Rashômon

Σκηνοθεσία: Akira Kurosawa
Παραγωγής: Japan / 1950
Διάρκεια: 88'

Ο Akira Kurosawa, στην πλέον κλασσική ταινία, έχει βαλθεί να αποδείξει τις επιβεβαιωμένες πλέον σχέσεις κινηματογράφου και μυθιστοριογραφίας. Η κινηματογραφική αφήγηση ρέει αβίαστα, σε ρυθμούς διηγήματος, καθώς ο φακός μετουσιώνει αριστοτεχνικά τον λόγο σε εικόνα.


Μεταφερόμαστε κάπου στο μεσαίωνα για να διελευκάνουμε μια δυσνόητη αλλά όχι και τόσο ασυνήθιστη ιστορία. Ένας περήφανος και ξακουστός ληστής μαγεύεται απ' τα κάλλη μιας όμορφης νεαράς, η οποία όντας αναβάτης σε λευκό άλογο συνοδεύεται απ' τον άντρα της. Ο ληστής επιθυμεί να την αποπλανήσει και σκαρφίζεται μια τρομακτική κομπίνα για να επιτύχει το σκοπό του. Τα de facto γεγονότα αντιστοιχούν σε μια ερωτική πράξη και στον θάνατο του συζύγου. Κάπου εκεί, ο σπουδαίος Ιάπωνας σκηνοθέτης στήνει με παμπόνηρο τρόπο ένα άτυπο δικαστήριο. Όπου φυλάει για τον θεατή μια προνομιούχα θέση στα "εισαγγελικά" έδρανα. Καθώς είναι ο θεατής εκείνος(προσέξτε την θέση της κάμερας) που παρακολουθεί με flash back τις μαρτυρίες των τριών εμπλεκόμενων προσώπων, όπως και αυτή ενός αυτόπτη μάρτυρα.


Οι τέσσερις διαφορετικές μαρτυρίες, παρά το γεγονός ότι περιστρέφονται γύρω απ' τα ίδια αντικειμενικά γεγονότα, παρουσιάζουν τέσσερις εντελώς διαφορετικές εκδοχές στην ιστορία. Με αυτή του αυτόπτη μάρτυρα να μοιάζει περισσότερο αποστασιοποιημένη. Το πλάσιμο της ιστορίας είναι, όπως διαφαίνεται, ένα προνόμιο που χρησιμοποιεί ο καθένας για την εξυπηρέτηση των σκοπών του. Καθώς και στις τέσσερις μαρτυρίες το ψέμα επεισέρχεται είτε για να αποκρύψει τις εφιαλτικές μνήμες, είτε για να τονώσει-προασπιστεί την τιμή και την ανδρεία του ομιλούντος.

Ο Akira Kurosawa ορθώνει το ανέφικτο, αλλά και το ανούσιο, της κατάκτησης του ακριβούς ενός χρονικού γεγονότων. Τα συμβάντα μπορεί να είναι αδιαμφισβήτητα και αντικειμενικά ως προς τις επιγραφές τους, όμως η συναρμολόγηση τους εξαρτάται από το υποκειμενικό βλέμμα του εκάστοτε "παρατηρητή". Τα διάφορα υποκειμενικά βλέμματα συνθέτουν μια σχετική αλήθεια, και περισσότερο υποκρύπτουν παρά αποκαλύπτουν την πραγματικότητα. Ωστόσο αυτή η "περίπου"πραγματικότητα είναι σημαντικότερη από κάθε φαινομενική αλήθεια. Είναι το όχημα που μας επιτρέπει μια πλήρη εποπτεία στους οπτικούς μηχανισμούς του εκάστοτε σχετικού βλέμματος. Απεκδύοντας την ουσιαστικότερη αλήθεια: το βύθισμα στην απύθμενη ιδιοσυγκρασιακή χώρα των προσωπικών ενοχών, των μνημών και των κινήτρων που μορφώνουν την υποκειμενική πραγματικότητα.


Ο Kurosawa δεν αφήνει ανεκμετάλλευτη ούτε την ετυμηγορική προσέγγιση του τίτλου. Rashomon = πύλες της κολάσεως. Και όλο το σκηνικό της ταινίας είναι τοποθετημένο σε ένα σύμπαν ανθρώπινης ανηθικότητας και φρικαλεότητας. Με χαρακτηριστικό παράδειγμα, τον ρόλο ενός ιερέα που καλείται να προσωποποιήσει την ηθική. Μια ηθική εκτοπισμένη απ' τον πυρήνα του ατόμου, η οποία αυτοπεριορίζεται σε μια επικίνδυνη εσωστρέφεια, όντας τρομοκρατημένη από τα φαντάσματα της πραγματικότητας. Η εκπληκτική λιτή μουσική σε συνδυασμό με την απέριττη, μα και καθηλωτική σκηνοθεσία, συντονίζουν για τα καλά τον θεατή στην ατμόσφαιρα. Ενώ τέλος, για μία ακόμη φορά, είναι εμφανή τα ερμηνευτικά δάνεια από την θεατρική Τέχνη, με χαρακτηριστικότερη περίπτωση αυτή ενός διαρκή εκκωφαντικού γέλιου που αντηχεί ακριβολογώντας στις συχνότητες της ανθρώπινης κενότητας.
Βαθμολογία 9,5/10