High Noon

Σκηνοθεσία: Fred Zinnemann
Παραγωγής: Usa / 1952
Διάρκεια: 85'

Το τρένο θα σφυρίξει τρεις φορές. Μέσα σε μια γκριζόμαυρη πόλη τα σφυρίγματα έχουν πάψει να ακούγονται. Ο τρόμος, η ατολμία και η απάθεια είναι τα ιδιώματα μιας ολιγομελής κοινότητας που εδραιώνει το πρόβλημα, που αποτελεί το πρόβλημα! Και ο Fred Zinnemann σ' ένα western(απαλλάσσεται της ταμπέλας του είδους προ πολλού) με τεράστιο κοινωνικοπολιτικό βάθος!

Την μέρα απόσυρσης από την εργένικη ζωή και το πόστο του σερίφη, ο Gary Cooper πληροφορείται το εξής γεγονός: "Την αποφυλάκιση ενός διαβόητου κακοποιού(Frank Miller), τον οποίο ο ίδιος είχε δικάσει ισοβίως, και την αναμενόμενη έλευση του στην σιδηροδρομική αποβάθρα για επιβολή αντιποίνων". Παρά τις αντιρρήσεις της πλέον γυναίκας του, της όμορφης Grace Kelly, ο κτητικός και θαρραλέος, ο εγωιστής και υπεύθυνος Gary Cooper θα μείνει στην πόλη, η οποία του χρωστάει την εξυγίανση της, για να την υπερασπιστεί. Όμως απροσδόκητα θα δει την πλάτη όλων των συμπολιτών και θα αντιμετωπίσει σε βάθος την απάθεια και τις φοβίες τους, στα σχέδια που έχει για την καταστολή του Frank Miller και της συμμορίας του. Η Grace Kelly εγκαταλείπεται αρχικώς και έπειτα εγκαταλείπει. Άλλα όλα αυτά συμβαίνουν μέχρι να γνωρίσει την εκπληκτική Katy Jurado(την πρώην σχέση του Garry Cooper).


Εντυπωσιάζει η επαναστατική κινηματογράφηση της ταινίας ως προς το χρόνο. Ο πραγματικός και ο φιλμικός χρόνος σχεδόν ταυτίζονται(με μόλις μια δεκάλεπτη απόκλιση). Η σκηνοθεσία κάνει την παραπάνω πρόταση εύκολη, χρησιμοποιώντας μαεστρικά διάφορα οπτικά τεχνάσματα. Τα κάδρα εναλλάσσονται ταχύτατα, οι χρονοδείκτες πάντα παρόντες προκαλώντας την ένταση με τους συνεχείς τους χτύπους. Και στην κορυφή όλων ένα δάνειο απ' το είδος του θρίλερ. Ο ερχομός του Frank Miller είναι δεδομένος, όπως και η ώρα άφιξής του. Η γνώση της άφιξής του(όπως στο θρίλερ η γνώση-υποψία ενός γεγονότος) εντείνει την αναμονή του θεατή και εκμεγενθύνει την ψυχολογική πίεση και την ένταση των στιγμών. Η υποδειγματική χρήση του αναλυτικού ντεκουπάζ καθιστά τα αντικείμενα παραπάνω από ενεργά σύμβολα της ταινίας, οδηγώντας την θεατική εμπειρία στην κορύφωση. Όλα αυτά σε μια ταινία που αποτελεί αποθέωση της συγχρονισμένης γραμμικής αφήγησης.

Αναλογιζόμενοι πως το πλήθος των συντελεστών είχαν μεγάλου βαθμού ανάμειξη με το καθεστώς του Μακάρθυ, η ταινία μπορεί να εκληφθεί και ως μια εμβαθής και ενάντια αλληγορία στο συγκεκριμένο καθεστώς. Όπως όμως και να το δεις το High Noon έχει αδιαπραγμάτευτο πολιτικό εύρος!


Και μιλώντας για πολιτική, ο Fred Zinnemann δε θα μπορούσε παρά να ισοπεδώσει την προσχηματική θεώρηση του χώρου. Ένα μέγιστο σεναριακό τέχνασμα αποτελεί το ότι ο Garry Cooper επιλέγει τόσο το bar όσο και την εκκλησία για την πειθώ των συμπολιτών του. Θα μπορούσαμε κάλλιστα να πούμε πως οι δύο αυτοί χώροι αντιπροσωπεύουν την αριστερά και τη δεξιά αντίστοιχα. Όμως και οι δύο εξισώνονται, εκ' της επιλογής τους να απέχουν. Άλλοτε τρομοκρατημένοι και άλλοτε άτολμοι, συνιστώσες που οδηγούν από κοινού στην απάθεια. Στην εκκλησία μάλιστα διαπράττεται μια αξιομνημόνευτη κινηματογραφική σεκάνς, κατά την οποία ο χώρος μεταμορφώνεται σε μια ιδιότυπη αρχαία ελληνική εκκλησία του Δήμου. Οι πιστοί, με δημοκρατικές διαδικασίες, εκφέρουν την άποψη τους και διαμορφώνουν τη στάση τους. Καθρεφτίζοντας έτσι το κοινωνικό τους status αλλά και το βάρος της εποχής. Με αποκορύφωμα την δήλωση ενός ευτραφή κύριου, ο οποίος με μια πρώιμη συμπάθεια στις μεγαλοεταιρίες, διατυπώνει τις έμφυτες ορέξεις του λαού για το φιλελεύθερο καπιταλιστικό σύστημα, πολύ νωρίτερα της εδραίωσης του. Επί της ουσίας ο Gary Cooper θα αντιμετωπίσει την άρνηση όλων. Μόνο οι τρόπον τινά περιθωριοποιημένοι(ένας τυφλός και ένα δεκατετράχρονο παιδί) της εποχής προσφέρουν απλόχερα τη βοήθεια τους, επιθυμώντας την προσωπική εξύψωση τους στις πλάτες αυτής της αιματοχυσίας. Τη βοήθεια τους όμως αρνείται η εξουσία, τόσο από έλλειψη εμπιστοσύνης στις ικανότητες τους όσο και για προστασία. Επί της ουσίας, ο πεισματάρης Garry Cooper θα μείνει παντελώς μονάχος λίγα λεπτά πριν την άφιξη του Frank Miller. Και θα παλέψει αυτόνομα για τον εαυτό και την πόλη του. Και θα μας αφήσει με ένα αναπάντητο ερώτημα. Άραγε τι θα γινόταν αν ο Garry Cooper επέλεγε να φύγει, θα έφευγαν μαζί και τα προβλήματα της πόλης, ή αυτά ήταν όντως αναπόφευκτα;


