Κυριακή 1 Φεβρουαρίου 2009

Doubt



Σκηνοθεσία: John Patrick Shanley
Παραγωγής: USA / 2008
Διάρκεια: 104'


Ο John Patrick Shanley, θεατρικός συγγραφέας και σκηνοθέτης, βλέποντας την τεράστια επιτυχία που έκανε η θεατρική εκδοχή του έργου, αποφασίζει να γράψει το σενάριο και να σκηνοθετήσει την ίδια ιστορία σε ένα διαφορετικό οπτικό μέσο. Τον κινηματογράφο! Κάπως έτσι, θα μας δοθεί η ευκαιρία να παρακολουθήσουμε την κινηματογραφική αυτή εκδοχή.


Από την πρώτη σκηνή ο Patrick Shanley, μας προϊδεάζει για το τι θα επακολουθήσει. Παρακολουθούμε το κήρυγμα ενός ιερέα(Philip Seymour Hoffman). Η κάμερα σαρώνει το χώρο. Το ντεκουπάζ διαλέγει κάθε γωνία λήψης έχοντας πάντα ως σημείο αναφοράς τον ιερέα. Διάφορα πρόσωπα παρελαύνουν, με αποκορύφωμα το ανέκφραστο -σχεδόν χάρτινο- μιας καλόγριας(Meryl Streep) και το γλυκύτατο μιας δεύτερης καλόγριας(Amy Adams), με τις αγγελικές εκφράσεις. Από κάτω το ποίμνιο. Αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από μαθητές. Πολυάριθμα σκανταλιάρικα παιδιά και μια μικρότερη μάζα αφιερωμένη στον στομφώδη λόγο του ιεροκήρυκα. Η κάμερα εξακολουθεί το παιχνίδι της, ανακαλύπτοντας κάθε πτυχή του χώρου, και καταλήγοντας πάντα στην επιβλητική παρουσία του Philip Seymour Hoffman. Είναι περισσότερο απ' ορατό, πως η ζωή αυτού του ασυνήθιστου ιερωμένου θα μας απασχολήσει σε ολόκληρη την ταινία.


Βρισκόμαστε σε ένα εκκλησιαστικό σχολείο περίπου στα 1960. Ο Philip Seymour Hoffman αποτελεί έναν εκσυγχρονιστή και μοντέρνο άνθρωπο, συγκριτικά πάντα με τη θέση του. Επιθυμεί τον αντίστοιχο εκσυγχρονισμό και στην καρδιά του σχολείου του. Στα πλαίσια αυτά θα βρει αντιμέτωπη τη διευθύντρια Meryl Streep. Η οποία είναι η προσωποποίηση της πειθαρχίας και του παραδοσιακού, βασισμένου στο φόβο, εκπαιδευτικού συστήματος. Η εχθρότητα μεταξύ τους, έστω και υπογείως,είναι δεδομένη. Η παράξενη σχέση φιλίας του ιερέα με ένα έγχρωμο -κοινωνικά αποκλεισμένο- παιδί θα σταθεί η αφορμή. Η αφορμή για να κατηγορηθεί, σε μια απειλητική ατμόσφαιρα, για παιδοφιλία. Τα αποδεικτικά στοιχεία λείπουν. Παρομοίως και τα άλλοθι. Ο John Patrick Shanley σπέρνει για τα καλά το δίλημμα στο οποίο θα πατήσει ολόκληρη η ταινία. Το έκανε ή δε το έκανε; Ο θεατής δε θα βρει απαντήσεις, και ενώ ψάχνει εναγωνίως για αυτές, ο John Patrick Shanley θα κλείσει πονηρά το μάτι αχνοφωτίζοντας ένα βαθύτερο νόημα από την ωμή αντίληψη των πράξεων.


