οφθαλμοφανούς αμαύρωσης της εικόνας της ευφάνταστης οικογένειας, ο Vinterberg, ως άλλος Haneke, έχει βάλει στοίχημα να αναδείξει και την αισχρότητα της κοινωνικής απάθειας και αδιαφορίας. Οι καλεσμένοι συνεχίζουν ατάραχοι το δείπνο τους παρά τις σοκαριστικές αποκαλύψεις παιδοφιλίας, βίας κλπ. Ο Vinteberg έχει προσομοιάσει επιτυχώς τους καλεσμένους με την κοινωνική ολότητα. Η οποία στην ψευδαίσθηση όποιας βολής αρνείται να σηκωθεί απ' την καρέκλα της και να αντισταθεί στο εγκληματικό στρώμα που την περιβάλλει. Διαιωνίζοντας έτσι τη διαφθορά και την εγκληματικότητα. Μέσα σε όλα αυτά τα πλαίσια ο Σκανδιναβός σκηνοθέτης δεν χάνει την ευκαιρία για να κάνει και ένα αιχμηρό σχόλιο πάνω στην ταξική διαστρωμάτωση. Αυτή η σκοτεινή και απειλητική ατμόσφαιρα αγγίζει όμως και τον θεατή. Ο οποίος συλλαμβάνει τον εαυτό του να κοιτάει με δυσπιστία προς το μέρος του κατήγορου Ulrich Thomsen. Διαπιστώνοντας και τη δική του ανεπάρκεια (πνευματικής) αντίστασης προς τα καθημερινά παρεκτρώματα.


Μεγάλο ενδιαφέρον αποκτά και η παρατήρηση της λοιπής οικογένειας και η επιρροή του πατέρα(εξουσία) σε αυτή. Η οικογένεια που μέχρι την οριστική επαλήθευση των κατηγοριών σχηματίζει έναν προστατευτικό κλοιό γύρω από την κεφαλή. Πίσω από την αγγελική έκφραση γαλήνης και ηρεμίας της μητέρας κρύβεται μία συνένοχος. Που με τη σιωπή και την ανοχή της είναι ηθικός αυτουργός σε όλη αυτή τη δυσωδία. Προσωπικά βλέπω μια ταύτιση της θέσης της μητέρας της οικογένειας με αυτήν της εκκλησίας στην κοινωνία. Στην αντίπερα όχθη βλέπουμε τον μικρότερο γιο(Thomas Bo Larsen) να έχει σπάσει απ' τη διαρκή βία πάνω του. Παρουσιάζεται εμετικός, βίαιος και εγωιστής. Προσπαθεί να συνετίσει τον αποκλίνοντα αδερφό του με τη βία, ως κάποιο άλλο τραυματισμένο αστυνομικό όργανο. Δείχνει να κεφαλαλγεί εσωτερικώς, τόσο που η εξωτερική του συμπεριφορά είναι εντελώς αποστροφική. Τέλος η κόρη(Paprika Steen), ως κάποιο απ' τα media της παραπληροφόρησης, προσπαθεί να διαψεύσει με λεπτό τρόπο τα λεχθέντα. Το στίγμα του καταπατητή πατέρα είναι έκδηλο και σε αυτή. Με αποκορύφωμα την ερωτική λαιμαργία της!

Μεγάλο ενδιαφέρον έχει όμως και ο χαρακτήρας του κατήγορου, του Urlich Thomsen. Ο οποίος δεν έρχεται σαν σωτήρας. Είναι ένας άνθρωπος γεμισμένος μίσος για το παρελθόν. Για τον σάτυρο πατέρα. Ή μήπως και για τον ίδιο του τον εαυτό; Όπως μας έχει γνωστοποιηθεί ο Thomsen εγκατέλειψε νωρίς τον οικογενειακό βίο. Μη μπορώντας να ανεχθεί αυτή την εμετική κατάσταση στα σπάργανα της οικογένειας. Η ζωή που διάλεξε είναι η σωτηρία; Ή μήπως το οινόπνευμα που σβήνει τη μνήμη πάνω απ' τις αθεράπευτες πληγές του; Ο πρόσφατος χαμός της αγαπημένης αδελφής του τον έχει ποτίσει με ενοχές. Ενοχές για την εγκατάλειψη της. Ενοχές για την αδυναμία του να υπερασπιστεί και να θεραπεύσει μια γνωστή κατάσταση. Ενοχές που το βάρος τους μοιάζουν ασήκωτο. Στα πλαίσια αυτά ο Urlich, ζητώντας συγχώρεση και απ' τον ίδιο του τον εαυτό, καταγγέλλει το χρονικό της κατασπαραγμένης παιδικότητας των τέκνων.


Το κλείσιμο είναι χαρισματικό. Όταν το ξεσκέπασμα έχει γίνει σε τέτοιο βαθμό, ο πατέρας δεν έχει παρά να αποχωρήσει. Με έναν ξύλινο λόγο, που επισημάνει την διεφθαρμένη του τροχιά στα έδρανα της εξουσίας. Σε αντίθεση με αυτόν, όλοι οι υπόλοιποι φιλήσυχοι καλεσμένοι, αλλά και οι υποθάλπτες των ποικιλόμορφων παρανομιών, παραμένουν βολικά καθισμένοι στις καρέκλες τους και απολαμβάνουν το πρωινό τους. Ίσως έτοιμοι να εκλέξουν τον επόμενο σάτυρο!

