Tanin no kao

Σκηνοθεσία: Hiroshi Teshigahara
Παραγωγής: Japan/ 1966
Διάρκεια: 122'

Τo "Το Πρόσωπο Ενός Άλλου" αποτελεί την τρίτη ταινία που παρακολουθήσαμε στα πλαίσια του αφιερώματος της New Star στον σπουδαίο Hiroshi Teshigahara. Πρόκειται ίσως για την πιο αφηγηματική και πιο διαλεκτική από αυτές που προηγήθηκαν(Otoshiana, Suna no onna) χωρίς ωστόσο να αντιβαίνει στις κινηματογραφικές αρχές του μεγάλου σκηνοθέτη. Για αυτόν, το cinema είναι μια εικονοπλαστική διαδικασία, που παλεύει να καταγράψει τις ακαθόριστες ψυχολογικές διαστάσεις των ηρώων, οι οποίοι πάντα κινούνται σε μια επιβεβλημένη κοινωνική πραγματικότητα. Για εμάς το cinema του, είναι απλά μια μαγική και κορυφωτική εμπειρία.


Ο Okuyama τραυματίζει ανεξίτηλα το πρόσωπο του κατά τη διάρκεια ενός εργατικού ατυχήματος. Καλύπτει τις πληγές του κάτω από μια παχιά στρώση επιδέσμων, χάνοντας σταδιακά την αυτοεκτίμηση και την αυτοαποδοχή του. Eνώ παράλληλα το προσωπικό του περιβάλλον, με αποκορύφωμα την γυναίκα του, παρά τις επίμονες προσπάθειες δεν μπορεί να κρύψει την αμηχανία του. Ο Okuyama θα ζητήσει από έναν ματαιόδοξο ψυχίατρο μια νέα ταυτότητα, συγκεκριμένα μια μάσκα, που θα επιτρέψει την επανεμφάνιση του στην κοινωνία και την επιδιόρθωση της εμφάνισης του στον καθρέφτη της σακατεμένης ψυχής του.

Ο Hiroshi Teshigahara θα χειριστεί με μαεστρική ακρίβεια θέματα που σχετίζονται με την προσωπική ταυτότητα, τα κοινωνικά προσωπεία, την έλλειψη αυτοαποδοχής και την αποξένωση. Άλλα πρωτίστως, όντας πολύ μπροστά απ' τον καιρό του, θα διαβάλλει τον θεσμό της επιστήμης ως προέκταση του έκφυλου και δήθεν αναπτυσσόμενου πολιτισμού. Ο πρωταγωνιστής ψυχίατρος, μια προσωποποίηση ματαιοδοξίας, εκμεταλλευόμενος την φαινομενικά ανώτερη θέση του επιχειρεί να διαμορφώσει και να υποβάλλει τους ασθενείς του(συμπεριλαμβανομένων των θεατών) σε άνευ ηθικής πειραματισμούς. Εισβάλει για τα καλά στα έγκατα του ψυχικού τους κόσμου και επιχειρεί να γεμίσει τις "τρυπημένες" ψυχές με ψεύτικα και τεχνητά μέλη. Δεν βρίσκεται εκεί για να επουλώσει τις πληγές, αλλά για να εμφυσήσει τεχνητές ανάγκες, για να απομακρύνει τα άτομα από την αληθινή και μοναδική τους ταυτότητα και για να ελέγξει και να κυριαρχήσει επί των πάντων. Όπως ακριβώς επιχειρούν οι σύγχρονες κοινωνίες "του πολιτισμού" να διαμορφώσουν και να ελέγξουν τις ανάγκες των ανθρώπων...


Από την άλλη, τα άτομα μη αποδέχοντας την πραγματική τους μορφή αναζητούν σε κάλπικα μέσα μια νέα ταυτότητα. Κοινωνικά προσωπεία, μακιγιαρισμένες όψεις, που αφού αποξενώνονται από τον πραγματικό εαυτό τους επιβάλλουν ένα ευρύτερο κοινωνικό καθεστώς αποξένωσης. Μια προσποίηση ευτυχίας από άτομα που δεν έχουν μάθει παρά να υποκρίνονται. Και ο Hiroshi Teshigahara εγκλωβίζει τις αληθινές στιγμιαίες εκφράσεις με την καταλυτική βοήθεια της φωτογραφίας του Hiroshi Segawa. Άλλωστε, ίσως η φωτογραφία αποτελεί το μόνο μέσον που δύναται να φυλακίσει τη στιγμή. Άραγε, είναι το πρόσωπο η πόρτα για την ψυχή; Αν ναι, αυτή η εμφανισιακή αλλοίωση σίγουρα υπογραμμίζει μιαν πιο ουσιαστική, την αλλοίωση ως και την καταστροφή της ψυχικής-προσωπικής ταυτότητας.

Παρ' όλα αυτά καμία απόλυτη επεξήγηση-ανάγνωση αυτής της ταινίας δεν είναι εφικτή. Ο Ιάπωνας σκηνοθέτης γεμίζει με πολυάριθμους συμβολισμούς και καλολογικά σουρεαλιστικά στοιχεία την αφήγηση που στοιχειώνει τη θέαση του κοινού. Παράλληλα και εντελώς αυτόνομα με την κεντρική ιστορία ξεναγούμαστε σε μια άλλη και ακαθόριστη ιστορία σπάνιας και άγριας ομορφιάς. Μακρυά από τα πιεστικά σκηνικά της πόλης, σε άπταιστου εικαστικά επιπέδου τοπία παρακολουθούμε τραυματισμένους ανθρώπους σωματικά και ψυχικά. Που παρά την φαινομενικά υποδεέστερη θέση τους αναβλύζουν ένα σπάνιο αίσθημα ολοκλήρωσης μέσα από την βαθύτερη αποδοχή της όποιας τραυματισμένης φύσης τους και κατ' επέκτασιν του εαυτού τους. Όλα αυτά εξελίσσονται με όχημα τις ονειρικές σκηνές-σεκάνς που μέσα από την ποιητική μορφή και την υψηλή αισθητική τους στοιχειώνουν για πολύ καιρό την σκέψη του θεατή.

Τελικά ποιος κερδίζει την παρτίδα της επιβολής σε αυτό το ιδιότυπο παιχνίδι μεταξύ ψυχής και προσώπου; Και οι δυο ιστορίες, περισσότερο γεννώντας ερωτήματα παρά δίνοντας ξεκάθαρες απαντήσεις, οδηγούνται σταδιακά στη λυτρωτήρια έξοδο. Η σκηνοθετική ματιά του Teshighahara δίνει ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον στο σπουδαίο σενάριο του Kôbô Abe. Μια μοντέρνα οπτική σημαδευμένη με γκρο πλάνα, με περίτολμες φωτοσκιάσεις, ακανόνιστες γωνίες λήψεις και μια εξαιρετική και αποδοτική σκηνογραφία.
Σε όλα αυτά προστίθεται και το μεγαλειώδη soundtrack του Tôru Takemitsu, που αφήνει για λίγο τους σαγηνευτικούς απόκοσμους ήχους που μας είχε συνηθίσει.


Το Tanin no kao είναι μια από τις σπουδαιότερες ταινίες του Hiroshi Teshigahara. Όπου για άλλη μια φορά το πάντρεμα σουρεαλιστικών στοιχείων και συμβολισμών σε ένα τόσο ρεαλιστικό πορτραίτο υπογράφουν ένα μαγικό αποτέλεσμα!
Βαθμολογία 10/10