Αλλά εδώ που τα λέμε, τελικά ο σκηνοθέτης θα δώσει τους φάρους στον θεατή, για να βγάλει μόνος του κρίση. Αυτοί οι φάροι, είναι οι ηθοποιοί του. Έστω μέσα και από ρόλους καρικατούρες. Η Meryl Streep προσωποποιεί τον έναν πόλο, αυτόν της λυσσαλέας καχυποψίας και δυσπιστίας. Από την άλλη η γλυκύτατη Amy Adams, που καταφέρνει να πλημμυρίσει με συναίσθημα τη σημαντική ερμηνεία της, εκφράζει την απόλυτη ευπιστία. Ανάμεσα σε αυτό το δίπολο λοιπόν, ξεδιπλώνεται ένα τεράστιο φάσμα. Το φάσμα της Αμφιβολίας. Τελικά ο θεατής, όσο πιο πολύ συγκλίνει στη μία ή στην άλλη ηρωίδα, αποφασίζει για τη ζωή -που ελάχιστα γνωρίζει- και τις πράξεις του ιερέα. Εκτός όλων των άλλων, το Doubt έχει μερικές αξιομνημόνευτες σεκάνς. Με αποκορύφωμα το δεύτερο, κατά χρονολογική εμφάνιση, κήρυγμα του Ηoffman. Όπου χρησιμοποιώντας υποδειγματικά τα Ομηρικά "έπεα πτερόεντα", θα ορίσει με μια εντυπωσιακή παραβολή τον πυρήνα του κουτσομπολιού.


Ο θεατρικός John Patrick Shanley εμφανίζεται κάπως αμήχανα στα άγνωρα κινηματογραφικά ύδατα. Παρά την προσπάθεια, οι ρόλοι του (πλην του πάντα εκπληκτικού Philip Seymour Hoffman) στερούνται του απαιτούμενου βάθους. Ενώ και η προσδοκώμενη και αναμενόμενη σύγκρουση των διαλόγων και του Λόγου, πολλάκις μοιάζει έξω απ' τον έλεγχο του δραματουργού. Τέλος, η κάμερα κινηματογραφεί διαρκώς με κεκλιμένες γωνίες λήψης. Και με μια συνεχή αστάθεια. Η οποία ωστόσο μοιάζει να γεννάται από την αμηχανία του Doubt να εντυπωσιάσει, παρά από κάποιο βαθύτερο -ή και προφανή- δραματουργικό λόγο.

Κλείνοντας, το Doubt αποτελεί ένα δυνατό αφήγημα και ένα φιλόδοξο κινηματογράφημα. Εκφράζεται σε μεγάλο βαθμό με την στομφώδη χροιά του Αμερικάνικου σινεμά. Αλλά μέσα στην ιδιοσυγκρασία του παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Θα ήθελα να κλείσω όμως με μια παρατήρηση. Τελευταίως, έχει εκτιναχθεί ο αριθμός από ταινίες εποχής. Πράγμα που ίσως σηματοδοτεί την έλλειψη κινήτρων της σημερινής εποχής να γεννήσει την έμπνευση για την ανάπτυξη μιας σύγχρονης ιστορίας(θέλω να πιστεύω πως η επιλογή δημιουργίας ταινιών εποχής είναι επιλογή των σκηνοθετών και όχι από ετεροπροσδιόριστες πηγές). Ωστόσο σαν θεατής της σημερινής πραγματικότητας, συνθλίβομαι στη σκέψη και μόνο, ότι οι καλλιτέχνες με αυτόν τον τρόπο παραιτούνται εμμέσως από τον σχολιασμό-κριτική-παρατήρηση των πολυτάραχων και κοντινών μας χρόνων. Γιατί πάντοτε έχουμε ανάγκη την Τέχνη, και τη διαφορετική οπτική ενός καλλιτέχνη, σαν ανάσα καυτή πάνω μας...
Βαθμολογία 6/10

9 σχόλια:

Nathalie είπε...

Καλησπέρα! Θα διαφωνήσω μαζί σου όσον αφορά την Άνταμς. Νομίζω ότι παίζει το ρόλο του θεατή που παλατζάρει και στις δύο απόψεις, ανάλογα με το ποιος κάθε φορά θα του θέσει περισσότερα επιχειρήματα..

theachilles είπε...

Συμφωνώ με τα λεγόμενά σου για μία απλά καλή ταινία. Ο Hoffman είναι για άλλη μία φορά εξαιρετικός, όπως και η γλυκύτατη Adams. Η Streep δεν μπορεί παρά να είναι καλή, έστω και αν για μία ακόμα φορά τα τελευταία χρόνια καταφεύγει σε φαλτσέτα.

Annie_Hall είπε...

Θα κρατήσω μόνο το κήρυγμα για το κουτσομπολιό και τις μοναδικές ερμηνείες! Μα να είναι όλοι τόσο καλοί;

Να πω την αλήθεια ψιλοβαρέθηκα σε κάτι φάσεις.

kioy είπε...

