La promesse

Σκηνοθεσία: Jean-Pierre Dardenne-Luc Dardenne
Παραγωγής: Belgium / France / Luxembourg / 1996
Διάρκεια: 92'

Το μεταναστευτικό ζήτημα έχει γίνει μόδα τελευταία. Επικοινωνιακή μόδα. Καθώς η αφιλόξενη Δύση δε μερίμνησε ποτέ να εφαρμόσει όλον αυτόν τον υποτιθέμενο ανθρωπισμό που πρεσβεύει. Οι αδερφοί Dardenne έκαναν ένα μικρό κινηματογραφικό θαύμα 13 χρόνια πριν, όταν και τοποθετήθηκαν για το ζήτημα.


Ο άνθρωπος δεν έχει τόπο. Ο άνθρωπος είναι παντού μετανάστης. Ο άνθρωπος με τη γέννηση του εντάσσεται σε μια οικογένεια. Αυτή τον κληροδοτεί με σχεδόν όλα τα υλικά και τα άυλα κτήματα του. Ο άνθρωπος, με τη γέννηση του, καλείται να πληρώσει ή να εξαργυρώσει το αντίτιμο που αναγράφει το "λαχείο" της οικογένειας. Και λέω λαχείο, διότι η οικογένεια μας δεν είναι η επιλογή μας, αλλά το αποτέλεσμα μιας συγκυρίας. Στον άνθρωπο δεν ανήκει τόπος. Στον άνθρωπο δεν ανήκουν έθνη. Ο άνθρωπος είναι πρόσφυγας. Από την άβυσσο του μηδενός ταξιδεύει στιγμιαία σε μια κουκκίδα στο χωροχρόνο. Για να συνεχίσει την αιώνια περιπλάνηση του στο τίποτα.

Μπορούμε όμως κάλλιστα να ξεχάσουμε την παραπάνω παράγραφο. Οι αδερφοί Dardenne θα τοποθετηθούν περισσότερο στο πρακτικό μέρος της μετανάστευσης. Υπό αυτή την έννοια, κάνουν μια πολιτική ταινία. Βδελυρός πατέρας εκμεταλλεύεται λαθρομετανάστες που εισάγει ο ίδιος σε κάποια πόλη του Βελγίου. Ονειρεύοντας κατά αυτόν τον τρόπο να χτίσει το δικό του πολυτελή σπίτι. Μυσταγωγεί και το γιο του σε αυτή την παράνοια. Κάνοντας τον στην ουσία συνέταιρο. Οι Dardenne προσωποποιούν το εδραιωμένο σύστημα εκμετάλλευσης του Δυτικού κόσμου. Δείχνοντας με ρεαλιστική ακρίβεια πως η εκμετάλλευση έχει ως αποτέλεσμα την οικονομική ευημερία των λίγων και τον αφανισμό των πολλών. Ένα όχι και τόσο αθώο ατύχημα συμβαίνει στην οικοδομή της διμελούς οικογένειας, που στερεί τη ζωή ενός Αφρικανού μετανάστη - εργάτη. Το γεγονός αυτό γίνεται η απαρχή, της διαφορετικής ρότας που επιλέγει ο μικρός γιος.


Η "Υπόσχεση" του τίτλου, η υπόσχεση που καλείται να εκπληρώσει ο μικρός, δεν είναι η υπόσχεση που δίνει στο νεκρό Αφρικανό. Είναι η υπόσχεση που αθετούμε όλοι καθημερινά. Αρνούμενοι την ευθύνη μας προς τους ομοιούσιους μας, παραδομένοι στη μυωπική θέαση μας(απολαυστικός ο συμβολισμός με τα γυαλιά του πατέρα). Παγιδευμένοι στη κοντόφθαλμη προσέγγιση που προσφέρουν τα παραμορφωτικά πρίσματα του εγωκεντρισμού μας, υπακούοντας στην ύπουλη θέση ενός υποτιθέμενου (οικονομικού) φιλελευθερισμού. Σε έναν κόσμο που έχει κυριευθεί από όλα τα παραπάνω, μόνο ένα ζεύγος παιδικών οφθαλμών, αθώων ακόμα, μπορούν να διακρίνουν το "σωστό".


Οι αδερφοί Dardenne δε θα διστάσουν όμως να κάνουν και την κριτική τους στους μετανάστες. Καταφέρνοντας να δώσουν μια αντικειμενική διάσταση στο πόνημα τους, ακόμα και αν περιορίζονται στο αναμενόμενο. Οριοθετώντας τη γνώση ως το μόνο διόδιο για το πέρασμα σε έναν καλύτερο κόσμο, και προτρέποντας τους πληθυσμούς να απαλλαγούν από όλα εκείνα τα έθιμα και τις τοπικές παραδόσεις που δρουν περιοριστικά για τη σκέψη. Κάπως έτσι μας καθοδηγούν σε μια ανατριχιαστικά καθαρτική τελική σεκάνς.

Οι αδερφοί Dardenne προέρχονται από το χώρο του ντοκιμαντέρ. Και θα ήταν αδύνατο ετούτη η ταινία, με ετούτη τη θεματολογία, να μην έχει μια ντοκιμαντεριστική προσέγγιση. Με σκληρό κόκκο στη φωτογραφία των στενών κάδρων και μια αποστομωτικά άμεση και ρεαλιστική σκηνοθεσία, ετούτη η ταινία προκαλεί κάτι παραπάνω από εντύπωση. Ενώ εντύπωση επίσης προκαλεί και ο ριψοκίνδυνος τρόπος, ως προς τη δραματικότητα, με τον οποίο ξεδιπλώνεται η αφήγηση!
Βαθμολογία 9/10