Welcome

Σκηνοθεσία: Philippe Lioret
Παραγωγής: France / 2009
Διάρκεια: 110'

Ο Philippe Lioret θίγει το ζήτημα της απάνθρωπης μεταχείρισης των μεταναστών στη Γαλλία. Σε μια συνέντευξη του μάλιστα δε δίστασε να δηλώσει πως οι μετανάστες στη Γαλλία τυγχάνουν ανάλογης αντιμετώπισης με αυτή των Εβραίων στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Το Welcome του τίτλου όπως θα καταλάβατε είναι ειρωνικό! Η ταινία αποτέλεσε εμπορικό σουξέ στη Γαλλία. Όμως, η εισπρακτική αυτή επιτυχία είναι τρόπον τινά οξύμωρη. Καθότι, ας μη κρυβόμαστε, το σύνολο των ανθρώπων που απαρτίζουν έναν τόπο καθορίζει την ιδιοσυγκρασία του. Και για την κατάσταση που επικρατεί για τους μετανάστες στη Γαλλία και την Ευρώπη, μεγάλο μερίδιο ευθυνών φέρουν οι Γάλλοι και οι Ευρωπαίοι πολίτες αντιστοίχως.

Ο Philippe Lioret μας ξαφνιάζει. Και αυτό διότι επιλέγει να ποιήσει μια αμιγώς μυθοπλαστική ταινία, κόντρα στο συνηθισμένο, που θέλει τις ταινίες ντοκυμαντεριστικές όταν αναφέρονται σε παρόμοια σημειολογία. Όμως, το σενάριο περιέχει υπερηρωϊκά ξεσπάσματα που ενίοτε καταποντίζουν τον ρεαλισμό, καθώς και μια συναισθηματική μανιέρα που λειτουργεί αναλόγως. Ωστόσο, στη συνέχεια του κειμένου μου δε θα αξιολογήσω-κοστολογήσω το Welcome κινηματογραφικά, αλλά θα ενδώσω στην ελκυστικότατη πρόταση για διάλογο.


Όλα συμβαίνουν στο λιμάνι του Calais στο κανάλι της Μάγχης. Όπου συγκεντρώνονται μετανάστες ποθώντας ένα "εισιτήριο" για την Αγγλία. Απαραίτητο το χαρτζιλίκωμα φορτηγατζή για τη μεταφορά και η αντοχή ενός σεβαστού χρονικού διαστήματος δίχως ανάσα κατά τη διάρκεια των ελέγχων στα σύνορα. Ο Bilal είναι ένας 17χρόνος Κούρδος που έχει περπατήσει μέχρι το Calais. Δε μπορεί να κρατήσει την αναπνοή του, και έτσι αναζητάει νέο τρόπο για τη μετάβαση στην Αγγλία όπου βρίσκεται η αγαπημένη του. Για αυτήν περνάει την Οδύσσειά του. Αποφασίζει να μάθει κολύμπι, για να διασχίσει θαλάσσια το κανάλι της Μάγχης. Εκτός απ' το πείσμα του θα βρει συμπαραστάτη τον Simon, έναν πρώην πρωταθλητή της κολύμβησης και νυν προπονητή. Οι τραυματισμένες τους ζωές θα δέσουν απίστευτα. Και ο Simon με αυταπάρνηση θα θυσιαστεί για να βοηθήσει με κάθε τρόπο τον Bilal.


Μετανάστευση. Εξαθλίωση. Κρατική διακόρευση ανθρώπων. Κοινωνική αδιαφορία. Ακτιβισμός ή ελεημοσύνη; Αυτές είναι οι κυρίως νύξεις του Philippe Lioret. Εμείς θα επικεντρωθούμε στο τελευταίο ερώτημα.

