Chelovek s kino-apparatom

Σκηνοθεσία: Dziga Vertov
Παραγωγής: Soviet Union / 1929
Διάρκεια: 68'

Ο Dziga Vetrov πριν σχεδόν 80 χρόνια δημιούργησε αυτό το αριστούργημα. Πρόκειται για μια πειραματική ταινία, όπως την χαρακτήρισε ο ίδιος, με σκοπό να αναδείξει μια ευρύτερη και κοινή κινηματογραφική κουλτούρα σε όλο τον κόσμο. Και η αλήθεια είναι πως η ταινία χρησιμοποιεί όλη την δυναμική της εικόνας και χρησιμοποιεί τεράστιου μεγέθους κινηματογραφικές πρωτοπορίες ακόμα και για τη σημερινή εποχή!

Στα της υπόθεσης είναι ξεκάθαρο πως δεν υπάρχει ένα ντετερμινισμένο κείμενο, ένα σενάριο. Τουλάχιστον όχι με την απαρέγκλιτη και καθιερωμένη σημασία του όρου. Η ταινία εικονοποιεί μια καθημερινή μέρα, από τον πρώτο ήλιο ως την σελήνη, μιας αντιπρωσοπευτκής Ρωσικής πόλης. Η εποχή τοποθετείται στην μεταεπαναστατική περίοδο και απεικονίζει την σχέση του (κάθε) ανθρώπου με τις καθημερινές ασχολίες του. Σε πρώτο πλάνο τον παρατηρούμε στον ανέκαθεν αγχωτικό χώρο εργασίας με όλα αυτά τα ακατανόητα μηχανήματα. Ωστόσο πέρα από αυτά τα πλάνα υπάρχουν και πολύ πιο συναισθηματικές εικόνες, όπως ένα ζευγάρι στην άμαξα, γυναικεία καλαθοσφαίριση καθώς και «άπειρα» άλλα, που υπό το γκρίζο του χρόνου τρυπώνουν όλο και πιο βαθιά στα μάτια του θεατή.

Στα της μορφής της ταινίας, η οποία είναι που την κάνει ξεχωριστή έχουμε να πούμε: Πρόκειται για ένα κολλάζ εικόνων αλλά και αρχείων video που εμφανίζονται διαδοχικά και με αυτόν τον τρόπο μετασχηματίζουν την πληροφορία. Μια πληροφορία που βασίζεται περισσότερο στον αντίκτυπο που έχει η προηγούμενη εικόνα επάνω στην επόμενη. Είναι εμφανώς πως αυτό συμβαίνει και με την χρήση του αστραπιαίου και εννοιολογικού μοντάζ του Αϊζενστάιν. (Γενικά θα αναφέρω το νόημα της ιδεολογίας του συγκεκριμένου μοντάζ. Ας πούμε αν σε ένα πλάνο εμφανίζεται ένα πρόσωπο και στο αμέσως επόμενο ένας σωρός από κόπρανα(!) τότε ο θεατής αποκτά μια δύσμορφη εικόνα για το προηγούμενο πρόσωπο!) Ας επιστρέψουμε τώρα στην δομή της ταινίας. Οι εικόνες που αναφέραμε και πριν είναι τόσο πολλές ποσοτικά και γεμάτες δραματουργικά που καταφέρνουν να μεταδίδουν σε πολύ πυκνές ποσότητες την πληροφορία. Μάλιστα το μέγεθος της πληροφορία είναι υπερβολικά πυκνότερο σε σχέση με τις σύγχρονες ταινίες. Η απουσία λόγου αλλά και μιμητικής πράξης αναδεικνύουν σχεδόν εντελώς αυτόνομη την Τέχνη του cinema. Η ταινία στολίζεται με εξαιρετικές μουσικές υπόκρουσης που έχουν μείνει στην ιστορία του κινηματογράφου! Ενώ ο πρωταγωνιστής, ο άνθρωπος με την κινηματογραφική κάμερα, κάνει τον φακό προέκταση του ματιού του και μεταφέρει στο πανί ποικιλόμορφές γωνίες λήψης και πρωτοπόρους τρόπους εστίασης που ιδιαίτερα διδακτικές ήταν για τη συνέχεια του κινηματογράφου! Καθώς ήταν και είναι σημεία αναφοράς που χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα.

Προσωπικά θεωρώ πως το σημερινό cinema οφείλει πολλά σε ανθρώπους σαν τον Dziga Vertov. Δηλαδή σε ανθρώπους που πίστεψαν στην δύναμη της εικόνας και με το έργο τους έδωσαν το έναυσμα για την χειραφέτηση του cinema από τις συγγενικές μορφές τέχνης που μέχρι τότε το περιόριζαν! Σε μια εποχή που η πίστη στο μέσω ήταν αχνή κάποιοι πίστεψαν ολότελα φωτίζοντας πολλές πτυχές της δυναμικής του. Φως που μεταφράστηκε σε μια μορφή γνώσης, της απαραίτητης γνώσης για την συνέχεια! Επίσης οι διάφοροι πειραματισμοί που έκαναν αυτοί οι δημιουργοί αποτέλεσαν τα σημεία εξέλιξης εκείνα που απογείωσαν το κινηματογραφικό είδος και το οδήγησαν σταδιακά στη σημερινή του μορφή! Εμβαθύνοντας ουσιαστικά πάνω στην αναπαραστατική πλευρά του.

Προσωπικά ένιωσα και νιώθω μια βαθύτερη ικανοποίηση αφ' ότου παρακολούθησα ετούτη την ταινία. Θα την χαρακτήριζα μια πολύ σημαντική στιγμή στην ιστορία του κινηματογράφου, που ένας καλλιτέχνης μεταδίδει αυτούσια την αγάπη του για αυτόν. Όχι μέσα από λέξεις, όχι μέσα από σκέψεις αλλά μέσα από το έργο του και το είναι του αυτούσιο!