Ladri di biciclette

Σκηνοθεσία: Vittorio De Sica
Παραγωγής: Italy/ 1948
Διάρκεια: 93'

O "Κλέφτης Ποδηλάτων" αποτελεί ένα απ' τα σπουδαιότερα αριστουργήματα του Ιταλικού νεορεαλισμού. Άλλωστε ο Vittorio De Sica υπήρξε ένας εκ των κύριων εκφραστών του συγκεκριμένου ρεύματος. Δεν υπάρχει κάποιος ορισμός κοινής αποδοχής(τόσο από θεωρητικούς όσο και από κινηματογραφιστές) για τις ταινίες του νεορεαλισμού, ωστόσο στα πλαίσια του κειμένου θα προσπαθήσουμε να δώσουμε μια κατεύθυνση: "Ο ιταλικός νεορεαλισμός τοποθετείται χρονικά μετά το πέρας του Β' Παγκόσμιου πολέμου. Το θέμα των ταινιών αντλείται κυρίως απ' την προσιτή καθημερινότητα και αναπτύσσεται με έντονη πολιτικοκοινωνική χροιά. Το γύρισμα διαδραματίζεται σε φυσικούς χώρους, σε φυσικά σκηνικά. Και τέλος, η φωτογραφία χρησιμοποιεί, στις περισσότερες των περιπτώσεων, το φυσικό φως."

Το Ladri di biciclette είναι ένας καμβάς ακριβείας, που στα χρώματα του σκιαγραφείται το πορτραίτο της Μεταπολεμικής Ρώμης. Ωστόσο, σε καμία περίπτωση δεν περιορίζεται της συγκεκριμένης χρονολογικής στόχευσης του. Αποτελεί μια εμβαθή και αγέραστη κοινωνικοπολιτική περιγραφή, συμβατή πάντα με τη σύγχρονη ιστορία. Η Τέχνη μας έχει διδάξει επανειλημμένως, πως κατέχει τα μυστικά της αφθαρσίας και της αθανασίας.


Στην εξαθλιωμένη Ιταλία της ανεργίας και της ανέχειας, ένας "προνομιούχος" πατέρας αναζητά εργασία. Ένα ποδήλατο αποτελεί το εισιτήριο για το βιοποριστικό εισόδημα. Ωστόσο, το ποδήλατο θα κλαπεί συντόμως, και πατέρας και υιός θα επιδοθούν σε μια ατέρμονη αναζήτηση του δράστη στους ασθμαίνοντες δρόμους της Ιταλίας. Έτσι, όπως συνηθίζεται στον νεορεαλισμό, ένα στοιχείο δανειζόμενο απ' την προσφιλή καθημερινότητα, θα αποτελέσει την αφορμή για την αυτολεξεί περιγραφή του τόπου. Η αναζήτηση του δράστη-ποδηλάτου αποτελεί ένα αριστουργηματικό σεναριακό τέχνασμα που επενεργεί σε διπλή κατεύθυνση. Πρώτον, η περιπλάνηση των ηρώων στην καρδιά της πόλης μας επιτρέπει μια άμεση παρατήρηση. Δεύτερον, η ενδοφλέβια εισβολή στον ψυχισμό του πατέρα, ο οποίος αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα της εργατικής τάξης, μας εξασφαλίζει την "κατάκτηση" του σύγχρονου ανθρώπου της εποχής.


