Σκηνοθεσία: Uli Edel
Παραγωγής: Germany / France / Czech Republic / 2008
Διάρκεια: 150'
Το καρδιογράφημα της οργάνωσης Baader-Meinhof κατά του Αμερικάνικου ιμπεριαλισμού και της φιλικής προς αυτόν Γερμανικής κυβέρνησης. Αυτό είναι το θέμα του επανακάμψοντα Uli Edel, σε μια στιβαρή παραγωγή του γνωστού πλέον Bernd Eichinger.
Οι ταινίες εποχής, ακόμα και μιας τόσο νωπής εποχής, έχουν ένα χαρακτηριστικό πλεονέκτημα. Μπορούν να διαμορφώνουν το, ούτως ή άλλως, φτιαχτό περιβάλλον μιας ιστορίας(αφού στο cinema τα πάντα είναι μια κατασκευή) με τρόπο βολικό και λειτουργικό προς την αφήγηση και τα εκπεμπόμενα μηνύματα, εκμεταλλευόμενες την χρονική απόσταση του θεατή με το διαδραματιζόμενο θέμα. Η παραπάνω παρατήρηση δε στοχεύει σε κάποιο είδος επίπληξης της εν λόγω ταινίας. Καθώς ταινίες σαν αυτή, μπορεί να βρίσκονται απέναντι από την άγνοια ή την ελλειπή γνώση του πλειοψηφικού κοινού, ενώ ταυτόχρονα είναι υπόλογες και σε μια σειρά επακριβώς καθορισμένων ιστορικών γεγονότων. Και οποιοδήποτε εμφανές και παραπλανητικό παραστράτημα μπορεί να απομονωθεί και να εντοπιστεί.
Μεταφερόμαστε στην εποχή των 70ς. Ο απάνθρωπος πόλεμος στο Βιετνάμ, η εξαθλίωση στον κόσμο της Ανατολής, οι κυβερνητικές βλέψεις υπεραξίας και ο φασιστικός τρόπος αντιμετώπισης του λαού και της κοινής γνώμης(χαρισματική η εναρκτήρια σεκάνς που διαδραματίζεται σε ανοιχτά πλάνα και καθρεφτίζει τις όχι και τόσο δημοκρατικές μεθόδους καταστολής) είναι μόνο μερικά από τα κομμάτια του ιμπεριαλιστικού κόσμου της εποχής. Μια ομάδα παρορμητικών και κυρίως αντιδραστικών νέων οραματίζεται ένα καίριο
και συνεχές πλήγμα στα έγκατα της Γερμανικής κυβέρνησης. Η ομάδα αυτή, υπό την άτυπη ηγεσία του Andreas Baader, σύντομα θα γίνει ένα αιχμηρό αγκάθι στην πολιτική ευημερία του τόπου. Στην οργάνωση θα ενσωματωθεί και η δημοσιογράφος Ulrike Meinhof, η οποία συνειδητοποιεί πως ο θεωρητικός τρόπος αδυνατεί να γίνει και ουσιαστικός.
Η μνηστή του Andreas Baader, η Gudrun Ensslin, μας εξηγεί εξ' αρχής τον τρόπο που λειτουργούν οι φιλελεύθερες δημοκρατίες. "Στην Αμερική και οπουδήποτε αλλού ο κόσμος
θα πρέπει να τρώει και να καταναλώνει συνεχώς ώστε να μη σκέφτεται. Γιατί αν σκέφτεται τότε ίσως αποκτήσει συνείδηση και τότε ίσως θα πρέπει να κάνει κάτι." Αυτό το κάτι αναλαμβάνει η οργάνωση Baader-Meinhof. Η τρομοκρατική δράση της οποίας προσανατολίζεται σε ανθρωποκεντρική βάση, όμως πως ελέγχεις την κατεύθυνση ενός ένοπλου αντιδραστικού αγώνα; Ο Υπουργός Horst Herold προβληματίζεται καθώς η οργάνωση έχει αποκτήσει μια πολύ μεγάλη μερίδα "φίλων" των Γερμανών πολίτων, και καθώς οι λεπτές-δημοκρατικές ενέργειες καταστολής της οργάνωσης παραμένουν άκαρπες.
