Séraphine

Σκηνοθεσία: Martin Provost
Παραγωγής: France / Belgium / 2008
Διάρκεια: 125'

Με τα 7 βραβεία Cesar που απέσπασε, το Seraphine, η δραματικοποιημένη βιογραφία του Martin Provost καταφτάνει στις ελληνικές αίθουσες!


Πρόκειται για ένα λεπτό ψυχογράφημα, ίσως περισσότερο μακρόσυρτο απ' όσο χρειαζόταν, πάνω στην ζωή της σημαντικής ζωγράφου Séraphine de Senlis. Ειδομένης μέσα από την αλληλεπίδραση που είχε με τον κριτικό τέχνης Wilhelm Uhde. Ο οποίος και την παρακίνησε στη ζωγραφική. Το ιστορικό πλαίσιο, πέρι στα 1930, αποτυπώνεται με σημαντικές ελλείψεις. Όμως, δε μπορούμε να ισχυριστούμε το ίδιο και για τον βίο της καλλιτέχνιδος. Μια γυναίκα περιθωριοποιημένη και κακοποιημένη απ' την πραγματικότητα. Εργάζεται ως καθαρίστρια για να εξασφαλίσει τον βιοπορισμό της. Και αφήνεται στο ανεξήγητο κάλεσμα που τη σπρώχνει στη ζωγραφική. Ζωγραφίζοντας αρχικά σε στενόχωρα ξύλινα τελάρα, και εν συνεχεία σε πελώριους και επιβλητικούς καμβάδες. Αυτή την Séraphine de Senlis υποδύεται η Yolande Moreau με μία αξιοπρόσεκτη ερμηνεία. Αγκαλιάζοντας το ρόλο με μινιμαλιστικότητα και μια εξαιρετικά λεπτή ερμηνεία.

Η ταινία μπορεί να αποτυγχάνει στο να αναπαραστήσει με επάρκεια το ιστορικό πλαίσιο. Ωστόσο ακολουθεί, με τη συνέπεια σκιάς, τα up και τα down στη ζωή και στην καριέρα της ζωγράφου. Ενώ επίσης, μέσα απ' τους ήρωες, θίγει μαεστρικά το τρίπτυχο καλλιτέχνη/κριτικού-παραγωγού/πνεύματος.

Τον καλλιτέχνη υποδύεται η Yolande Moreau. Μια ζωή ασκητική και ένας πιεσμένος κοινωνικός παροπλισμός τα στοιχεία που υπογράφουν μια ιδιόρρυθμη εσωτερικότητα. Αυτή είναι και η διαφορετικότητα που αναγράφεται στο "θρήσκευμα" του καλλιτέχνη. Εκεί απ' όπου πηγάζει ένα ανεξήγητο κάλεσμα και μαι μύχια εσωτερική παρόρμηση που επιζητεί απελευθέρωση δια της δημιουργίας. Ωστόσο, όταν η ασκητικότητα και η ταπεινότητα υποκαθίστανται από τη χλιδή και μια μορφή πρώιμης αναγνώρισης, τα πράγματα μεταβάλλονται. Και ο καλλιτέχνης, από στρατευμένος άγγελος του πνεύματος, φλερτάρει με μια επικίνδυνη και ασύδοτη μεγαλομανία.


Πολύ ενδιαφέρον παρουσιάζει και η αποτύπωση του κριτικού Τέχνης. Στην προκειμένη περίπτωση ο κριτικός είναι ο Wilhelm Uhde(Ulrich Tukur). Ο κριτικός αποτυπώνεται ως πνευματικά ανώτερο ον. Απεξαρτημένο απ' την ευνούχα κοινωνική συμβατικότητα. Προσανατολισμένος ωστόσο σε μια ατομοκεντρική βάση. Καθώς οι "αναγνωστικές ικανότητες" δεν επιστρατεύονται για να προάγουν την Τέχνη, αλλά για να εισβάλουν στα μυστικά του καλλιτέχνη. Να κατακτήσουν έναν κόσμο μαγικό και απόκρυφο. Κάτι τέτοιο όμως είναι ακατόρθωτο, όπως θα διαπιστώσει και ο Ulrich Tukur. Διότι, επτασφράγιστες οι πύλες στον ναό του πνεύματος. Για αυτό και η κριτική μετεξελίσσεται σε ένα πρώιμο είδος παραγωγής, τουλάχιστον αυτό βλέπουμε παρατηρώντας τον Ulrich Tukur. Και ο παραγωγός αποκτάει δικαίωμα, πληρωμένο πλέον, στο να προσεταιρίζεται το έργο Τέχνης. Όμως μουτζουρωμένα δάχτυλα αφήνουν μουτζουρωμένα ίχνη πάνω στο μουσαμά. Και αυτός ο ξένος δάχτυλος, όπως θα διαπιστώσουμε και στην περίπτωση της Séraphine de Senlis, λειτουργεί ως διακορευτής για τον καλλιτέχνη. Και κατ' επέκτασην της Τέχνης.


Ο Martin Provost διαχειρίζεται με λεπτό τρόπο και την έννοια του πνεύματος. Αφήνοντας το σε μια απροσδιόριστη, άγνωρη μορφή, όπως αυτό κατοικεί εντός μας. Πολύ εύστοχα θα χρησιμοποιηθεί η εκκλησία απ' τον σκηνοθέτη, ως ο μοναδικός φερόμενος αντιπρόσωπος του πνεύματος στα σήμερα. Για να καταδείξει μια βαθύτερη ουτοπία. Το πνεύμα καλουπωμένο σε γραφές και μυστήρια, ούτως ώστε αναίμακτα να κατακτήσει μια πανλαϊκή δημοφιλία. Έτσι η εκκλησία αρνείται την αλήθεια του πνεύματος. Αρνούμενη στην ουσία και την καθάρια καλλιτεχνικότητα του δημιουργού της, του Ιησού. Με ακριβώς τον ίδιο τρόπο που αφόρισε στους καιρούς, αν όχι την Τέχνη, τον άνθρωπο-Καλλιτέχνη.


Το Seraphine ίσως σας κουράσει με το σε ένα βαθμό αδικαιολόγητο πλάτος του. Ωστόσο είναι μια εξαιρετικά προσεγμένη παραγωγή. Με μια αξιοπρόσεχτη σκούρα και μελαγχολική φωτογραφία. Όπου περικλείονται ρεαλιστικά κάδρα απερίγραπτου αισθητικού κάλλους. Η Φύση, που ταυτίζεται με την ηρωίδα, κυριαρχεί. Κουρασμένα στάχυα να γέρνουν στο βάρος του ανέμου. Και ένα σοκκαριστικό μονοπλάνο, όπου η Séraphine de Senlis, ψυχικά σακατεμένη, βαδίζει ασθενικά για να βρει την θέση της κάτω απ' τον ίσκιο ενός πελώριου δέντρου. Για να βρει την θέση της στην ιστορία.
Βαθμολογία 7,5/10