City of Life and Death

Σκηνοθεσία: Chuan Lu
Παραγωγής: China / Hong Kong / 2009
Διάρκεια: 132'

Η ταινία μπορεί να ειδωθεί ως ένας φόρος τιμής για την πόλη της Nanking, τους Κινέζους υπερασπιστές της και τον άμαχο πληθυσμό που αφανίστηκε με κραυγαλέα ωμότητα από τα Γιαπωνέζικα στρατεύματα κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου πολέμου το 1937. Η συγκεκριμένη ιστορική περιοχή δεν έχει αποκρυσταλλωθεί πλήρως μέχρι και σήμερα. Με τους Κινέζους να κάνουν λόγο για 300.000 "δολοφονίες", και τους Γιαπωνέζους να μην επαληθεύουν και να αρνούνται ακόμα και σήμερα μια επίσημη συγνώμη προς το λαό της Κίνας. Ωστόσο το City of Life and Death είναι κάτι πολύ ευρύτερο, και θα ήταν τουλάχιστον άδικο να το περιορίσουμε σε οποιαδήποτε χρονικά και γεωγραφικά πλαίσια.


Το City of Life and Death είναι ένα αριστουργηματικό αντιπολεμικό δράμα, που αξίζει δικαιωματικά μια θέση στο κινηματογραφικό πάνθεον του είδους. Στην εναρκτήρια συγκλονιστική σεκάνς, ο Chuan Lu συναντάει τον Elem Klimov του Idi i smotri, και με μια επιβλητικά ιμπρεσιονιστική φόρμα καταδικάζει απερίφραστα τη φρικαλεότητα του πολέμου. Η κάμερα λοξοβολάει σε κατάσταση ναυτίας, λαβωμένη από τα πυρρά της απάνθρωπης πολεμικής αποκρουστικότητας. Ο Chuan Lu παραδίδει μια μαγική και ανεπανάληπτη σκηνοθεσία. Η λυρικότητα συναντά την ωμή βία με οξύμωρα ποιητικό τρόπο. Και ο ρεαλισμός παντρεύεται το φορμαλισμό, σε μια ωριμότατη προσέγγιση που υπερβαίνει κατά πολύ το να χαρακτηρισθεί ως ένα απλό "σκηνοθετικό πείραμα". Και όλα αυτά γράφουν σε μια επίμονα μονοχρωματική φωτογραφία. Το λευκό και το μαύρο, η ζωή και ο θάνατος, η δυστυχία και η ευτυχία, η επιβίωση και ο αφανισμός σ' ένα εφιαλτικό παιχνίδι αντιθέσεων.

Μετά το συγκλονιστικό άνοιγμα της αυλαίας, που κόβει πραγματικά την ανάσα, ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί η αλλαγή ρότας του Κινέζου σκηνοθέτη με την επιλογή να αναδείξει τη συλλογική, οικουμενική και πανάνθρώπινη φρικωδεία του πολέμου, επικεντρώνοντας στα ατομικά στοιχεία-μέρη που τον απαρτίζουν. Όχι, δεν καταφεύγει στο εύκολο μελόδραμα, και η ταινία παρά την εστιασμένη αφήγηση της απέχει πολύ απ' το να χαρακτηρισθεί στρατευμένη. Αντιθέτως, ο Chuan Lu παρατηρεί εκατέρωθεν τις δυο πλευρές έχοντας ξεκάθαρη αποστολή. Ο θάνατος είναι ο αντιχώρος της ζωής. Η εξουσία της υποταγής. Η υγεία της εξαθλίωσης. Η κάθε έννοια επεισέρχεται σε ένα χωροταξικό ισοζύγιο και παράγεται ως το αρνητικό της άλλης. Καθρεφτίζοντας την αδυναμία του ανθρώπινου παράγοντα να επιδράσει σε αυτή τη νομοτελειακή και συστημική αλληλόδραση των χώρων(όχι με τη γεωγραφική έννοια). Ο πόλεμος είναι η απουσία του ανθρώπινου. Ο χώρος γίνεται μια μάσκα επιβολής πάνω στον άνθρωπο. Τον αλλοιώνει, τον υποτάσσει και τον εκμηδενίζει. Μα κυρίως τον ακρωτηριάζει υπδεικνύοντας χλευαστικά την ανεπάρκεια του πνεύματος να επιδράσει στην ύλη. Έτσι, νομοτελειακά η ζωή μεταφράζεται σε θάνατο, η ευτυχία σε δυστυχία, η επιβίωση σε κακουχία κ.ο.κ. σ' ένα σύστημα που λειτουργεί ανεμπόδιστα δίχως τριβές. Κλείνοντας έναν φαύλο κύκλο, η ατομικοκεντρική εστίαση του Chuan Lu, μέσω των μηχανισμών των αυτοματοποιημένων αντιθέσεων, επιτυγχάνει μια ευρύτερη και συλλογικότερη θέαση στη βαρβαρότητα του πολέμου.


