Iklimler

Σκηνοθεσία: Nuri Bilge Ceylan
Παραγωγής: Turkey / France / 2006
Διάρκεια: 97'

Πρόκειται για ένα οπτικό ποίημα πάνω στα αδιέξοδα των σχέσεων. Σε ύφος Antonionικό, ο Nuri Bigle Ceylan, θα μας μιλήσει για την απροσωπία μέσα σε ένα αντιπροσωπευτικό ζευγάρι, της δηλαδή κατά τα φαινόμενα στενότερης ανθρώπινης σχέσης που μπορεί να υπάρξει!

Οι αποστάσεις μακραίνουν. Δεν έχει σημασία η ταύτιση του χώρου. Πως να έχει, όταν οι ψυχικές διαδρομές χάνονται βυθισμένες σε αλλιώτικους χάρτες και πυξίδες. Έτσι και αυτοί, βρίσκονται στο ίδιο δωμάτιο. Ένα δωμάτιο βουτηγμένο στη σκόνη και την αιθάλη που επιβάλλει το ψύχος και η απροσωπία που έχουν περιέλθει στη σχέση τους. Εκεί τα υποκείμενα είναι ξένα, απαλλαγμένα από οποιαδήποτε προϋπάρχουσα σχέση οικειότητας. Και αν τους ενώνει ο χρόνος και αν τους ενώνει ο χώρος θα είναι για λίγο, τους χωρίζουν τόσο πολλά. Τα συναισθήματα εκφυλίζονται και τα φιλάρεσκα στην λεπτότητα πλάνα του Τούρκου auteur είναι έτοιμα να χαρίσουν στον θεατή κάθε λεπτομέρεια.

Ο φωτογραφικών καταβολών Nuri Bigle Ceylan ετοιμάζεται να αναδείξει το θέμα του με τον πιο κινηματογραφικό τρόπο. Την δύναμη της εικόνας. Σε μια εποχή που οι τεχνολογικές δυνατότητες βελτιώνονται κατακόρυφα, ελάχιστοι ως λίγοι είναι αυτοί που μπορούν να αναπαραστήσουν κινηματογραφικά τα υποκείμενα και τα αντικείμενα πίσω απ' τον φακό. Ο Τούρκος με το έργο του, απ' το Kasaba ως σήμερα, έχει αποδείξει πως η εικονογράφηση είναι ζωτικής σημασίας παράγοντας πάνω στις ταινίες. Κάθε πλάνο, κάθε θέση της κάμερας έχει τον δικό της λόγο. Έχει και το δικό της αποτέλεσμα, κάνοντας το film πιο συγκροτημένο και πιο ευανάγνωστο προς τον δέκτη, τον θεατή.


Αυτή βρίσκεται ψηλά, αποτέλεσμα μιας χαμηλωμένης γκρο πλαν λήψης. Είναι συναισθηματικά ανώτερη. Αντιλαμβάνεται το τέλος, αντιλαμβάνεται αυτό που έρχεται. Σύντομα ξεσπάει, ξεσπάει σε χαμηλόφωνους μα διαπεραστικούς λυγμούς. Αυτός δεν αισθάνεται. Ασήμαντος και μικρός μέσα στα μακρά γενικά πλάνα. Όλα τα λεπτά της ζωής σινιάλα τον διαπερνάνε, μόνο εκ του αποτελέσματος μπορεί να αντιληφθεί αυτό που προγενέστερα ήταν συναισθηματικός κόσμος. Θα είναι ο τελάλης του πέρατος της σχέσης τους. Το κατάλαβε δίχως να το αισθανθεί.