@Nathalie
Διάβασα το πολύ ενδιαφέρον κειμενό σου, και καταλαβαίνω αυτό που εννοείς...
Ωστόσο δεν νομίζω πως είναι τα επιχειρήματα που πείθουν την Admas, αλλά η έφυτη ροπή προς την πίστη των προβληθέντων...

@theachilles
Η Streep είναι μεγάλη ηθοποιός, δε μπορούμε να το αρνηθούμε αυτό. Νομίζω πάντως πως είναι η πιο αδύναμη των τριών εδώ. Και γενικά πως δε ξεχωρίζει!

@Annie Hall
Το κύρηγμα για το κουτσομπολιό, αν και είναι λογοτεχνικό κτήμα, κερδίζει τις εντυπώσεις!

Κατά τη γνώμη μου οι ερμηνείες είναι που σώζουν την εν λόγω ταινία από την παγερή αδιαφορία...

Την καληνύχτα μου προς όλους!

Caesar είπε...

Αν και συνήθως το σενάριο είναι το πρώτο κίνητρο για να παρακολουθήσω κάποια ταινία, στη συγκεκριμένη θα είναι ο Ρ.S.Hoffman.

"Αισθηματική ηλικία" είπε...

λες μια πολυ μεγάλη κι ανομολόγητη αλήθεια αυτό που λες για τηις ταινίες εποχής.
ειναι και ανασφάλεια, κι αμηχανία και μη εμπιστοσύνη των παραγωγων στους νεους δημιουργούς.

η ταινία μου φάνηκε πληκτική

παραμενω στην αποψη οτι το καινούργιο το εφερε ο Μπενζαμιν Μπατον μονο που λόγω αμερικανικης καταγωής δεν επικοινωνήθηκε σωστά...

kioy είπε...

@ Ο Hoffman, ίσως είναι ο καλύτερος της γεννιάς του και της "κατηγορίας" του... Δε θα σε απογοητεύσει...

@Αισθηματική ηλικία
"λες μια πολυ μεγάλη κι ανομολόγητη αλήθεια αυτό που λες για τηις ταινίες εποχής.
ειναι και ανασφάλεια, κι αμηχανία και μη εμπιστοσύνη των παραγωγων στους νεους δημιουργούς."

Συμφωνούμε. Αλλά εκτός αυτού, νομίζω πως είναι και μαι παραίτηση τωγν δημιουργών(και των νέων) απ' το να σχολιάσουν το σήμερα. Διότι μια τέτοια εναντίωση θα ήταν αποστροφική στο ισχύον κινηματογραφικό μοντέλο αγοράς(τουλάχιστον το Αμερικάνικο), που αποσκοπεί αστην υπεραξία. Στη μαζική κατανάλωση και όχι στην ανάδειξη του αλλιώτικου. Όπως έχουμε συνηθίσει χρόνια από κάθε μορφή Τέχνης(τουλάχιστον στις μορφές που αυτή δε ξεπουλήθηκε)!

Αν και δε μπορώ να κατατάξω όλες τις ταινίες εποχής στο ίδιο συνάφι. Ας πούμε το Revolutionary road χρησιμοποιεί ως άροτρο μια εποχή, για να κοινωνήσει ένα πρόβλημα που έχει εδραιωθεί στην καθημερινότητα μας...

υγ. Τι εννοείς για Μπάτον;

lafkadio είπε...

Είχα δίλημμα να δω ή όχι την ταινία και η κριτική σου με κέντρισε. Συμφωνώ με την τελευταία παράγραφό σου. Εμένα αυτό που με εκνευρίζει περισσότερο, γενικά ομιλώντας, είναι να γίνονται τώρα ταινίες που να δείχνουν ξέρω εγώ βρώμικα παιχνίδια ή καθεστωτικούς μηχανισμούς στο παρελθόν, οι οποίοι έχουν υπερβαθεί, και να απωσιωπάται έτσι το πόσα αντίστοιχα υπάρχουν σήμερα. Από την άλλη πολλές από τις ταινίες εποχής φέτος τις απόλαυσα, έχω κι ένα τριπάκι με την Ιστορία...

kioy είπε...

Καλησπέρα lafkadio.
Συμφωνώ με όσα λες. Δεν είναι ορθό να κατατάσσουμε όλες τις ταινίες σε ένα καλούπι...

Ας πούμε το Revolutionary Road, είναι μια ταινία εποχής, η οποία όμως συν τις άλλοις θίγει τα κακώς κείμενα στοχεύοντας στο σήμερα... κ.ο.κ.

υγ. Συγνώμη για την καθυστερημένη απάντηση...:)