Εντύπωση προκαλεί επίσης ο επαναστατικός τρόπος που αντιμετωπίζεται το περιθωριοποιημένο, στη συγκεκριμένη εποχή, γυναικείο φύλο. Η Katy Jurado θα ενσαρκώσει μια βαθιά συνειδητοποιημένη γυναικεία φυσιογνωμία. Και αποτελεί παράλληλα έναν βοηθητικότατο ρόλο για τον θεατή. Η Katy Jurado έχει κατανοήσει, έχει αναλύσει το παρόν και το παρελθόν και προβλέπει εύστοχα την δειλή συμπεριφορά του κοινωνικού συνόλου. Και η ίδια ντρέπεται να είναι μέλος αυτού του κόσμου. Γνωρίζει πως δεν υπάρχει τίποτα για το οποίο αξίζει να πολεμήσει. Έτσι θα απαλλαχτεί απ' όποιες εκκρεμότητες της υφιστάμενης ζωής της και θα αναζητήσει το μέλλον σε άλλους τόπους. Με μια ευθεία παρομοίωση με τους αυτοεξόριστους των πολιτικών καθεστώτων. Η Grace Kelly από την άλλη, είναι κατ' εξοχήν απολίτικη. Τα όπλα έχουν ματώσει το πρόσφατο παρελθόν. Πως να συμμετάσχει στη φρίκη του πολέμου, όταν αυτός ξυπνάει τους εφιάλτες από νωπές μνήμες; Θα σταθεί όμως δίπλα στον άντρα της, όχι από πολιτική συνείδηση, αλλά από αγάπη. Προσέξτε τη χαρακτηριστική σκηνή του φόνου. Η Grace Kelly σκοτώνει από πίσω έναν εκ των κακοποιών(σε αντίθεση με όλους τους λοιπούς φόνους μεταξύ αντρών), δηλώνοντας έτσι την έλλειψη ιδεολογίας και ταυτόσημα την ακατάπαυστη θέληση για τη διάσωση του άντρα της.


Τελικώς οδηγούμαστε σε μια λυτρωτική έξοδο. Όπου εξυμνούνται τα οικογενειακά δεσμά. Οριοθετώντας την αγάπη και προτείνοντας την πρωτόλεια οικογενειακή δομή της κοινωνίας. Επίσης πλέκεται κάπως άτσαλα το εγκώμιο για το θάρρος και την ανδρεία του ήρωα. Ενός ήρωα που αντιμετωπίζει μόνος του μια αγέλη λύκων. Τόσο αυτών που πολεμά όσο και αυτών που εκπροσωπεί. Eίναι τρισμέγιστo εκείνο το γενικό πλάνο που τον αποτυπώνει ασήμαντο μες στη μοναξιά του. Μια οπτική σκηνή, ικανή να χαραχθεί ανεξίτηλα μέσα απ' το θεματικό-ενοιολογικό βάρος της.


Το High Noon έχει μια πολύ δυνατή σκηνοθεσία και αποτελεί ταινία σταθμό στην ιστορία της Τέχνης. Ωστόσο έχει ακόμα και ορισμένες οπτικές υπερβολές. Τονίζω το οπτικές και όχι το σεναριακές. Παραδειγματικά αναφέρω τη μάχη στο στάβλο και την αποχώρηση του αστεριού στην τελευταία σκηνή. Και νομίζω πως αυτές οι υπερβολές του εξασφάλισαν την έγκαιρη αναγνώριση του(πράγμα που φαίνεται και με την Οσκαρική βράβευση του) παρά το βαθύτατα ανατρεπτικό-αντιστασιακό περιεχόμενο!
Βαθμολογία 8,5/10



υγ. Ένα υπέροχο κείμενο για την ταινία υπάρχει και Στο Άλλο δωμάτιο, όπου έχει καταγραφεί ένα πλήρες αφιέρωμα για τα έργα και τις ημέρες του Fred Zinnemann.