Τίποτα δεν μπορεί να θερμάνει τη σχέση τους. Ούτε ο εξαντλητικά καυτερός ήλιος του θέρους! Το καλοκαίρι φεύγει, και εμείς θα μείνουμε για λίγο παρατηρητές στην ζωή του άντρα. Αυτός είναι πετυχημένος Καθηγητής Πανεπιστημίου. Οι αμφιβολίες για την άνευ συναισθηματικού περιεχομένου ζωή του επαληθεύονται. Αυτός είναι ένας σύγχρονος χοντράνθρωπος. Τα πάντα ερμηνεύονται από τον προσωπικό πόθο επιβεβαίωσης και ενίσχυσης της πληγωμένης αυτοπεποίθησής του. Η σκέψη του, έστω και στην απεχθές εγωκεντρική της μορφή, μας υποδηλώνει την ύπαρξη της γυναίκας. Εκεί κάπου στην Ρωσσία, συντελεστής στα γυρίσματα ενός τηλεοπτικού προγράμματος.

Οι αποστάσεις οι γεωγραφικές είναι ασήμαντες. Ένα πείσμα προσωπικής επιβεβαίωσης τον φέρνει κοντά της. Όσο και αν υποκρίνεται την φαινομενική αλλαγή του, εμείς είμαστε μάρτυρες της αλήθειας. Τίποτα δεν έχει αλλάξει, η εικόνα τον προδίδει. Αυτός είναι μια κυνική καταναλωτική φιγούρα μέσα στα άπταιστου εικαστικού κάλους πλάνα. Αυτή είναι γεμάτη νωπές μνήμες. Τα συναισθήματα της πάντα διψασμένα για αληθινή ανταπόκριση. Η αιθάλη θα κάνει την εμφάνιση της και πάλι. Ίσως για τελευταία φορά.


Και αν η ξηρασία του Καλοκαιριού μας πληροφορούσε για τα αφυδατωμένα συναισθήματα, το
χειμωνιάτικο ψύχος είναι αυτό που θα θέσει ένα ουσιαστικότερο τέλος. Τοπία που ξεχειλίζουν νατουραλισμού χάρις την εποπτική κατεύθυνση του σκηνοθέτη. Είναι σχεδόν αποκλειστική ευθύνη της εικόνας η αφήγηση της ιστορίας. Η ξηρασία, το ψύχος, και αυτή η γιγάντια απόσταση μεταξύ των υποκειμένων του ζευγαριού φυλακίζεται στα εκπληκτικά μονοπλάνα του Nuri Bigle Ceylan. Υποκείμενα που κινηματογραφούνται με την απαραίτητη απόσταση και λεπτότητα δίνοντας έτσι στα κάδρα μια αυθόρμητη συναισθηματική χροιά.

Άλλο ένα στοίχημα που κερδίζει η ταινία αφορά τον ήχο. Σύμφωνα με τις δηλώσεις του: «Μ’ αρέσει να είμαι ρεαλιστικός μόνο όσον αφορά την εικόνα μα όχι ως προς τον ήχο. Τα αυτιά είναι επιλεκτικά ακούμε μόνο αυτά που θέλουμε να ακούσουμε. Βρίσκω ότι συχνά στις ταινίες οι αποκαλούμενοι «ρεαλιστικοί» ήχοι δεν φαίνονται και πολύ αληθινοί. Γι’ αυτό και όλοι οι ήχοι στην ταινία δημιουργήθηκαν μετά τα γυρίσματα και πριν το μοντάζ. Η επεξεργασία του ήχου διήρκεσε δύο μήνες». Μια τεχνική που τελικά δε ρίχνει στο ελάχιστο τα επίπεδα της ηχοληψίας και που δικαιολογεί και επιχειρηματολογεί την δεοντολογική θέση που κατέχει η εικόνα σε αυτό το ιδιότυπο cinema.

Επίσης μια ξεχωριστή αναφορά χρειάζεται και για το cast. Αυτός είναι ο Nuri Bigle Ceylan, ο οποίος εκτός από σκηνοθέτης, φωτογράφος, μονταζιέρης είναι και πρωταγωνιστής. Αυτή είναι η εν ζωή σύντροφος και γυναίκα του, η Ebru Ceylan. Που με μια πολύ συγκινητική και δυνατή ερμηνεία καταφέρνει να χτίσει έναν βαθύτατα ουμανιστικό ρόλο!
Βαθμολογία 9/10