Zift

Σκηνοθεσία: Javor Gardev
Παραγωγής: Bulgaria / 2008
Διάρκεια: 92'

Zift που στη Βουλγαρική "αργκό" σημαίνει σκατά. Στην πιο επίσημη, σημαίνει πίσσα. Και ο Javor Gardev με μια λέξη έχει βρει το περιγραφικό του Κομουνιστικού καθεστώτος. Ή μάλλον του υπαρκτού σοσιαλισμού στη γείτονα χώρα. Ασκώντας μια εξόφθαλμη κριτική. Όχι τόσο στο καθεστώς, αλλά κυρίως στον (απλό) άνθρωπο εντός του καθεστώτος. Κοιτώντας τον αναπόσπαστα ως μια εικόνα θανάτου. Ο Ντεκάρτ έλεγε, "σκέφτομαι άρα υπάρχω". Η παραπάνω ρήση βρίσκει τρισμέγιστα εμπόδια κατά την κυριαρχία των ολοκληρωτικών καθεστώτων. Η ανθρώπινη σκέψη είναι μάλλον απαγορευμένη, ή καλύτερα παραλυμένη, υπακούοντας στο ρόλο του ακολούθου της μόνης και δεσμευμένης τροχιάς που επιβάλλει το εκάστοτε ολοκληρωτικό καθεστώς. Η παράλυση της σκέψης, οδηγεί (κατά Ντεκάρτ) στην παράλυση της ύπαρξης. Και συνεπώς στον θάνατο-αφανισμό(ως συνώνυμο της μη-ύπαρξης). Αδιαμφισβήτητα στον πνευματικό θάνατο. Σ' ένα τέτοιο τοπίο ανθρωπιστικής και πνευματικής παρακμής τοποθετεί ο πρωτάρης Javor Gardev την ταινία του.


Ο πρωταγωνιστής, μια μυώδης καραφλή αποθήκη τατουάζ, καταδικάζεται απ' το κομμουνιστικό καθεστώς για έναν φόνο και μια ληστεία που δεν έχει διαπράξει. Όταν θα αποφυλακιστεί, και αφ' ότου ο "υγιής σωφρονισμός" του 'χει διδάξει την "αρετή" της εκδίκησης, είναι αποφασισμένος για αυτή. Μόνο που θα βρεθεί ξανά σ' ένα άλλο κελί. Με τους απαγωγείς του να διατίθονται να τον βασανίσουν μέχρι θανάτου για την εξαγωγή πληροφοριών, και των κλοπιμαίων, της προαναφερθείσας ληστείας. Ο μυώδης πρωταγωνιστής βαδίζει αντίστροφα προς τον θάνατο, ο οποίος ταυτίζεται με το χρονικό σημείο της αποκάλυψη της (προσωπικής) αλήθειας. Και λίγο πριν του θανάτου, θα μπλεχτεί στα δίχτυα της sexy πρώην συζύγου του, που πλέον ενέχει το ρόλο της femme fatale σε αυτό το ατμοσφαιρικό νεο-νουάρ.


Ο νέος απολαυστικός Woody Allen στο Whatever Works μας πληροφορεί με τη συνηθισμένη ευθύτητα της αφήγησης του, πως ο Χριστιανισμός, ο Κομμουνισμός, ο Βουδισμός κλπ κλπ κλπ, είναι πολύ καλές και πολύ όμορφες ιδέες. Όμως όλες αντιμετωπίζουν ένα θεμελιώδες πρόβλημα στη βάση τους. Ότι προϋποθέτουν πως η "φύση" του ανθρώπου είναι καλή, συμπονετική, συνανθρωπιστική κλπ κλπ. Και αυτό τις καθιστά ουτοπικές και ανεμικές κατά τον Woody Allen. Επί της ουσίας, πάνω σε αυτή την προβληματική ανθρώπινη "φύση" φιλοσοφεί και ο Javor Gardev. Έχοντας το οπλοστάσιο γεμάτο με το πάθος του πρωτάρη, μια μεταμοντέρνα κινηματογραφική αισθητική, αλλά και το ομώνυμο βιβλίο του Vladislav Todorov. Για την ακρίβεια ο Βούλγαρος σκηνοθέτης θα παρομοιάσει τον άνθρωπο με την ακρίδα(ή το αλογάκι της Παναγίας). Κατά τη διάρκεια της ερωτικής συνεύρεσης η "δυνατότερη" ακρίδα αποκεφαλίζει την άλλη. Και με εφαλτήριο αυτό το παράδειγμα, τη σκοτεινή ασπρόμαυρη φωτογραφία του Emil Hristov, αλλά και το έντονο στιλιζάρισμα θα αντιμετωπίσουμε τη μιασματική και αλληλοκτόνα ανθρώπινη φύση.


Ωστόσο μιλήσαμε πολύ για το περιεχόμενο. Το Zift είναι μια ταινία που εντυπωσίασε απροσδόκητα. Αδίκως, όχι για αυτά που λέει, αλλά για τη φόρμα του. Και αυτό διότι το έντονο μεταμοντέρνο στιλιζάρισμα του Javor Gardev, σε συνδυασμό με το συνταίριασμα του με παρελθόντα κινηματογραφικά ρεύματα, αποτελούν μια ασυνήθιστη πρωτοτυπία. Οντολογικά η νουάρ αφήγηση καθοδηγεί τη δραματουργία. Αισθητικά κυριαρχεί η Βαλκάνια κινηματογράφηση των 70ς, εμπλουτισμένη με Αμερικάνικα στιλιστικά δάνεια(όπως το γραφιστικό του Sin City ή τους ταχείς ρυθμούς αφήγησης). Βέβαια το Zift συχνά πυκνά τοποθετεί το περιεχόμενο του σε δεύτερη μοίρα, παραδομένο στην φορμαλιστική αυταρέσκεια του. Ίσως για κάποιους το έντονο στιλιζάρισμα αποτελεί αιτία απώθησης. Ίσως για κάποιους άλλους λόγο λατρείας. Όπως και να 'χει το Zift μας ξάφνιασε ευχάριστα.
Βαθμολογία 7/10