Etz Limon

Σκηνοθεσία: Eran Riklis
Παραγωγής: Israel / Germany / France / 2008
Διάρκεια: 106'

Eran Riklis με τούτη εδώ την "Λεμονιά" θα επιχειρήσει μια πολιτική ματιά στα δρώμενα Ισραήλ-Παλαιστίνης. Το ουμανιστικό ύφος είναι περίσσιο και η ταινία επιχειρεί μια δύσκολη πολύπλευρη αντιμετώπιση του θέματος και των ηρώων, αδυνατώντας εν τέλη μιας πιο εστιασμένης και ολοκληρωμένης προσπάθειας.

Ο άνθρωπος είναι σαν ένα δέντρο. Οι ανθοί του, οι καρποί του λίγες στιγμές ευτυχίας πάνω στο τραχύ έδαφος. Για ρίζες οι σκονισμένες μνήμες. Οι μνήμες είναι η ταυτότητα πάνω στον πεπερασμένο χρόνο, η σύνδεση με τον κόσμο του χθες και η σημασία του αύριο. Έτσι περιγράφεται εδώ και η ηρωίδα μας, η Salma, την οποία ενσαρκώνει με μια εξαίρετη ερμηνεία η Hiam Abbass. Η Salma που είναι μια χήρα, έχει μείνει μόνη. Μοναδική της συντροφιά ένα "κοπάδι" λεμονιές που ατύχησε να στέκεται μπρος από την νέα πολυτελή βίλα του υπουργού. Για την Salma οι λεμονιές δεν είναι απλά δέντρα, δεν είναι φύση, δεν είναι απλά ένα εισόδημα επιβίωσης. Είναι η σύνδεση με τις πιο βαθιές ανθρώπινες ρίζες της. Εκεί άνθισαν τα παιδικά της χρόνια. Εκεί οι φλέβες του μυαλού της κρατούν ακόμα ζωντανή την μνήμη του "χαμένου" πατέρα της. Κανείς δεν μπορεί να την ξεριζώσει απ' το παρελθόν της λοιπόν.

Παρέα στις λεμονιές κάνει η νεόχτιστη βίλα του Υπουργού. Μαζί με αυτή ένα σμήνος ανθρώπων, προσωπική φρουρά του εξουσιαστή και της όμορφης γυναίκας του. Και με απόλυτη ειρωνεία ο Riklis θα φωτίσει την απόφαση των Ισραηλινών να ξεριζώσουν τις λεμονιές της Παλαιστίνιας γειτόνισσας, με πρόφαση λόγους ασφαλείας. Σαν αυτά τα μέτρα ασφαλείας που παίρνουν οι Ισραηλινοί με την οικοδόμηση ενός τεράστιου τείχους. Έμφυτες ιμπεριαλιστικές πράξεις οι υπερβολικοί και αναίτιοι φόβοι;


Η Salma δεν θα το βάλει κάτω. Θα σταθεί στα πόδια της, και ενεργητικά θα υπερασπίσει τα ανθρώπινα της δικαιώματα. Συμπαραστάτης της σε αυτή της την προσπάθεια ένας νεαρός Ρώσος δικηγόρος. Η υπόθεση θα φτάσει στα ανώτατα δικαστήρια. Η Salma δεν παραιτείται παρ' όλες τις αντιξοότητες. Η σχέση γυναίκας-δικηγόρου σταδιακά ξεφεύγει από τον αυστηρά επαγγελματικό της χαρακτήρα. Συμπόνοια, ανάγκη για ανθρώπινη επαφή και ένα μεγάλο φάσμα συναισθημάτων είναι ορισμένα στοιχεία που πλέκουν δραματουργικά ένα βαθιά ουμανιστικό πέπλο. Σε μια κοινωνία, Ασιατική, που οι νόμοι και οι κώδικες είναι πολύ περιοριστικοί.


Αν και η ταινία όπως περιγράφω παραπάνω έχει όλα εκείνα τα στοιχεία που θα την κάνουν ενδιαφέρον στο κοινό, δυστυχώς πλήττεται από ένα σωρό ατοπημάτων. Ο Eran Riklis δεν διακατέχεται από την πρέπουσα ωριμότητα για να διαχειριστεί το θέμα του με την απαιτούμενη λεπτότητα. Αποτέλεσμα η εν μέρη διάσχιση την πολύπλευρης θεματικής της ταινίας με κύρια θύματα και το ανθρωπιστικό αλλά και το πολιτικό πρόσωπο της.

Συγκεκριμένα, έπειτα από ένα σημείο τα σκήπτρα παραδίδονται στο επιμελώς ρηχό πολιτικό σχόλιο. Τα επεισόδια εκεί ξετυλίγονται με εμφανή αφέλεια. Οι σκηνές σε μια ταινία θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως τα αιτιατά. Έτσι για να αναπτυχθούν χρειάζονται κάποια αίτια. Είναι στην ευθύνη του σεναρίου και του σκηνοθέτη να χειριστεί με τρόπο τέτοιο τα αίτια ώστε οι σκηνές(αιτιατά) να διακατέχονται από την επιθυμητή φυσικότητα. Αυτό εδώ δεν το βλέπουμε. Αντίθετα η προχειρότητα με την οποία γεννούνται οι σκηνές δίνουν ένα υπερβολικό και επιτήδειο ύφος. Το πολιτικό σχόλιο μένει επιεικώς ανολοκλήρωτο, ενώ η προγενέστερη ουμανιστική χροιά της ταινίας παραστρατεί της ουσίας και εμφανίζεται μονάχα για έναν συναισθηματικό εκβιασμό. Παρ' όλα αυτά οφείλουμε να πούμε πως τα κινηματογραφικά κάδρα περισώζουν εν μέρη το αναπαραστατικό μέρος.


Έτσι παρά τις δυνατότητες της η "Λεμονιά", κυρίως λόγω της τηλεοπτικής αντιμετώπισης του θέματος, μένει υπόλογη σε όσα προσπαθεί να θίξει. Η επίπεδη ενασχόληση στερεί καθαρά κάτι βαθύτερο. Ωστόσο κρατάμε την εντυπωσιακή ερμηνεία της Hiam Abbass.
Βαθμολογία 4,5/10