Σκηνοθεσία: Andrei Tarkovsky
Παραγωγής: Soviet Union / 1975
Διάρκεια: 108'
Μια ταινία που δε χωράει κρίσεις...
Σταθμός αφετηρίας: τηλεόραση. Η αποθέωση της επιφάνειας της εικόνας. Ύπνωση των αιστήσεων: μεταμορφωτική. Παραφύση. Είμαστε κάτι σημειώσεις από υπογραμμισμένα βιβλία. Είμαστε κάτι ιστοριοθρεμμένοι ειδωλολάτρες. Αφού ακούς, κοιτάς αντί να αισθάνεσαι. Ενστερνίζεσαι αντί να αφουγκράζεσαι ψηλαφιστά. Κοπιάρεις αντί να ενσωματώνεις βιωματικά. Μόνο λατρεύεις τα άθικτα εξογκώματα που καταβροχθίζεις. Είμαστε μονίμως κομπάρσοι, προσκυνητές, στα αδυσώπητα εγκλήματα μιας άπειρης ανθρωπότητας. Σταμάτα να χειροκροτείς. Με μεθά ο χτύπος της ταλάντωσης των παλαμών. Πάψε να χειροκροτείς. Δεν ακούω τα χνώτα σου. Δε γνωρίζω τα χνώτα μου. Με κουρδίζει ο ήχος του χτύπου των χεριών. Χάνω τα χνώτα μου. Χάνω τη μορφή μου. Είμαι ο χειροκροτητής δίχως πρόσωπο.
Είμαστε καθρέφτες ή καθρεφτίσματα. Ως καθρέφτες παράγουμε εικόνα: όραση σε φωνή ενεργητική. Ως καθρέφτες, ο κόσμος η αντανάκλασή μας. Ως καθρεφτίσματα είμαστε παραγόμενα της εικόνας: όραση σε φωνή παθητική. Τα νεκρά είδωλα στον καθρέφτη του αθάνατου Σύμπαντος. Ως καθρέφτες αντανακλούμε το θάνατο της παραμόρφωσής μας. Θάνατος: Απόσταση αναλλοίωσης˙ παιδικό όνειρο. Ως καθρεφτίσματα αναπαράγουμε τα νεκρά είδωλά μας μέσα στο αθάνατο σύμπαν, αναπαράγουμε το θάνατο ως την αθανασία.
Τι να πει κανείς για αυτό το αριστούργημα; Ο Ταρκόφσκι ποιεί την πιο αυτοαναφορική του ταινία. Η δομή δεν υπάρχει. Ή μάλλον ενυπάρχει απαλλαγμένη από την αναγκαιότητα μιας σχηματικοποιημένης έκφρασης. Μέσα σ' έναν ρυθμό απόλυτης αφαίρεσης. Ποίηση. Ό,τι παρακολουθούμε δεν είναι παρά ένα φιλμοποιημένο όνειρο. Μια βουτιά αναμνησιακή. Πρωτίστως ατομική. Αλλά ποια αλήθεια μπορεί να περιχαρακωθεί σε ατομικό επίπεδο. "Mια εικόνα δεν εκφράζει απλώς μια ιδέα του δημιουργού της. Είναι η αντανάκλαση ενός ολόκληρου κόσμου σε μια σταγόνα νερού. Σε μία μόνο σταγόνα…", είχε πει ο Andrei. The Mirror: Η αντανάκλαση του κόσμου.
