Offside

Σκηνοθεσία: Jafar Panahi
Παραγωγής: Iran/ 2006
Διάρκεια: 93'

Ο Ιρανικός κινηματογράφος κατέχει μια χρόνια και αξιοπρόσεκτη παρουσία στη διεθνή φιλμογραφία. Ο Jafar Panahi, που με τούτη την ταινία απέσπασε το βραβείο των κριτικών στο Βερολίνο, μίλησε με μια ελαφρά χροιά για προβλήματα και παραδόσεις που ταλανίζουν μακροχρόνια το έθνος του Ιράν.


Δεκάδες χιλιάδες Ιρανών ξεσηκώνονται και κατευθύνονται στο τεράστιο στάδιο της Τεχεράνης για να παρακολουθήσουν το αντιπροσωπευτικό τους συγκρότημα που αναμετράται με αυτό του φιλόδοξου Μπαχρέιν, σε ένα ποδοσφαιρικό παιχνίδι που κρίνει το εισιτήριο για το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2006. Ανάμεσα στην κοσμοσυρροή αντρών που καταφτάνει στο στάδιο υπάρχουν και ελάχιστες γυναίκες. Στις οποίες όμως, στα πλαίσια των λοιπών ακατανόητων απαγορεύσεων που εφαρμόζονται στο Ιράν, δεν επιτρέπεται να παρακολουθήσουν τον αγώνα και κρατούνται υπό τον περιορισμό αστυνομικής δύναμης που συγκροτείται από φαντάρους. Το παιχνίδι δεδομένου του κρίσιμου αγωνιστικού χαρακτήρα του εκτοξεύει τα εθνικιστικά φρονήματα των Ιρανών, και το Offside καταδεικνύει την κατήφεια των παραδοσιακών αναχρονιστικών θεσμών της χώρας που περιορίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Ο Jafar Panahi θα χρησιμοποιήσει τον ποδοσφαιρικό αγώνα μαεστρικά. Είναι αόρατος για τον θεατή, καθώς τίποτα από αυτόν δεν φανερώνεται στο πανί, όμως είναι το ερέθισμα και η αφορμή για να παρακολουθήσουμε τις αντιδράσεις των πληθυσμών, ανεξαρτήτως τάξεων, φύλου και λοιπών διακρίσεων. Έτσι μέσα από ντοκυμαντεριστικές σκηνές, απαλλαγμένες από οποιαδήποτε επιτήδεια μελοδραματική διάθεση, αποτυπώνεται το σύγχρονο κοινωνικό πορτραίτο του Ιράν. Το οποίο περιγράφεται από ένα πλήθος φανατισμένων ανδρών που μετατρέπουν το στάδιο σε μια βωμόλοχη έκθεση εθνικιστικής κατάντιας, μια ομάδα φαντάρων που γαλουχείται και υπνωτίζεται με τα εθνικά πρότυπα δίχως καμία κριτική ικανότητα και τις δεκτικές γυναίκες, αδύναμες να κάμψουν τα σίδερα του περιορισμού τους. Η ματιά του Panahi, σε αυτή την γαργαλιστικά κωμική ταινία, γίνεται δεικτική και χλευαστική προς τους συμπατριώτες του, τους οποίους παρομοιάζει με θρησκομανής ζηλωτές που αδιαφορούν για τα καίρια προβλήματα του τόπου!


Ωστόσο πέρα της οφθαλμοφανής πολιτικής κριτικής που ασκεί το κωμικό Offside, υπάρχει και ένα ενδιαφέρον επίπεδο περιγραφής των ανθρώπινων σχέσεων. Άνθρωποι που ενώνονται υπό στιγμιαίες χαρές(ίσως και στιγμές αδυναμίας) που αποκαλύπτουν το βάθος μιας υπαρκτής ενσυναισθησίας και αλληλεγγύης μεταξύ των πληθυσμών. Ανθρώπινες σχέσεις που είναι ανεξάρτητες του φονταμελιστικού δόγματος και τονίζουν την σημαντικότητα του ανθρώπινου παράγοντα. Ακόμα η γλυκύτατη πρωταγωνίστρια, η οποία φιλμάρεται με μια διακριτική απόσταση, μέσα απ' τον πολυπαθή ρόλο της καλείται να κουβαλήσει τα κρίματα όλων. Τονίζοντας την ανάγκη και το δικαίωμα των ανθρώπων για πιο ελεύθερες μέρες...


Το Offside είναι μια ευχάριστη ταινία. Με την μορφή ντοκιμαντέρ που υιοθετεί καταφέρνει να απαλλαγεί από κάθε εκβιαστική πρόθεση και να αφεθεί εξ' ολοκλήρου στην κρίση του κουνού του. Ωστόσο οι δραματουργικές αδυναμίες είναι εμφανής και του αποτρέπουν την προοπτική ενός πιο ολοκληρωμένου κοινωνικά σχόλιου.
Βαθμολογία 7/10