Οι πρωτεργάτες, πρώτη γενιά της οργάνωσης, θα συλληφθούν και θα φυλακιστούν στα περιβόητα λευκά κελιά. Σε ένα τρόπο εξόντωσης του "εγώ" που ταυτίζεται με τις σύγχρονες ύπουλες "δημοκρατικές" διαδικασίες εξόντωσης των πληθών. Κελιά ευρύχωρα και διαρκώς λευκά φωτισμένα. Σε μια τεχνητή ψευδαίσθηση άνεσης. Όπου η απομόνωση διαπερνάει και ροκανίζει τις έλλογες διαδικασίες του ατόμου. Παρέχοντας σταδιακά μια υποβολιμαία αυτο-εξόντωση. Όπως ακριβώς οι σύγχρονες κυβερνήσεις δίνουν μια ψευδαίσθηση άνεσης στον (μόνο) φαινομενικά ελεύθερο πολίτη. Αφήνοντας τα λουριά ελεύθερα να κινείται σε έναν κόσμο ο οποίος είναι επίσης τεχνητός και εκ των προτέρων διαμορφωμένος. Τα Μ.Μ.Ε. βρίσκονται στα χέρια των κυβερνήσεων για διαμόρφωση της κοινής γνώμης, η οικονομία παράσχει τρόπους ζωής σύμφωνους με το κυβερνητικό όραμα, πρότυπα και ιδέες(τρομοκρατικά επιβεβλημένες) που μορφώνουν με τρόπο βολικό τον σύγχρονο άνθρωπο. Αυτά είναι μόνο ορισμένα εργαλεία που χρησιμοποιούν οι κυβερνήσεις, όμοιας φιλοσοφίας με αυτή των λευκών κελιών, για την τεχνητή αυτο-υποδούλωση των πληθών.
Και ενώ εντός των φυλακών η πρώτη γενιά της οργάνωσης Baader-Meinhof δικάζεται και βασανίζεται, στον έξωθεν κόσμο διαδραματίζονται ποικίλες εξελίξεις. Είναι πολλοί αυτοί οι αντιδραστικοί νέοι που θα θελήσουν να πάρουν δράση. Η τρομοκρατία φουντώνει. Αντιδράσεις, δίχως (ευνόητη) ιδεολογική ταυτότητα, τείνουν να εκθρονίσουν(και θα τα καταφέρουν σύντομα) την οργάνωση από τη συνείδηση του κόσμου. Η δεύτερη και τρίτη γενιά στερείται ενιαίας κατεύθυνσης. Τα ιδρυτικά μέλη αποτελούν θεοποιημένα είδωλα στην άκρη του μυαλού των επόμενων, οι οποίοι αγνοούν παντελώς την ταυτότητα της οργάνωσης. Η οποία οργάνωση, προσανατολισμένη σε εκδίκιση και αντίδραση αιμορραγεί ασταμάτητα. Τα πάντα μοιάζουν ανεξέλεγκτα, και τα θύματα προέρχονται ευκόλως από τα στρατόπεδα των αθώων. Κάτι που εξισώνει κυβερνήσεις και τρομοκρατικές οργανώσεις που μοιάζουν πιότερο σαν οι δυο όψεις του ίδιου νομίσματος.
Ο Uli Edel έχει τεράστιο υλικό στα χέρια του. Το οποίο σε σχεδόν ντοκυμαντεριστική γραφή παρατίθεται δια μέσω του κοφτού μοντάζ. Είναι πολυάριθμες όμως οι φορές που η αφήγηση διακατέχεται από μια σκόπιμη προχειρότητα. Μια μεγάλη μερίδα γεγονότων παρελαύνει σχετικά αστραπιαία(π.χ. Ολυμπιακοί αγώνες, τρόπος σύνδεσης τρομοκρατικής οργάνωσης με την Ανατολή) γεννώντας και αφήνοντας αναπάντητα ερωτήματα στο θεατή. Με αυτό το κοφτό μοντάζ πάντως, η ταινία αποκτάει ταχύτητα και ρυθμό, όμως από την άλλη αρνείται πεισματικά να εμβαθύνει στο επιθυμητό. Με αποκορύφωμα την αδυναμία της να περιγράψει οντολογικά τις επόμενες γενιές της οργάνωσης.
