Dr. Jekyll and Mr. Hyde

Σκηνοθεσία: Rouben Mamoulian
Παραγωγής: USA / 1931
Διάρκεια: 98'

Τζέκυλ και Χάιντ. Οι δυο περσόνες που συνθέτουν μια ύπαρξη. Ο Τζέκυλ είναι η πλευρά που αφομοιώνει τα χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος της, πασχίζοντας να φτιάξει ένα συμβατό, αποδεκτό και αρεστό πρόσωπο. Ο Χάιντ είναι η άλλη πλευρά. Η έκφραση των ζωώδη ορμών και των ενστίκτων που συνδέουν τον άνθρωπο με την αρχέγονη φύση του. Η αιώνια πάλη μεταξύ Τζέκυλ και Χάιντ βρίσκεται εντός μας. Μόνο που ο επιστήμονας Τζέκυλ καταφέρνει να διχοτομήσει τον εαυτό του, με την κάθε πλευρά ενίοτε να κυριαρχεί καθολικά της άλλης, συνθέτοντας εξ' ορισμού μια διπλή προσωπικότητα. Και καθώς η επικράτηση της μίας ή της άλλης περσόνας υπερβαίνει τη βούληση του, ανεξέλεγκτα πράγματα συμβαίνουν.


Το "Dr. Jekyll and Mr. Hyde" καταλαμβάνει το βήμα ομιλητή σ' ένα ασφυκτικά γεμάτο αμφιθέατρο -μαζικό το ακροατήριο της 7ης- και παρουσιάζει ωμά, όσο ωμά απαιτεί η λαϊκή νόηση, την ψυχαναλυτική θεωρία του Φρόιντ. Και συγκεκριμένα τις θέσεις του για το Εκείνο και το Υπερεγώ που αποτελούν τις δύο από τις τρεις(η τρίτη είναι το Εγώ) κατά Φρόιντ ψυχικές διαστάσεις μας. Ενώ επιπροσθέτως το film δίνει διάλεξη για την πορεία έκπτωσης της επιστήμης. Και πως απ' τον ανήσυχο, παθιασμένο, δραστήριο επιστήμονα της Αναγέννησης, όπου να χαρακτήριζες κάτι μη πιθανό ήταν αντιεπιστημονικό, οδηγηθήκαμε στο σύγχρονο μυωπικό και δογματικό επιστήμονα του Έρμαν Έσσε που είναι απόλυτα συμβιβασμένος με τις μικροαστικές αξίες και τα ήθη της κοινωνίας: "Και αν ποτέ η υποψία της πολλαπλής ύπαρξης τρυπώσει στο νου σε ανθρώπους με εξαιρετικές δυνάμεις και λεπτές ευαισθησίες, όπως είναι όλοι οι ιδιοφυείς, και τότε, ξεφεύγοντας από την ψευδαίσθηση της ενιαίας προσωπικότητας αντιληφθούν ότι ο εαυτός είναι καμωμένος από μια πλειάδα εαυτούς, δεν έχουν παρά να πουν κάτι τέτοιο και αμέσως η πλειοψηφία τους κλειδαμπαρώνει, καλείται η επιστήμη σε βοήθεια, βεβαιώνει σχιζοφρένεια και προστατεύει την ανθρωπότητα από την ανάγκη να ακούσει την αλήθεια."


Έτσι και εδώ ο Χάιντ, ο αρχέγονων παρορμήσεων ετερώνυμος του Τζέκυλ, δε λειτουργεί εις βάρος της κοινωνίας. Επί της ουσίας η στρυφνή και δύσκαμπτη κοινωνία λειτουργεί εις βάρος του. Αδυνατώντας να αντιληφθεί τη φύση του, τη Φύση της. Και η επιστήμη, αυτή η κλώσα του κατεστημένου και του δοκιμασμένου, υψώνεται ως ανυπέρβλητο εμπόδιο που προστατεύει τα ήθη, τις αξίες και τα στερεότυπα της μικροαστικής κοινωνίας. Αποσκοπώντας στο προσωπικό όφελος μέσω των συντηρητικών και συμβατικών πρακτικών της, που εξυπηρετούν τις μη προοδευτικές σκέψεις εδραίωσης και κυριαρχίας. Όλα τα παραπάνω αποτελούν μεγάλα τολμήματα, αν αναλογιστεί κανείς ότι η ταινία γυρίστηκε το 1931. Όμως δε πιστώνονται στο κινηματογράφημα. Αλλά στη διάσημη νουβέλα του Robert Louis Stevenson που πρωτοδημοσιεύτηκε το 1886. Και 125 χρόνια μετά, μάλλον δεν υπάρχει κανένας λόγος να θίξουμε τυχόν συμβιβαστικά παρακυλίσματα της πλοκής προς χάριν μιας λαϊκής συμβατότητας.


Πέραν όμως του λογοτεχνικού έργου, ο Rouben Mamoulian προσδίδει κινηματογραφικές αρετές στη δημιουργία. Δε διστάζει να παίρνει τρε γκρο πλαν απ' τα πρόσωπα των ηθοποιών. Ηθοποιοί, που αψηφώντας τις επιταγές της εποχής, κοιτούν κατάματα την κάμερα. Εξανθρωπίζοντας της. Ενώ επίσης ο σκηνοθέτης δε διστάζει να απομυθοποιήσει και περεταίρω την κινηματογραφική μηχανή. Και να παρομοιάσει τον φακό με το πρίσμα της οπτικής όρασης ενός υποκειμένου. Καθώς τόσο στην αριστουργηματική εναρκτήρια σεκάνς, όσο και μεσούσης της ταινίας, βλέπουμε πολλάκις το κινηματογραφικό κάδρο, το βλέμμα της κάμερας δηλαδή, να ταυτίζεται με το οπτικό πεδίο όρασης του πρωταγωνιστή Τζέκυλ. Αν μη τι άλλο, δεδομένου του χρόνου, μιλάμε για επαναστατικές τεχνικές. Και αφού ανοίξαμε το ισοζύγιο του Rouben Mamoulian καλό θα ήταν να του χρεώσουμε, στην αντίπερα όχθη, μια ανεπάρκεια να κινηματογραφοποιήσει εξ' ολοκλήρου το θεατρικό έργο που μεταφέρει. Κάτι που είναι ιδιαίτερα εμφανές στους διαλόγους των πρωταγωνιστών, που σε μεγάλο βαθμό φαντάζουν σκηνοθετικά ανυποστήρικτοι.
Βαθμολογία 7,5/10