Neokonchennaya pyesa dlya mekhanicheskogo pianino

Σκηνοθεσία: Nikita Mikhalkov
Παραγωγής: Soviet Union / 1977
Διάρκεια: 103'

Τα "Μηχανικά Πιάνο" αποτελούν την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Nikita Mikhalkov. Και απ' το πρώτο του κιόλας δείγμα θα βρούμε τα βασικά συστατικά στοιχεία που ακολουθούν το Ρώσο σκηνοθέτη σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του. Η ταινία βασίζεται στο θεατρικό έργο Platonov, του Anton Chekhov. Και ο Mikhalkov, λάτρης της Ρωσσικής θεατρικής παράδοσης, θα κρατήσει στο έργο του μια μορφή αμιγώς θεατρική. Εκμεταλλευόμενος μόνο σε επιμέρους σημεία τη λεπτότητα του κινηματογραφικού μέσου στη διάδοση της πληροφορίας. Άλλωστε σε ολόκληρη τη φιλμογραφία του κυριαρχεί το θεατρικό στοιχείο. Και οι ήρωες πλάθονται και αναπτύσσονται με τρόπο διαλεκτικό. Τέλος, και εδώ όπως και στις υπόλοιπες ταινίες του, είναι έκδηλο το θρησκευτικό στοιχείο.


Σε ένα πολυτελή αγρόκτημα, ακατέργαστο φυσικό διαμάντι, καταφτάνουν σταδιακά "ξεχασμένοι" φίλοι. Προερχόμενοι από κάθε δυνατή κοινωνική τάξη. Αριστοκράτες, ποπολάροι, ιδεαλιστές, κομμουνιστές. Σε μια κατάσταση εφορίας, παρακολουθούμε ένα γλέντι διαρκείας. Με την πρόφαση μιας προσχηματικής ελευθερίας (κοινωνία;), που δύναται να στεγάσει όλες τις διαφορετικότητες. Και λέω προσχηματική ελευθερία, γιατί στο σύνολο των πολυάριθμων γλεντοκόπων βρίσκεται και ένας καταπιεσμένος. Αυτός δεν είναι παρά ένα παιδί, ένα ανήλικο αγόρι. Και η ελευθερία είναι μόνο επιδερμική όταν ο εκφραστής του ελεύθερου πνεύματος, η παιδική ηλικία δηλαδή, βρίσκεται σε μια διαρκή απαγόρευση. Το προαναφερθέν γλέντι όμως σύντομα θα ανατραπεί, όταν οι ήρωες έρθουν αντιμέτωποι με τους εαυτούς τους και το παρελθόν τους.


Και αυτή η χαρωπή ατμόσφαιρα νοσεί κάτω απ' τη νεκρική επιδερμίδα της. Δηλώνοντας απερίφραστα το ανέπαφο των ανθρώπων. Και όταν θα αρχίσεις να ξερνάς τα σωθικά σου στους άλλους, τότε αυτοί δίχως σημασία θα σε προσπεράσουν. Και αν έχεις την ικανότητα το μέσα σου να ντύσεις με ωραίες λέξεις, ή να το συνοδεύσεις με νότες απαλές, τότε επιτιμητικά το όνομα ενός άλλου θα σου δώσουν. Ούτως ώστε πάλι να σε προσπεράσουν.

Ο Mikhalkov θα δηλώσει και τις δύο εκείνες συνιστώσες που καθορίζουν το βαθμό αποδοχής μας στους κοσμικούς κύκλους. Τις οποίες ορίζει στο επάγγελμα που ασκούμε και στον ιδεολογικό χώρο στον οποίον εντασσόμαστε. Με το επάγγελμα που εξασφαλίζουμε τον άρτο τον επιούσιο, αποκτάμε ταυτόχρονα και τη δυνατότητα ένταξης στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Ενώ η κοινωνική μας αίγλη, το κοινωνικό μας πρόσωπο, σχηματίζεται στο ψηφιδωτό των ιδεολογιών μας. Κατά πόσο όμως αυτές οι ιδεολογίες μας ανήκουν; Και κατά πόσο είναι το αποτέλεσμα μιας εξωτερικής σποράς ή μιας τεχνητής κατασκευής;

Οι ιδεολογίες λειτουργούν ως το καθαρτικό των συνειδήσεων μας, λέει ο Mikhalkov. Οι εχθροί, τα όνειρα, οι επαναστάσεις μας δεν είναι παρά οι επινοήσεις που αντιστοιχούν στην ιδεολογική αγκίστρωση μας. Στον βωμό αυτών των ιδεολογιών νομιμοποιούμε κάθε μας πράξη. Απαλλάσσοντας τη συνείδηση από τις τύψεις και τις ενοχές που θα αναλογούσαν σε ένα ελεύθερο πνεύμα. Άλλωστε όταν βγούμε από αυτή τη φαντασίωση, που στην τελική ούτε καν μας ανήκει, θα διαπιστώσουμε πως τίποτα δεν άλλαξε. Όλα έμειναν όπως τα είχαμε αφήσει! Όπως ακριβώς παραγκωνίσαμε εκείνο το παιδί, το ελεύθερο πνεύμα, σε μια ξεχασμένη κάμαρα να περιμένει το φέγγισμα της Ανατολής. Αυτό το πρώτο φως που θα το ξυπνήσει από τη λήθη...
Βαθμολογία 8,5/10