Code inconnu: Récit incomplet de divers voyages

Σκηνοθεσία: Michael Haneke
Παραγωγής: France / Germany / Romania / 2000
Διάρκεια: 118'

Άγνωστος κώδικας. Σε ποιος άγνωστους κώδικες αναφέρεται ο τίτλος του Michael Haneke; Ίσως αυτούς που καλείται να αποκρυπτογραφήσει ένας δημιουργός, για να αναλύσει το πορτραίτο της εκκεντρικής και ραγδαία μεταβαλλόμενης πραγματικότητας που τον περιβάλλει. Ή εκείνους τους κώδικες που καλείται να σπάσει ο μη συνηθισμένος και κακομαθημένος θεατής, ούτως ώστε να οδηγηθεί στην "Αλήθεια" του δημιουργού. Μπορεί ακόμα να αναφέρεται σε εκείνους τους άγνωστους κώδικες που αναπτύσσονται μεταξύ του αναπτυγμένου και του αναπτυσσόμενου κόσμου. Όπου η ανισότητα των θέσεων που καταλαμβάνουν οι δύο κόσμοι στο χάρτη, αλλά και το μεταξύ τους παιχνίδι σε όρους εκμετάλλευσης, ακρωτηριάζει τη διαλεκτικότητα και επιβάλλει το μέλλον. Άγνωστοι κώδικες που πλημμυρίζουν κάθε μορφή γλώσσας, καθιστώντας την επικοινωνία αδύνατη. Πλέον, η κάθε λέξη δεν είναι παρά μια επιγραφή, ή το βαφτιστικό όνομα που προέρχεται από τον υποκειμενισμό και τις εμμονές του εκάστοτε πομπού και του εκάστοτε δέκτη. Αφήνοντας τις θεωρητικά τουλάχιστον κοινές έννοιες, λησμονημένες σε κάποια μακρινή και απρόσιτη άβυσσο.


Ανατρεπτικό στη φόρμα και στο περιεχόμενο τούτο το απαιτητικό αριστούργημα του επίσης απαιτητικού auteur. Ο Haneke θα προσπαθήσει να αποκωδικοποιήσει την πραγματικότητα των μεγαλουπόλεων, και συγκεκριμένα του Παρισιού, με έναν ιδιόμορφο τρόπο. Ως προς τη φόρμα πρόκειται για ένα κολάζ διαδοχικών, μεσαίου μήκους, μονοπλάνων, τα οποία είναι (σχεδόν) ανεξάρτητα και συνδέονται, ή καλύτερα αποσυνδέονται, μέσω ισάριθμων fade out.


Ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος θα εξαπολύσει για άλλη μια φορά μια σφοδρή κριτική στον Δυτικό κόσμο, και τον υπεροπτικό τρόπο που μεταχειρίζεται τις διάφορες ασθμαίνουσες κοινωνικές μειονότητες. Τον Δυτικό κόσμο αντιπροσωπεύει το ζεύγος του φωτογράφου και της ηθοποιού. Ασφαλώς αποπροσανατολισμένοι και οι δύο. Παρά τις υπαρκτές ευαισθησίες τους για τα δεινά που κατακλύζουν τη συλλογική πραγματικότητα, παγιδεύονται αμφότεροι σε ατομικές συναισθηματικές νευρώσεις. Συναισθηματικές νευρώσεις που είναι αποκλειστικό προνόμιο της αστικής τάξης, και που συρρικνώνουν το άτομο εντός του. Πρόκειται επί της ουσίας για αυτοσχέδιους αναισθητικούς μηχανισμούς, που απομακρύνουν το άτομο απ' το να αναλάβει δράση για το συλλογικό "Καλό". Ο Haneke κοιτάζει με δεικτικό, και ενίοτε σατυρικό τρόπο, το πως η μεσοαστική κοινωνία σταδιακά απαρνείται τη συλλογική δράση για την ψευδαίσθηση της ασφάλειας που παρέχει ο καταναλωτικός τρόπος ζωής των καπιταλιστικών οικονομιών(αριστουργηματική η σκηνή στο super market). Σε αυτό το σκέλος εντοπίζουμε πολυάριθμες ομοιότητες με μια άλλη δημιουργία του Haneke, το Cache. Στο οποίο κατά τη γνώμη μου, το σενάριο ήταν εμφανώς πιο συγκροτημένο στους σκοπούς του.


Ο Haneke όμως δε μένει σε μια απλή κριτική στον Δυτικό κόσμο. Παραμένει εξίσου καυστικός κοιτώντας και τον υπανάπτυκτο κόσμο των μειονοτήτων. Τον οποίο αντιπροσωπεύει μια οικογένεια Αφρικανών προσφύγων εντός του Παρισιού. Οι ίδιοι φαίνεται να έχουν εναποθέσει τις ελπίδες σωτηρίας τους σε κάποιο μεταφυσικό χέρι. Αρνούμενοι να αναλάβουν ισχυρή δράση. Ενώ και στο ιδεολογικό σκέλος, κατακλύζονται απ' τα κάλπικα όνειρα του προλεταριάτου για ανέλιξη στη διεστραμέννη κοινωνική πυραμίδα.

Πέραν όμως της οντολογικής σημασίας της ταινίας, ο θεατής θα βιώσει τον ωμό ρεαλισμό των κάδρων. Τα αυτόνομα μονόπλανα-σεκάνς συναρμολογούνται εγκεφαλικά στο εσωτερικό του θεατή. Ο οποίος εκτός από μια σπάνια εμπειρία, θα βιώσει σοκκαριστικά μια διαφορετική και ρεαλιστική όψη των μεγαλουπόλεων.
Βαθμολογία 9/10