Xi yan

Σκηνοθεσία: Ang Lee
Παραγωγής: Taiwan / USA / 1993
Διάρκεια: 106'

Αν όλοι οι σημαντικοί σκηνοθέτες ποιούν ένα ερωτικό γράμμα, ή έστω μια αναφορική ταινία, για τον κινηματογράφο, τότε τούτο το Γαμήλιο Πάρτυ του Ang Lee μπορεί κάλλιστα να εκληφθεί ως τέτοιο. Τους λόγους θα τους αναπτύξουμε στη συνέχεια.

Κατ' αρχάς η ταινία αυτή που έφτασε μέχρι τα oscars, αλλά και το μεταγενέστερο πιο μελοδραματικό Yin shi nan nu, ήταν οι ταινίες που άνοιξαν στον Ang Lee τον δρόμο για την Αμερική. Το Γαμήλιο Πάρτυ αποτελεί μια ανάλαφρη κομεντί, που προδίδει και συμβολίζει την κατασκευαστική λειτουργία του κινηματογράφου, ενώ ταυτόχρονα, περιγράφοντας τη νέα εποχή του μεταναστευτικού κύματος, αποτυπώνει σύγχρονα κοινωνικά φαινόμενα που άπτονται της μεταβατικής πολυπολιτισμικής κοινωνίας.

Βρισκόμαστε σε Αμερικάνικο έδαφος. Ένας ομοφυλόφιλος Κινέζος καλείται να κρύψει τον εραστή του, και να παρουσιάσει μια straight βιτρίνα στην παραδοσιακών αρχών οικογένεια του. Στα πλαίσια αυτά θα ετοιμάσει έναν "συμφωνημένο" γάμο με μια φίλη, άνομη μετανάστρια και Κινέζα ζωγράφο. Η παράσταση αρχίζει. Θα καταφέρει όμως να πείσει και να ικανοποιήσει τους γονείς πού έρχονται στην Αμερική για να "τελέσουν" το γάμο;


Είναι εμφανής η προσπάθεια του Ang Lee μέσα από την πλοκή να κωδικοποιήσει τις νόρμες που διέπουν μια κινηματογραφική (ή θεατρική) παράσταση. Οι ήρωες καλούνται να μιμηθούν κάποιους ρόλους. Τα σκηνικά στο σπίτι αλλάζουν. Ενώ έξυπνα σεναριακά τεχνάσματα, όπως της καλλιτεχνικής κριτικής, ενδυναμώνουν τους υπαινιγμούς του Ang Lee. Ωστόσο, ο Ταϊβανέζος σκηνοθέτης δε στέκεται εκεί, δεν αρκείται στο πολυδιατυπωμένο και το αναμενόμενο. Αυτό που επί της ουσίας κάνει το Γαμήλιο Πάρτυ μια ταινία μέσα σ' άλλη, είναι η ματιά του σκηνοθέτη πάνω στα έθιμα και τις παραδόσεις. Κάτι που είναι εξόφθαλμα ορατό στη Γαμήλια τελετή που παρακολουθούμε στην ταινία. Ανεξαρτήτως του πλαστού των συζύγων, η Γαμήλια τελετή κινηματογραφείται με μια συμβολική δεξιοτεχνία, παρομοιάζοντας εύστοχα το χρονικό ως το περιεχόμενο ενός θιάσου. Ό,τι συμβαίνει στη Γαμήλια τελετή, και σε όποια άλλου τύπου τελετή, είναι προδιαγεγραμμένο και καταδικασμένο να συμβαδίζει με το σενάριο των εκάστοτε εθνικών παραδόσεων-εθίμων. Έτσι, οι "πρωταγωνιστές", στην προκειμένη το ζευγάρι, δεν είναι ελεύθεροι να είναι ο εαυτός τους, καθώς είναι καταναγκασμένοι να υποδυθούν τα κουστούμια που ορίζει το γράμμα της παράδοσης. Άλλωστε για αυτό το λόγο έχουν προσέλθει οι καλεσμένοι και οφείλουν να τους ικανοποιήσουν. Επί της ουσίας, οι παρευρισκόμενοι-θεατές παρακολουθούν άκρως ηδονοβλεπτικά το χρονικό. Η απόσταση που τους χωρίζει από το ζεύγος είναι συνήθως παρόμοια ανάλογη με εκείνη τη χαοτική του ηθοποιού-θεατή. Και το μόνο ζητούμενο είναι η "λύτρωση", μέσω της επαλήθευσης της παράστασης της παράδοσης. Όλο αυτό, μέσα από τα διάφορα σκετσάκια, αλλά και τους πολυάριθμους συμβολισμούς(με αποκορύφωμα την προ-φωτογράφιση της νύφης), το κινηματογραφεί υπονομευτικά τέλεια ο Ang Lee.