Είναι σαφές ότι η ελεημοσύνη δεν έρχεται σε αντίφαση με τον ακτιβισμό. Τουλάχιστον όχι σε άμεση αντίθεση. Η ελεημοσύνη προνοεί για τον άνθρωπο εξατομικευμένα, ενώ ο ακτιβισμός μάχεται σε ένα συλλογικότερο επίπεδο. Αν όντως θέλουμε καλύτερες, ή μάλλον πιο ανθρώπινες μέρες για τους μετανάστες οφείλουμε να αναπτύξουμε δράση σε αμφότερα πεδία. Δε νοείται οργανωμένος ακτιβισμός χωρίς ευαισθησία στον ανθρώπινο παράγοντα, κάτι τέτοιο θα σήμαινε μονάχα την αυτοπροβολή του ακτιβιστή. Δε νοείται ελεημοσύνη χωρίς συλλογική μέριμνα, κάτι τέτοιο θα συνεπαγόταν με την εγωκεντρική θεραπεία του έσω μας οίκτου.


Ο Philippe Lioret είναι επιφυλακτικός με την ελεημοσύνη. Βλέπουμε ότι ο Simon προσελκύει, αρχικά, τον Bilal με γνώμονα το προσωπικό συμφέρον, καθότι επιθυμεί να κερδίσει μια θέση στην εκτίμηση της πρώην συζύγου του, η οποία είναι ακτιβίστρια. Και η αλήθεια είναι ότι ελεημοσύνη εμπεριέχει (και) το στοιχείο του καιροσκοπισμού. Καθώς ο ελεήμονας συχνά φέρεται να ελεεί αποσκοπώντας, απλώς, στην προσωπική κάθαρση ενοχών-τύψεων που άπτονται του μεταναστευτικού ζητήματος. Η ελεημοσύνη προϋποθέτει την πλήρη ισότητα των συμβαλλόμενων μερών, την εξάλειψη εγωκεντρικών συναισθημάτων, όπως τον οίκτο, και την συνειδησιακή ταύτιση του οικονομικά ισχυρότερου με τον οικονομικά ασθενέστερο. Οφείλουμε να γνωρίζουμε ότι η ελεημοσύνη δεν είναι πράξη σωτηρίας. Είναι καταπραϋντική προς αυτόν που τη δέχεται. Όμως από μόνη της δεν αρκεί για την επίλυση του προβλήματος. Διότι το πρόβλημα δεν είναι ατομικό. Δεν έγκειται δηλαδή στην οικονομική ανέχεια του ενός. Αλλά στη δομική "αρεσκεία" του συστήματος για μαζική παραγωγή και εκμετάλλευση σακάτηδων. Η ελεημοσύνη χωρίς οργανωμένη δράση είναι απλώς ο διαιωνισμός των βασάνων μιας μερίδας ανθρώπων που είναι καταδικασμένοι στον αφανισμό(όπως τελικά αφανίζεται και ο Bilal), δίνοντας διαρκώς τη σκυτάλη στις επόμενες γενιές.

Ο Philippe Lioret φαίνεται πιο αισιόδοξος με τον ακτιβισμό. Με την ελεημοσύνη μπορούμε να θεραπεύσουμε την οικονομική ανέχεια του ενός. Αυτή όμως δεν εξαλείφει την οικονομική ανέχεια των πολλών, καθώς, και κυριότερα, ούτε τα δομικά συστατικά του συστήματος που γεννούν την άνιση κατανομή του πλούτου, την καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και τον ευρύτερο μισανθρωπισμό. Και αν το Welcome μας παροτρύνει για κάτι, αυτό είναι να απαλλαγούμε απ' το καβούκι της βολικής αδιαφορίας μας, να σταθούμε ανθρώπινα και ισότιμα προς τον απέναντι μας, να αναγνωρίσουμε το τυχαιοκρατικό της θέσης μας και της θέσης τους, να υιοθετήσουμε τα βάσανα που μοιάζουν αλλότρια ως δικά μας, και να διεκδικήσουμε με ζήλο τα δικαιώματα τους, ακόμα και αν αυτό συνεπάγεται με αυταπάρνηση.

Welcome λοιπόν! Γιατί το καλωσόρισμα είναι προαπαιτούμενο για κάθε ταξιδιώτη. Τόσο για αυτούς που έρχονται με φαρδιές βαλίτσες και παχιά πορτοφόλια, όσο και για αυτούς που η ζωή τους τρέμει σαν κερί στα χείλη...
Βαθμολογία 6,5/10