Πρέπει να σπάσεις τον καθρέφτη σου, να θρυμματίσεις της εικόνα, ώστε να αγγίξεις την ουσία στα άθικτα υπόγεια της αλήθειας. Όπως θρυμματίζει ο Andrei Tarkovsky τη φόρμα του για να αποχρωματιστείς μέσα στη μεταφυσική φωτογραφία που ξεπερνά τις γήινες διαστάσεις, να διαμελιστείς μέσα στο χρονικά απύθμενο σύμπαν του τρισμέγιστου δημιουργού, να φιλήσεις τη λυρική ποίηση του Arseni Tarkovsky, να δεχτείς όλη τη φρίκη της ανθρώπινης φύσης και να διατρηθείς απ' τις αλλόκοσμες νότες της μουσικής. Και όλα εναρμονίζονται μέσα στα αθάνατα πλάνα-σεκάνς, κινηματογραφικά ευρήματα. Για να υψωθείς πάνω απ’ την ρηχή επιφάνεια της εικόνας πρέπει να κάψεις τον αχυρώνα στην παλιά αγροικία, τα ντουβάρια να γκρεμίσεις στα σύγχρονα κτίσματα, το σάρκινο κουφάρι σου να γδάρεις… Να αιθεροβαπτιστείς στο άπειρο και στο τίποτα. Μα κυριότερα να αισθανθείς από τα βάθη της ψυχής. Να νιώσεις τον αέρα πάνω από τον αέρα. Και μέσα. Να αισθανθείς, μέχρι ποτάμια να εκραγούν απ’ τα μάτια σου. Να στάξουν τα δάκρυα πάνω στον καθρέφτη της θάλασσας. Χέρι να μη τα σβήσει. Να γίνεις η θάλασσα. Ούτε καθρέφτης, ούτε καθρέφτισμα. Η θάλασσα. Μέσα στην αθάνατη φουρτούνα της ανθρωπότητας. Η Ψυχή μέσα στην αιωνιότητα...
Βαθμολογία 10/10
Αφιερωμένο στην Ε.
8 σχόλια:
...Και μεταξύ άλλων, ποτέ δεν γράφουμε «Τι να πει κανείς για αυτό το αριστούργημα».
Δεν παύει κανείς να εκπλήσσεται από τους μικρόθωρους μυκτηρισμούς ανωνύμων και μη.
Αυτή η φράση,αν και πιθανόν πολυφορεμένη,είναι απολύτως νόμιμη,αφού δηλώνει με τον πλέον αυθόρμητο τρόπο την αμηχανία ενός θεατή μπροστά σε έργα που αγγίζουν τα απώτατα όρια της Τέχνης.Και τέτοιο έργο θαρρώ πως είναι ο Καθρέφτης.Αν και αγαπώ αυτή την ταινία(παρ'όλο που η πνευματικοτήτα του Ταρκόφσκι είναι μάλλον ξένη προς την ιδιοσυγκρασία μου),δεν έχω να πω κάτι.
Εσείς,καθώς φαίνετε,έχετε να πείτε πολλά,συνεπώς γράψτε μας κάτι για την ταινία...μεταξύ άλλων...
το τελικό "ε" στο "φαίνεται",εκ παραδρομής,μη με κάνετε ντα...!
Δεν παύει κανείς να εκπλήσσεται από τις δήθεν υποστηρίξεις επώνυμων ή ανώνυμων που σκοπό έχουν την αυτοπροβολή και όχι την διατύπωση της ουσίας. Όσο ανώνυμος είναι ένας ανώνυμος, άλλο τόσο είναι και ένας Ετερώνυμος. Αλλά δεν είναι εκεί το θέμα. Η φράση αν και πολυφορεμένη είναι απολύτως νόμιμη, αφού δηλώνει με τον πλέον αυθόρμητο τρόπο την αμηχανία ενός θεατή μπροστά σε έργα που αγγίζουν τα απώτατα όρια της Τέχνης. Αφού λοιπόν ο θεατής είναι και «κριτής» στην προκειμένη περίπτωση και διακατέχεται από μια τάση αμηχανίας, πες μου εσύ ετερώνυμε που έχεις γνώμη για όλα ακόμα και αν είναι ξένα προς την ιδιοσυγκρασία σου, ποιος είναι ο λόγος να παρουσιάσεις μια ταινία αμήχανα (ή μηχανικά το ίδιο είναι) και να τις κοτσάρεις έναν βαθμό και με αυτό τον τρόπο να εκμεταλλευτείς την προβολή της ταινίας για αυτοπροβολή, είναι η αλήθεια. Αλλά ξέχασα, κανείς δεν υποστήριξε τίποτα από όλα αυτά. Τι να πει κανείς για αυτό το αριστούργημα όταν η απάντηση βρίσκεται γύρω από την άστοχη ερώτηση. Κάποια έργα χρειάζονται προσοχή απλά.