4 Μαρτυρίες πολέμου.

Κινέζος στρατιώτης στη Nanking: Έτρεχα μπροστά. Πίσω μου ποδοβολητά από σφαίρες σώριαζαν τους συμμάχους μου στο χώμα. Εγώ έβλεπα τη θάλασσα. Έτρεχα όλο ευθεία. Προς τη λεία λεπτή γραμμή που χυνόταν ως το χείλος των οριζόντων. Έλεγα θα σε φτάσω. Θα γίνω ψάρι και θα φύγω... Έλεγα.-


Yuriko, Κινέζα αιχμάλωτη πολέμου: Εξουσία εδόθη σε τέρατα με δύο κεφαλές. Το πρόσταγμα τους, πρόσταγμα θανάτου. Σήκωσα το χέρι μου ψηλά. Ήξερα πως δεν υπάρχει επιστροφή. Θα ξέσκιζα τη σάρκα μου σε χίλια κομμάτια. Μέχρι να χάσω τη μορφή μου. Χωρίς νόημα. Εξασφαλίζοντας μερικές κλεμμένες ανάσες και μια παράταση στο μαρτύριο μας. Όχι δεν είχα επιλογή. Η ελπίδα σε σπρώχνει να υπομένεις τον πόνο.

Xiaodouzi, παιδι στον Κινέζικο στρατό: Είδα το θάνατο στα μάτια χίλιες φορές. Και κάθε που πέθαινα γεννιόμουν μ' ένα φόβο μεγαλύτερο. Είδα τον ήλιο να ανατέλλει μέσα από νεκρά σάρκινα πτώματα τρεις φορές. Και εγώ κρατούσα την αναπνοή μου να μη μ' ακούσουν. Και τώρα προχωράω για ώρα χωρίς να βλέπω σύννεφα καπνού. Οι σφαίρες έπαψαν να δονούν στα τύμπανα μου. Ουρλιαχτά απόγνωσης σβήνουν σαν ιαχές μακρυσμένες στο χθες μου. Περπατάω ανάμεσα στα ψηλά ξανθά χορτάρια. Δε φοβάμαι. Έμαθα τον θάνατο. Ζωή, τώρα είναι η σειρά σου...


Kadokawa, Ιαπωνέζος λοχίας: Κάθε μέρα αφαιρώ εκατοντάδες ζωών. Η μεγαλύτερη κτηνωδία ξεχύνεται μπροστά μου. Και εγώ πρωταγωνιστής. Τρέμω μπροστά στο αιμόλουτρο αγνώστων. Όμως ασάλευτα εκτελώ την ίδια εντολή. Ξανά και ξανά. Πάει καιρός από τότε που δεν έχω είδωλο στον καθρέφτη. Και όταν δεν έχεις είδωλο στον καθρέφτη, πάει να πει πως η ζωή είναι πιο δύσκολη απ' το θάνατο.


Το City of Life and Death είναι ένα αριστούργημα. Ένα ανεπανάλληπτο εικαστικό κομψοτέχνημα και μια βροντερή ηχώ στην δυσωδία της πιο φριχτής πράξης. Του πολέμου, της νομιμοποιημένης δολοφονίας.
Βαθμολογία 9,5/10