Στις ερμηνείες ξεχώρισα αυτές των Martina Gedeck, Bruno Ganz. Η Martina Gedeck πραγματοποιεί άλλη μια τεράστια ερμηνεία στο ρόλο της Ulrike Meinhof. Ζωντανεύοντας τους ανθρώπινους προβληματισμούς της, και τη διαρκή ταλάντωση μεταξύ των θεωρητικών και των πρακτικών οδών καταπολέμησης του ιμπεριαλισμού. Ο Bruno Ganz από την πλευρά του, σε ρόλο Υπουργού, δίνει μια γεμάτη και τίμια ερμηνεία, παρά το σύντομο της παρουσίας του. Οι υπόλοιπες ερμηνείες φαίνονται σχετικά φτωχές. Οι ρόλοι μοιάζουν ανεπαρκής στα πλαίσια ανθρώπινων καρικατούρων. Που επιστρατεύονται για την ευκολότερη
διαχείριση του θέματος.
Τελικώς το Der Baader Meinhof Komplex αποτελεί μια δυνατή ξενάγηση του θεατή στα έγκατα της εποχής που πραγματεύεται. Έιναι σαφής οι βλέψεις του να περιγράψει σχέσεις, τάσεις, αποστάσεις μεταξύ κυβερνήσεων και τρομοκρατικών οργανόσεων, ακόμα και σε έναν αφαιρετικό βαθμό. Όμως δεδομένης της προσέγγισης του θέματος, ο απαιτητικός θεατής θα πρέπει να καλύψει μόνος του τις πτυχές που ο Uli Edel αρνείται να εμβαθύνει...
Βαθμολογία 7/10
16 σχόλια:
Μακάρι να αξίζει τόσο, από το τρέιλερ υποσχόταν πολλά.
Ναι είναι πολύ ενδιαφέρον σαν ταινία, αλλά όπως τόνισα, έχει αρκετές αδυναμίες!
Ε, εντάξει, δεν είχε και τον καλύτερο σκηνοθέτη.
Συμφωνώ γενικά με όσα λες, νομίζω ότι βλέπεται πολύ άνετα και προσωπικά μου άρεσε αρκετά. Με τα κενά της, με την εμπορική σκοπιά της και με την επιλογή του να μην πάρει θέση. Είναι και αυτός ένας τρόπος αντιμετώπισης του θέματος.
Έστω και σαν ιστορικό ντοκιμαντέρ αξίζει η κινηματογραφική προσπάθεια. Τώρα πόσο αντικειμενικό μπορεί να είναι, μάλλον δύσκολη υπόθεση.
@costello
Ούτε εγώ είμαι λάτρης του, αλλά εδώ δεν είναι καθόλου κακός!
@Zamuc
Δεν έχω να προσθέσω κάτι...
@caesar
Δεν ξέρω. Σαν ιστορικό ντοκυμαντέρ νομίζω ωπς όχι. Μπορεί να αποτελείται από ένα κολάζ ιστορικών γεγονότων, όμως μόνο και μόνο η άνιση χωροθέτηση και χρονοθέτηση τους μου στερεί προσωπικά το δικαίωμα στο να το συλλέγω σαν ένα αξιόπιστο ιστορικό ντοκυματέρ. Άλλωστε η μυθοπλασία είναι διάχυτη!
Πάντως οι ιστορικές αναφορές(πολυάριθμες) σου δίνουν σίγουρα έναυσμα...
H ταινία ήθελε να είναι πολλά, να πει πολλά, να "περάσει" πολλά αλλά δεν το είχε. Με ενόχλησε ιδιαίτερα η παρουσίαση των μελών της RAF (πλην της Μάινχοφ για την οποία μαθαίνουμε την εσωτερική της πάλη κλπ.) με εξαίχοντα τον Baader. Τον παρουσιάζουν σαν κακομαθημένο μικροαστό που νομίζει ότι είναι ο σωτήρας..
Καλησπερα Ναταλία,
Διάβασα και την κριτική σου... Όπως καταλαβαίνεις, συμφωνούμε σε πάρα πολλά! Νομίζω όμως πως είσαι κάπως αυστηρή... Αλλά οι λόγοι που αναφέρεις και εσύ, είναι αυτόι που δεν επιτρέπουν και σε μένα να εντάξω στην ταινία τα ντοκυμαντεριστικά στοιχεία, που όφειλε όντας το πορτραίτο μιας συγκεκριμένης εποχής και οργάνωσης!
πολύ ωραία η εισαγωγή σου!!!