Αγαπητέ Ανώνυμε:
Δηλαδή στο "...Και μεταξύ άλλων, ποτέ δεν γράφουμε «Τι να πει κανείς για αυτό το αριστούργημα»." κωδικοποιείται η δυσανασχέτησή (και η αποστροφή) σας για τη συγγραφή κειμένων, από γραφιάδες του αναστήματός μου, πάνω σε έργα που αγγίζουν τα απώτατα όρια της Τέχνης;
Με κατηγορείτε για αυτοπροβολή, εκτός των άλλων... Ναι η ύπαρξη οποιουδήποτε προσωπικού ιστολόγιου μπορεί να εκληφθεί ως τέτοια. Αλλά αν το καλοσκεφτείς, πλέον, η οποιαδήποτε διατύπωση έκφρασης, σε οποιονδήποτε χώρο(φυσικό ή εικονικό), θα μπορούσε να ταμπελωθεί από κάποιον ως "προσπάθεια αυτοπροβολής". Και λοιπόν;
Λέτε ότι πατάω πάνω στη λάμψη του Zerkalo για να αυτοπροβληθώ. Έχετε κάθε δικαίωμα. Κι όμως εγώ δεν είμαι εδώ για να κλέψω λάμψη από καμία ταινία. Αντιθέτως. Είμαι εδώ για να καθρεφτίσω το φέγγισμα του κινηματογράφου, μέσα από την μύχια αντανάκλασή μιας ταινίας στο εσωτερικό μου. Την σπαρρακτική αναδίπλωσή της εντός μου, και την κατάθεση του "προσωπικού" βιώματος. Από "αγάπη". Και με την ειλικρινή προσπάθεια να προσεγγίσω ένα έργο Τέχνης ως ένα φυσικό τοπίο, χωρίς να του προσθέσω ή να του αφαιρέσω τίποτα. Και βέβαια η εκκίνηση όποιας θέασης έχει ως αφετηρία αυτό που λέτε ως "Κάποια έργα χρειάζονται προσοχή απλά"...(με το Κάποια παρεξηγήσιμο μεταξύ μας). Βέβαια έχετε κάθε δικαίωμα να μην το βλέπετε έτσι.
Τα περί "κριτή", βαθμολογιών κλπ, με θλίβει που τα χρησιμοποιείτε. Έχω αναφερθεί εκτενώς για τη "λειτουργική" σημασία της βαθμολογίας, το αχρωμάτιστό της, και τον καθαρά συπληρωματικό ρόλο της(ως και αχρείαστο για κάποιον που διαβάζει το κείμενο). Τώρα τα περί "κριτή" είναι εντελώς ανυπόστατα. Δεν παρουσίασα ποτέ τον εαυτό μου ως κάποια αυθεντία. Κατάθεση σινε-θεατικής εμπειρίας κάνω, για να ανοίξουμε διάλογο πάνω στις ταινίες...
Ας μιλήσουμε λοιπόν για το Zerkalo στη συνέχεια, και ας πάψουμε απλά να προβάλλουμε το αδιάφορο "προσωπικό" Εγώ μας...
