La haine

Σκηνοθεσία: Mathieu Kassovitz
Παραγωγής: France / 1995
Διάρκεια: 96'

«Ξέρεις την ιστορία του τύπου που πέφτει από τον πεντηκοστό όροφο μιας πολυκατοικίας; Καθώς έπεφτε, έλεγε συνεχώς για να καθησυχάσει τον εαυτό του: Ως εδώ όλα καλά, ως εδώ όλα καλά. Σημασία δεν έχει η πτώση, αλλά η πρόσκρουση.» Αυτό είναι το moto του La haine, για να ακολουθήσει ένα από τα ακριβέστερα καρδιογραφήματα του καπιταλιστικού συστήματος. Κάθε σφυγμός και μια σφαίρα.


Το La haine αναβιώνει τα έκρυθμα γεγονότα των εξεγέρσεων στη μεγαλούπολη του Παρισιού. Τρεις (αντι)ήρωες καλούνται να ενσαρκώσουν το χωροχρόνο. Ένας Άραβας, ένας Αλγερινός και ένας νέγρος. Άγριοι, αυτόδικοι και ακαλλιέργητοι, δέκτες της λυσσαλέας βίας του περιθωρίου. Η ταυτότητα τους αποτελεί το παράγωγο μιας (δια)μόρφωσης. Όπως σε όλους μας! Μη γελιέσαι, δε μιλάω για την εκπαιδευτική διαδικασία, ούτε για κανέναν από τους εργαλιακούς θεσμούς που διαθέτει στα χέρια οποιοδήποτε σύστημα. Η (δια)μόρφωση προκύπτει ως το αποτέλεσμα των δυνάμεων που επιδρούν πάνω τους. Ακατάσχετη βία εξουσίας(αστυνομία). Κοινωνική βία ελέω μιας εξωθητικής περιθωριοποίησης. Η βία είναι όμως ένα νόσημα μεταδιδόμενο. Ξανά και ξανά. Τα πυρρά ανταλλάσσονται. Μα ρυθμιστής αυτός που κρατάει το πιστόλι.

Η βία της εξουσίας είναι μια οντότητα υπερανθρώπινη. Το όπλο έχει τη δική του ζωή. Η ταξική θέση είναι επίσης αυτόνομος οργανισμός. Για αυτό και ο Άραβας όταν είναι οπλισμένος μεταλλάσσεται, ή καλύτερα μεταμορφώνεται. Το όπλο έχει τη δική του ψυχολογία. Δεν είναι αυτός που έχει το δάχτυλο στη σκανδάλη. Είναι η οργή που του το 'χει σφηνώσει εκεί. Η οργή για ένα σύστημα που εξαγοράζει ανθρώπους, με παραμύθια και ψίχουλα οικονομικής ανεξαρτησίας. Άλλωστε στη διαδικασία της εξαγοράς το βασικότερο είναι πόσο κοστολογείς το τομάρι σου. Φτηνά πολύ φτηνά. Αυτοί όμως όχι. Όχι τα παιδιά του δρόμου. Αυτά δεν έχουν τίποτα να χάσουν. Αυτά είναι το εξάμβλωμα ενός τόπου που τα αφανίζει απ' τον χάρτη του. Η δράση υπαγορεύει αντίδραση.


To film του Mathieu Kassovitz είναι συγκλονιστικό. Κάθε καρέ βουτηγμένο στην αλήθεια που πραγματεύεται. Μπορεί να μοιάζει πως επικεντρώνεται στις σχέσεις άγριας συνουσίας εξουσίας-γκέτο, όμως δεν είναι ακριβώς έτσι. Με διακριτικές πινελιές αναδεικνύει το θέμα του πολύπλευρα. Αν κάποιος θα μπορούσε να αποτελεί την τριβή για αυτή την πτώση, αυτός θα ήταν η μικρομεσαία τάξη, που έχει εξασφαλίσει (ως έναν βαθμό) την οικονομική ευημερία της. Αυτή όμως είναι κουμπωμένη-οχυρωμένη στη καμπαρντίνα του συμβιβασμού της. Αγκαλιάζει τις νεκρικές ταφόπλακες σιωπής, δεχόμενη ευλαβικά μια άλλη τρομοκρατία. Την τρομοκρατία του "από μέσα". Των M.M.E. και της εργασίας-δουλείας. Η κακοποίηση είναι πνευματική. Η (δια)μόρφωση, για τη μικρομεσαία τάξη, σημαίνει φθορά. Και με μια πεισμωμένη αδιαφορία, όχι μόνο δεν εξομαλύνεις την πτώση, αλλά και την επιταχύνεις. Η σύγκρουση είναι αναπόφευκτη.

Ο Kassovitz θα στρέψει τα πυρρά του και στην Τέχνη. Ποιος άλλος θα μπορούσε να (καθ)οδηγήσει πνευματικά την ανθρωπότητα; Αυτή η Τέχνη σίγουρα όχι. Αυτή η Τέχνη είναι μια ευτραφής και αυτάρεσκη κυρία. Παραδομένη στα χέρια ενός κοσμικού κομπλεξισμού. Που στους ώμους της σκαρφαλώνουν ανασφαλείς τύποι, υπό τη μανιακή επιδίωξη για διάκριση. Για να επιδείξουν μια εγωκεντρική πνευματική πανευδαιμονία. Μια άλλη μασονία, άλλος ένας εγκλεισμένος χώρος, δίχως ανάσες, δίχως ευαισθησία. Η Τέχνη έχει κόψει προ πολλού τις αρτηρίες της με την κοινωνία. Όχι, αυτή η Τέχνη είναι ελεγχόμενη, αυτή η Τέχνη δε μπορεί να (καθ)οδηγήσει.


Ο Mathieu Kassovitz δεν είναι ένας απλός σκηνοθέτης εδώ, είναι ένας πυροτεχνουργός. Δεν ποιεί μια ταινία. Ποιεί μια βόμβα στην καρδιά του καπιταλιστικού συστήματος. Υπήρξε, και είναι ακόμα και σήμερα, ιδιαίτερα προφητική ετούτη η ταινία. Και ένα πραγματικό τεκμήριο, αλλά και έναυσμα, για να ακολουθήσουμε την πραγματικότητα. Μια πραγματικότητα πολύ κοντινή. Η αισθητική του La haine μυρίζει μπαρούτι. Σκληρός κόκκος, ασπρόμαυρη φωτογραφία, ταχύτατο μοντάζ. Ο Kassovitz δεν υπερβάλει σε καμία στιγμή. Δεν έχει ανάγκη την υπερβολή για να κερδίσει το βλέμμα του θεατή. Η αλήθεια είναι από μόνη της τόσο υπερβολική. Ο Kassovitz δεν ωραιοποιεί. Για παράδειγμα οι ήρωες του υστερούν πνευματικά μέχρι αηδίας. Είναι αυτοί που είναι. Τόσο απλά! Δεν έχει καμία ανασφάλεια για να τους ωραιοποιήσει. Η σύγκρουση επίκειται! Και όλα αυτά σ' ένα σύστημα που αποβάλλει ως περιττώματα τους ανθρώπους στον οχετό των δρόμων. Σ' ένα σύστημα που αρέσκεται στο να κατασκευάζει ρέπλικες. Σε ταϊζει και σε αφανίζει ταυτόχρονα, με ζαχαρωτά ή με σφαίρες. Ανάλογα με την τόλμη σου να κοιτάξεις κατάματα τον διακορευτή σου...
Βαθμολογία 9,5/10