Όμως το Γαμήλιο Πάρτυ δε θα σταθεί μόνο στο επίπεδο ενός συμβολισμού. Έστω και τόσο εύγλωττου. Αντιθέτως, θα ακολουθήσει το δράμα των ηρώων από κοντά. Και θα συμπονέσει την τραγική φύση τους. Και κυριότερα την κατατρυχόμενη φύση ενός ομοφυλόφιλου, και κατ' επέκταση κάθε "κατακριτέας" μειονότητας, που βιώνει ένα μακροχρόνιο καθεστώς ατομικής ανελευθερίας. Και πάλι ο Ang Lee θα στραφεί κατά των παραδόσεων και κατά των εθίμων. Τα οποία θα σκιαγραφήσει ως τα υπεύθυνα για τη δημιουργία στερεοτύπων και κατά συνέπεια για την διάδοση διάφορων δημοφιλή κοινωνικών φαινομένων όπως: ομοφοβία, ξενοφοβία, ρατσισμός κλπ. Γιατί είναι αυτά τα στερεότυπα που ορίζουν το τι είναι αποδεκτό και στερούν το δικαίωμα στο διαφορετικό. Και αυτό διότι, όπως λέγεται ξεκάθαρα, είναι οι χρόνιες παραδόσεις και τα έθιμα που ρυθμίζουν βλέμμα των ανθρώπων. Όπως παρακολουθούμε, η ομοφοβία των γονιών του πρωταγωνιστή δεν είναι αποτέλεσμα προσωπικών αντιλήψεων, αλλά το επίκτητο σύνδρομο που καλλιεργεί η μακροχρόνια συμβίωση με την κοινωνική παράδοση. Άλλωστε ο ανθρωπιστής Ang Lee, στο αισιόδοξο φινάλε, παρουσιάζεται βέβαιος για τον ανθρώπινο παράγοντα. Και την ανοιχτόμυαλη φύση του ανθρώπινου πνεύματος που δομείται στην αγάπη...

Όλα αυτά σε μια απολαυστική κομεντί. Ο φορμαρισμένος Ang Lee είναι μονίμως κοντά στους ήρωες του, τους οποίους φιλμάρει κυρίως με μια φόρμα κοντινών πλάνων. Αριστουργηματικών κοντινών πλάνων που υπερκαλύπτουν και τις όποιες αδυναμίες του σεναρίου. Βασικά δραματουργικά εργαλεία είναι το χιούμορ, αλλά και ορισμένα κλισέ, που επιτυγχάνουν έναν πιο ανάλαφρο και συναισθηματικό τόνο στην ατμόσφαιρα. Ας κάνουμε λοιπόν ένα άλλο Γαμήλιο Πάρτυ δίχως νόμους, δίχως σενάριο. Ας σπάσουμε τις συρρικνωτικές πολιτισμικές αξίες για να τους δώσουμε ένα πιο ευρύχωρο έδαφος. Ας υπαγορέψουμε εμείς τις παραδόσεις πριν τις αφήσουμε να λεηλατήσουν την ατομικότητά μας...
Βαθμολογία 7,5/10