Alice in den Städten

Σκηνοθεσία: Wim Wenders
Παραγωγής: West Germany / 1974
Διάρκεια: 110'

Ο Wim Wenders έχει αφήσει ανεξίτηλα το στίγμα του στον κινηματογράφο των Road movies. Μια τέτοια αριστουργηματική ταινία είναι και το "Η Αλίκη Στις Πόλεις", που γύρισε σε ηλικία 29 ετών.

Ένας συγγραφέας ή αρθρογράφος, που μας παραπέμπει στον Coeniκο Barton Fink, μοιάζει πνευματικά ευνουχισμένος μέσα στο Αμερικάνικο τοπίο. Οι αισθήσεις τον έχουν εγκαταλείψει προ πολλού, και δίχως νόημα ζωής περιφέρεται βασανιστικά μέσα στο περιβάλλον του. Ακριβώς όσο βασανιστικά περιφέρεται η κάμερα ανάμεσα σε fast foodαδικά, motels, pubs και λοιπά Αμερικάνικα σύμβολα της εποχής. Μια φωτογραφική μηχανή είναι ο μόνιμος σύντροφος του συγγραφέα(του εκπληκτικού Rüdiger Vogler), και οι φωτογραφίες μοιάζουν περισσότερο με αποδεικτικό στοιχείο της ύπαρξης του.


Ένα παιδί παρατημένο, η Αλίκη του τίτλου, έρχεται να ταρακουνήσει τα νερά. Στο νου μου έρχεται ένα εκπληκτικό τετράστιχο από τις Τρύπες: "Όταν θα’ρθείς να με ξεθάψεις απ’τις στάχτες, και διώξεις από πάνω μου όλη τη σκουριά, και ξαναβάλεις τις ρόδες μου σε ράγες, και εγώ αρχίσω να κυλάω ξανά." Κάπως έτσι, σαν πνοή απ' τα ανθηρά πρωινά, σαν ανέμισμα απ' τα βουνίσια πέρατα, σαν καλπασμός σε θαλάσσια ράχη, η Αλίκη(η συμπαθέστατη Yella Rottländer) θα εντρυφήσει τη ζωή μέσα στον συγγραφέα.


Η Αλίκη είναι ένα κορίτσι που έχει μάθει να ζει σαν νομάς, ταξιδεύοντας ασταμάτητα με την μητέρα της. Όταν η τελευταία την εγκαταλείπει, τυχαίως θα μείνει στα χέρια του συγγραφέα. Ο Rüdiger Vogler θα προσπαθήσει να την επανενώσει με την χαμένη οικογένεια της, ψάχνοντας για τη γιαγιά της μικρής σε ολόκληρη τη Γερμανία. Αρχικώς μοιάζει εξαιρετικά αρνητικός, σαν να καταριέται την τύχη του. Όμως το κορίτσι, χωρίς ο ίδιος να το καταλαβαίνει, του έχει δώσει ένα νόημα ζωής, έναν λόγο ύπαρξης. Και στην ουσία είναι αυτή που θα τον επαναπροσδιορίσει ως ύπαρξη.

Η Αλίκη είναι περισσότερο ένα σύμβολο παιδικής αγνότητας και αυθεντικότητας. Το παιδί που έχουμε αποχωριστεί όλοι στην αλλοτριωμένη ενηλικίωση μας. Για αυτό είναι και η μοναδική που μπορεί να απελευθερώσει τον συγγραφέα από αυτό το τέλμα στο οποίο έχει περιέλθει. Στα road movies, που έχουμε συνηθίσει να ταυτίζουμε το ταξίδι με το ταξίδι της ζωής, βλέπουμε μια μικρή κοπέλα που επιδεικνύει τεράστια όρεξη για ζωή. Ζητάει συνέχεια απ' τον απρόθυμο και βαριεστημένο αρθρογράφο την εξερεύνηση, την περιπλάνηση εντός των πόλεων. Αυτό είναι και το ουσιαστικό σημείο διαφοράς τους. Η μία έχει αστείρευτη επιθυμία, ενώ ο άντρας, ολοκληρωτικά παραιτημένος, επιθυμεί την μονοτονία ενός motel. Αυτή η άρνηση για τα πάντα απεικονίζεται χαρακτηριστικά και στον τρόπο που αντιμετωπίζει αρχικά τη μικρή. Παρά το γεγονός πως η Αλίκη είναι αυτή που τον ξαναβγάζει στα πυρωμένα σκαλιά της ζωής. Χαρακτηριστική η σκηνή στο τμήμα. Όπου ο Rüdiger Vogler δηλώνει πως είχε και άλλα πράγματα να κάνει, ενώ όταν απαλλάσσεται για λίγες ώρες απ' την παρουσία της μικρής, το μοναδικό πράγμα που κάνει είναι απλά να μεθύσει. Σταδιακά και ο ίδιος θα συνειδητοποιεί πως η Αλίκη είναι το εισιτήριο του για την εσωτερική εξυγίανση. Σιγά σιγά θα δούμε τα μονίμως παγωμένα χείλη του να γελάνε, τον ίδιο να απελευθερώνεται και να απολαμβάνει τη διαδρομή και τη σκουριασμένη πένα του να χορεύει ξανά. Σαν την επιστροφή ενός ήλιου που είχε ολότελα χαθεί στην άβυσσο του σύμπαντος, στην άβυσσο της άρνησης.


Αυτή η μεταστροφή, αυτή η συναισθηματική εξέλιξη του ήρωα απεικονίζεται και στη χαρισματική φωτογραφία. Ο Wim Wenders εδώ απογείωσε τις δυνατότητες του 16mm, και μας χάρισε σκηνές μοναδικής αισθητικής καλλιέπειας. Κάτι που οφείλουμε να πιστώσουμε και στον φωτογράφο, τον Robby Müller. Η φωτογραφία, σαν ντοκυμαντεριστικό ντοκουμέντο, περιπλανιέται μέσα στη ζωή του κάθε τόπου. Συλλαμβάνοντας τη μαγεία της ζωής και στις πιο μικρές λεπτομέρειες. Μια ασπρόμαυρη φωτογραφία που μοιάζει να είναι ποτισμένη με χιλιάδες χρώματα. Τα μουντά χρώματα διαδέχονται ανθηρές ανοιξιάτικες αποχρώσεις, σημαδεύοντας την εσωτερική διάσταση του πρωταγωνιστή καθώς επαναπροσδιορίζεται και ξαναγεννιέται μέσα από τις στάχτες του παρελθόντος.


Ο Wim Wenders, εκτός όλων των άλλων, σε αυτή την αριστουργηματική ταινία μοιάζει να κάνει και ένα σχόλιο για την κινηματογραφική εικόνα. Πέραν της εξόφθαλμης χλεύης που ρίχνει στην τηλεόραση, σε κάποιο σημείο στοχασμού, ο πρωταγωνιστής μας λέει πως οποιαδήποτε εικόνα απ' τη στιγμή της γέννησης της επιδιώκει κάτι απ' τον θεατή. Και εμείς παρακολουθούμε το "Alice in den Städten" που μέσα από την κεντρική του ιδέα ξεπηδάει το εξής θέμα: "Ένα πρόβλημα, ένας μπελάς που σταδιακά γίνεται η λύτρωση και η ολοκλήρωση". Σημαδεύοντας έτσι την ουσία της Τέχνης, που θα μπορούσαμε να την παρομοιάσουμε με ένα άροτρο, που μέσα από μια επίπονη διαδρομή προβληματισμού οδηγεί στην εσωτερική ωρίμανση και την κάθαρση.
Βαθμολογία 9,5/10