Το Festen πιθανότατα αποτελεί την πιο πιστή ταινία στις αρχές του Δόγματος 95. Όπου ο Vinteberg μετατρέπει αυτό το οικογενειακό δράμα σε ένα εμβαθή ψυχολογικό θρίλερ. Τα γυρίσματα υλοποιούνται σε φυσικούς χώρους, υπό φυσικούς φωτισμούς. Οι στέρεοι κινηματογραφικοί κώδικες τεμαχίζονται. Συγκυριακά οι ηθοποιοί διατελούν και χρέη καμεραμάν, οι γωνίες λήψεις ποικίλουν και το αστραπιαίο μοντάζ κάνουν ακόμα πιο βίαιο το ούτως ή άλλως βάναυσο αυτό δράμα.
Βαθμολογία 9/10

9 σχόλια:

Nathalie είπε...

O tropos pou katafernei na aggixei diafora sklira 8emata (apo thn paidofilia, th siwph oswn kswroun, to ratsismo, klp) se sympleush me ton aderfo na anazhtei ena mhnyma, ena simadi apo thn aderfh.. den exw logia. apo ta kalytera pou exw dei!

geokalp είπε...

την καλημέρα μου!

είχα καιρό να περάσω και είδα μερικές εξαιρετικές, και αυτή που αφήνω το σχόλιό μου

πολύ καλή η δουλειά σου!

ναυτίλος είπε...

Σπουδαία ταινία , χάρηκα που μου τη θύμισες .

kioy είπε...

@Nathalie
Χαίρομαι που σε ξαναβλέπω δραστήρια! Νομίζω πως διαφαίνεται πως συμφωνούμε για την ταινία...

@geokalp
Ευχαριστώ για τα καλά σ λόγια! Χάρηκα που σου άφησε κάτι ωραίο η επίσκεψη στα λημέρια μου!
Την καληνύχτα μου!

@ναυτίλος
Για αυτό είμαστε εδώ, για αυτό διατηρούμε, κατά εναν τρόπο κλλιτεχνικά ιστολόγια. Για να θυμίζουμε ωραία ταξίδια και να προτείνουμε διαδρόμές ο ένας στον άλλο...:)

ds είπε...

Πολύ καλή ταινία πράγματι. Η αγαπημένη μου "Δόγμα" ταινία. Άραγε τι πήγε στραβά μετά με τις επόμενες;;;

kioy είπε...

Καλησπέρα Dynx. Πιθανόν να είναι όντως η καλύτερη ταινία Δόγμα, αλλά ίσως και η μοναδική ταινία Δόγμα που δημιουργήθηκε. Υπό τον όρο, ότι λίγο αργότερα οι υπόλοιπές ταινίες που εντάσσονταν στο ρεύμα, καταπάτησαν τις περίφημες "Δέκα εντολές".

Προσωπικά νομίζω πως το Δόγμα απέτυχε, διότι παρά την αυτοδημιουργεία του για τη μερική προστασία του κινηματογράφου, τελικά στερούταν ενιαίας, ή καλύτερα ενιαίως αποδεκτής ταυτότητας. Πήρε σύντομα ένα περιοριστικό χαρακτήρα, ο οποίος μοιάζει εξολοκλήρου παράταιρος στην αχανή ελευθερία των οριζόντων της Τέχνης. Ωσστόσο, αν το Δόγμα είχε ως αυτοσκοπό την περιφρούρηση του κινηματογράφου από την εμπορική επιτήδευση, τότε σίγουρα δεν είναι νεκρό. Υπάρχουν(και πάντα ελπίζω) θα υπάρχουν εκείνοι οι οραματιστές, που ανεξαρτήτως Δόγματος(!), προασπίζονται την κινηματογραφική Τέχνη!

Ανώνυμος είπε...

Μεγαλη ταινια. Αυτο που πηγε στραβα με το Δογμα ειναι η ιδια η διακηρυξη του Δογματος, κατ'εμε.
Ωραιο το σχολιο περι Μητερας-Εκκλησιας!
Ανα παραγραφους το κειμενο απογειωνεται.

kioy είπε...

Καλησπέρα okocha, ευχαριστώ για την παρουσία σου εδώ.

Και εγώ νομίζω πως το Δόγμα ήταν μια πρόταση αυτοεξαίρεσης και διαφοροποίησης, που ουσιαστικά δεν είχε να προσφέρει κάτι άλλο!
Είδαμε μερικές πολύ καλές ταινίες, παρόμοιες όμως προσπάθειες(αισθητικά, στυλιστικά, θεματικά) υπάρχουν και έξω απ' την ομπρέλα του Δόγματος!

Ανώνυμος είπε...

Okocha=Andreas Var (fb)