Περί ανωνυμίας θα συμφωνήσω,κι εγώ ανώνυμος είμαι,όπως πολύ σωστά είπατε.Εντούτοις,αφήνοντας σχόλιο ως ανώνυμος,μας...μπερδεύετε.Μπείτε στον κόπο να βάλετε ένα ψευδώνυμο ως ένδειξη,ώστε τουλάχιστον να προσπερνάμε μελλοντικά τα κακεντρεχή σας σχόλια.
Μεγάλη εμμονή με την "αυτοπροβολή" διακρίνω.Εξ ιδίων τα αλλότρια,οσμίζομαι...
Όσο για τον Kioy,δεν νομίζω ότι ουδέποτε διεκδίκησε δάφνες Κριτικού.Λειτουργεί πρωτίστως ως θεατής και ευτυχώς δηλαδή,διότι από "κριτικούς" μπουχτίσαμε.Ιδαίτερα η παρούσα ανάρτηση συνσιστά μια ατόφια κατάθεση βιώματος,μια χαρογράφηση της συνάντησης ενός βλέμματος με ένα έργο τέχνης.Η δε βαθμολογία είναι υποκειμενική ( πώς αλλιώς; ) και καταδεικνύει απλώς το βαθμό αποδοχής της ταινίας στη συνείδηση του μπλόγκερ,δε χρειάζεται λοιπόν να τη δαιμονοποιείτε.
Γνώμη ΓΙΑ ΟΛΑ,εγώ; Άλλο ένα από τα αυθαίρετα και αυτάρεσκα συμπεράσματά σας.Το ότι ο Ταρκόφσκι δεν είναι κοντά στην ιδιοσυγκρασία μου δεν συνεπάγεται την αδυναμία μου να τον αγαπήσω και να τον κατανοήσω(όσο μπορώ).Αλίμονο αν προσεγγίζαμε οτιδήποτε ικανοποιεί το κοσμοείδωλό μας και κολακεύει τις απολιθωμένες πεποιθήσεις μας...
Kioy
Δεν έχω δει την ταινία οπότε δεν έχω ιδέα για τι πράγμα μιλάς. Όμως αυτό που βλέπω σίγουρα (εδώ και καιρό), είναι ένα παιδί που δεν διστάζει να εκθέσει τον εαυτό του και εγώ προσωπικά επικροτώ αυτούς τους ανθρώπους. Εξάλλου αυτό είναι που με τράβηξε εξ αρχής στο blog σου. Μοιάζει πιο πολύ με ποίημα αυτό που έγραψες και δεν απορώ μιας και είναι αφιερωμένο σε κάποια, συνήθως σε τέτοιες περιπτώσεις βγαίνει η πιο ποιητική και ευαίσθητη πλευρά μας :)
Συνέχισε έτσι.
P.S Συγγνώμη που δεν κατάφερα να είμαι άξια ανταποκρίτρια του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ αλλά λόγω υποχρεώσεων και καταστάσεων δεν είδα παρά μόνο άλλο ένα που με την πρώτη ευκαιρία θα σχολιάσω..
Γεια σου Penelopi.
Ευχαριστώ για τον ένθερμο λόγο σου. Ως τέτοιο τον εκλαμβάνω... Μακάρι να μπορούσε ετούτο το ιστολόγιο να ταν μια συλλογή ήχων, ή καλύτερα απόηχων, απ' το θρόισμα που κάνουν τα έσω φύλλα μου στο διάβα των ταινιών.
Χμ, για το κείμενο τώρα, δεν ξέρω αν βγήκε ποιητικό για το λόγο που αναφέρεις. Δε το νομίζω. Η ταινία είναι ποιητική. Απίστευτα ποιητική. Και δηλώνω τουλάχιστον ανεπαρκής για κάποια άλλη προσέγγιση. Αν το κείμενο ήταν απολύτως προσωπικό, θα αποστελλόταν μονάχα στον επιθυμητό παραλήπτη...
υγ.Αναμένουμε το σχολιασμό και τη σύσταση...
Καλό βράδυ!
Δημοσίευση σχολίου