Παρακολουθείται με ενδιαφέρον αλλά δεν εμβαθύνει στους χαρακτήρες, λόγου χάρη, δίνει κάποιες νύξεις για την ζωή της Μάινχοφ αλλά δεν καταδεικνύει την ψυχολογική της εξέλιξη, παραμένει αποστασιοποιημένο και απλώς καταθέτει γεγονότα. Κάποιες σκηνές τις βρήκα περιττές όπως πχ το γιατί μας δείχνει οτί ο Μπάντερ προκάλεσε τον δικηγόρο να αποδείξει οτί μπορεί να κλέψει. Ο σκηνοθέτης νομίζω αποδεικνύεται ως ένα βαθμό ανεπαρκής για μια τέτοια ταινία που, γνώμη μου είναι, θα μπορούσε να είναι και πολύ καλύτερη. Νομίζω το πρόβλημά του είναι πως δεν έχει αποφασίσει αν θέλει να κάνει ένα πολιτικό θρίλερ ή κάτι άλλο. Και η παράθεση τόσων γεγονότων ίσως να είναι υπερβολική για να την χειριστεί κανείς ακόμα και όταν έχει 150 λεπτά. Πολλά πρόσωπα, πολλά ιστορικά γεγονότα, δύσκολο να πετύχεις κάτι καλό όταν έχεις να διαχειριστείς πολλές πληροφορίες.
Και αν εσύ δεν επιπλήττεις τον σκηνοθέτη για την ανασύσταση της εποχής, άσε με να το κάνω εγώ. Που είναι η ανασύσταση του Ζωές των Άλλων ή του άλλου του Γερμανικού του ...συγνώμη, δεν θυμάμαι πως το λένε, με την μητέρα που πέφτει σε κώμα και ξυπνάει ύστερα απο πολύ καιρό;
Τέλος, προσωπικά έμεινα με την αίσθηση ότι τους σκότωσαν στο τέλος και όχι ότι αυτοκτόνησαν. Εσείς τι λέτε;
>>
Το GoodBye Lenin λες;
Συμφωνώ μαζί σου Μοιραία, το γνωρίζεις! Τώρα για την σκηνή που παραθέτεις παραδειγματολογώντας, δηλαδή αυτή με το δικηγόρο, έχω να πω: Νομίζω πως είναι μια σκηνή που συμβάλει πολύ στο χτίσιμο(κατά Uli Edel) του Baader. Είναι μια χαρακτηριστική σκηνή που θέλει να αποθανατίσει τον παρορμητισμό, την "μη εγκεφαλικότητα" του πρωταγωνιστή κλπ! Όμως και αυτή η σκηνή επιστρατεύεται για το επιτηδευμένο χτίσιμοενός επιπόλαια μονομερή χαρακτήρα!
Αυτό που λες με τις αυτοκτονίες έχει ενδιαφέρον. Αλλά πως το έιδες έτσι; Γιατί ο φακός τις σκιαγράφει, κατά τη γνώμη μου, σαν φανερές αυτοκτονίες!
Την καληνύχτα μου!
Kioy,
Θα είχε ενδιαφέρον μια αντιπαραβολή του Γόμορρα με το "Σύμπλεγμα". Στο δεύτερο, "κοφτό μοντάζ", όπως γράφεις, παρέλαση πάρα πολλών γεγονότων. Στο πρώτο "ντεκουπάζ", όπως ανέλυσες. Το αίσθημα μου ήταν ως εξής: Στο Γόμορρα, κουράστηκα πάρα πολύ κατά την διάρκεια της θέασης, αλλά μόλις πήγα σπίτι όλα έδεναν στο μυαλό μου, κι έβγαζαν νόημα. Στο "Σύμπλεγμα" είχα φοβερή συναρπαγή και ενδιαφέρον κατά την διάρκεια, αλλά μόλις πήγα σπίτι, άρχισε να καταρρέει σαν πύργος Τζέγκα, παντού μου φαίνονταν τρύπες...
Δεύτερον, για τις "αυτοκτονίες" κι εγώ ρε παιδιά δεν κατάλαβα πώς το παρουσίασε. Από που είδες ότι στην ταινία παρουσιάστηκαν ακριβώς σαν αυτοκτονίες;
Τρίτον, είσαι ο μόνος που αναφέρει, από όσες κριτικές διάβασα, ότι τα λευκά κελλιά ήταν "ευρύχωρα" εκ προθέσεως, αν σε καταλαβαίνω καλά. Τι θες να πεις; Ότι ήταν κι αυτό στο πνεύμα των λευκών κελλιών, να είναι ευρύχωρα, αλλά άσπρα κι απομονωμένα; Γιατί αυτό που λένε οι περισσότεροι είναι ότι η ταινία απλώς ψεύδεται ασύστολα παρουσιάζοντας κελλιά με όλα τα κομφόρ και πολύ μεγάλα... Εσύ νομίζεις ότι τα λευκά κελλιά ήταν όντως μεγάλα και μάλιστα επίτηδες?