Η Ιταλία ασφυκτιά στον ιστό της ανεργίας. Η κυβέρνηση επιδιώκει τον νοητικό περιορισμό των ανθρώπων έχοντας τους διαρκώς απασχολημένους. Είτε εργασιακά, είτε κοινωνικά. Η σμπαραλιασμένη κρατική οικονομία στέκει χειραγωγός της λαϊκής εξαθλίωσης. Στην αντίπερα όχθη, οι άνθρωποι οργανώνονται σε μάζες οχλαγωγίας. Μάζες που στερούνται σπλαχνικότητας και κατανόησης της ατομικότητας του συνανθρώπου. Κάτι που ενίοτε κάνει τη συμβίωση κατασπαρρακτική. Καυτηριάζεται επίσης το Θεοκρατικό κράτος της Ιταλίας. Όπου απεικονίζεται η μη δυνατότητα διαφυγής της εκκλησιαστικής παράδοσης. Και όλα αυτά αποτυπωμένα με αγνά υλικά! Ηθοποιοί ερασιτέχνες, φυσικά σκηνικά και σφιχτό μοντάζ υπογράφουν αριστουργηματικά καμωμένες σκηνές και σεκάνς.

Και από τη συλλογικότητα του τόπου περνάμε στην ατομικότητα του ενός, ή μάλλον των δύο. Του πατέρα και του υιού. Ένας πατέρας, που διεκδικεί το αδιαμφισβήτητο δίκιο του μαινόμενος προς πάσα κατεύθυνση. Μα υποτασσόμενος γοερά της αρχής και της εξουσίας. Η δραματικοποίηση της θέσης του, επιτρέπει στον θεατή να οικειοποιηθεί τον ρόλο του. Και ο Vittorio De Sica θα προβεί σε μια αφοπλιστική ειρωνεία, τόσο του ήρωα όσο και του ταυτισμένου θεατή. Καθώς όπως αποδεικνύεται, η φωνή κατακραυγής του πατέρα έρχεται σε αντίφαση με τις μύχιες σκέψεις του, και όχι μόνο. Άραγε, εσείς σαν θεατής, πόσες φορές τον προτρέψατε στο συγκινησιακό σας, να αντικλέψει ένα ποδήλατο, βάζοντας τέλος στη δυσβάσταχτη πραγματικότητα του; Ο δημιουργός ελέγχει κάπως έτσι το εξασθενημένο ήθος, του πρωταγωνιστή και του θεατή, όταν αυτοί καλούνται να αντιμετωπίσουν μια ανήθικη ανομία εις βάρος τους!


Πολύ ενδιαφέρον παρουσιάζει και η επίδραση της συλλογικότητας στην ατομικότητα. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε την αξιομνημόνευτη σκηνή του πολυτελή εστιατορίου, όπου χρονικά αποτελεί και απαρχή της κριτικής στον πρωταγωνιστή. Η κοινωνική, αλλά και η προσωπική καταπίεση καθρεφτίζεται στο πρωταγωνιστικό δίδυμο. Απ' τη μία ο γιος προσπαθεί να μιμηθεί το πλουσιόπαιδο του διπλανού τραπεζιού. Σε μία από τις λίγες ευκαιρίες να συμπαρευρίσκεται με ανθρώπους της αστικής τάξης. Ενώ ο πατέρας, απ' την άλλη, αισθάνεται ως επανάσταση και νίκη έναντι της συζύγου, το γεγονός οινοτροφοδοσίας του παιδιού του! Ω, ειρωνεία! Η εργατική τάξη καυτηριάζεται στην έλλειψη οράματος. Έχοντας πάντα ως πρωταρχικό στόχο, το απατηλό όνειρο της πλαστής ευτυχίας του πλούτου. Και της αναρρίχησης στην υφιστάμενη κοινωνική πυραμίδα!


Σε όλα αυτά επισημαίνεται η παρουσία του γιου. Ακόλουθος και ισόβια δέσμιος του πατέρα και της οικογένειας. Ίσως και της παράδοσης. Τονίζοντας το αναπόφευκτο χρώμα μιας οικογενιοκρατικής διαπαιδαγώγησης. Και το μέλλον μοιάζει αβέβαιο, ανισόρροπο. Έτσι όπως αποτυπώνεται στο χαρακτηριστικά ασταθή βηματισμό του μικρού...
Βαθμολογία 9,5/10