Καλησπέρα lafkadio,
τα σχόλια σου πάντα έχουν ενδιαφέρον...
Μου αρέσει η σύγκριση Gommora-Baader. Νομίζω όποιο αποτέλεσμα είναι υπέρ του πρώτου, με χαρκατηριστική άνεση κιόλας! Σε αυτά που λες για τα δυο τους, να προσθέσω. Ο Garrone απ' το βιβλίο του Savviano επέλεξε να αφοσιωθεί σε 5 από τις υπερπολλαπλάσιες ιστορίες του βιβλίου στο οποίο βασίστηκε. Προσπαθώντας να δώσει βάθος, και να περιγράψει εις βάθος τη μαφία. Αντίθετα ο Uli Edel, σύλλεξε ότι μπορούσε-και ότι δε μπορούσε, μας κεραυνοβόλησε με πληροφορία. Η οποία όμως ως ολότητα αδυνατεί ενός ολοκληρωμένου σχόλιου.
Για αυτοκτονίες τώρα, οι μνήμη μου δε με βοηθά να δώσω ακριβώς τη σκηνή. Αλλά αν θυμάμαι καλά η κάμερα περνάει μέσα από τα κελιά των πρωταγωνιστών την μέρα του θανάτου. Δεν υπάρχει ένδειξη κακοποίησης, ενώ υπάρχει "μυρωδιά" αυτοκτονίας. Ενώ και ο τελευταίος διάλογος μεταξύ της τρίτης κλπ γεννιάς δηλώνει κάτι τέτοιο. Αλλά η μνήμη μου δε με βοηθά να γίνω πο συγκεκριμένος...
Δε μπορώ να έχω άποψη για το πως ήταν στην πραγματικότητα τα λευκά κελιά. Πάντως εδώ παρουσιάζονται ευρύχωρα και άνετα. Βιβλιοθήκες, ραδιόφωνο κλπ. Όμως, νομίζω πως η ταινία τα απρουσιάζει σκόπιμα ευρύχωρα, όχι για να τα απομυθοποιήσει. Αλλά για να δείξει την ενηλικίωση της παράνοιας μέσα σε αυτά, εκ μιας πιο έμμεσης ψυχολογικής καταπίεσης, όπως αυτή εμφανίζεται και κλιμακώνεται τόσο στη Μαϊνχοφ(πολύ χρήσιμη η δήλωση της στο δικαστήριο αν θυμάμαι καλά), αλλά και των λοιπών ηρώων.
Σε ό,τι αφορά στο θέμα της αυτοκτονίας, εξακολουθώ να πιστεύω πως δεν επρόκειτο περί αυτοκτονιών. Σκεφτείτε οτί δεν είχαν κανένα λόγο να αυτοκτονήσουν οι τρεις εναπομείναντες, είχαν έναν αγώνα στον οποίο ήταν αφοσιωμένοι και δεν είχαν χάσει την ελπίδα τους. Νομίζω πως απλώς έγινε "εκκαθάριση".
Σε ότι αφορά στα κελιά. Αυτό που κατάλαβα εγώ είναι πως τα πιο ευρύχωρα κελιά τους δόθηκαν, προκειμένου να ηρεμήσουν τα εξημμένα πνεύματα έξωθεν της φυλακής, δλδ οι δεύτεροτριτες γενιές της οργάνωσης, αφού η αρχική ομάδα, με τις εμφανίσεις στο δικαστήριο, ξεσήκωνε τον κόσμο.
Την καλησπέρα μου σε όλους.
Δε διαφωνώ μαζί σου στο θέμα των αυτοκτονιών Μοιραίε Χαρακτήρα! Απλά αυτή η ερμηνεία με βρίσκει σύμφωνο με τα πιθανά τεκταινόμενα της πραγματικότητας.
Στην ταινία, έτσι όπως το πέρασε ο Uli Edel, μου φάνηκε σαν να είπε πως αυτοκτόνησαν!(Πο, με πόση πεζότητα γράφω!)
Την καλημέρα μου επίσης!
Δημοσίευση σχολίου