Utomlyonnye solntsem

Σκηνοθεσία: Nikita Mikhalkov
Παραγωγής: Russia / France / 1994
Διάρκεια: 135'

Η ταινία αναφέρεται στην, ατύπως, δεύτερη κυβερνητική πενταετία του Στάλιν. Συγκεκριμένα, αναφέρεται στα μέσα της δεκαετίας του 30'. Όπου την προγενέστερη ανθηρή πολιτική του Στάλιν(οικονομία, δραματική μείωση αναλφαβητισμού, μετάδοση οράματος κλπ) διαδέχεται ένας λυσσαλέος κύκλος αίματος. Συνεχείς δολοφονίες, ανυπόστατες και άδικες, διαπράττονται προς πάσα κατεύθυνση εις βάρος του λαού. Με κύρια αιτία, τις φοβίες, την αμφισβήτηση και την έλλειψη εμπιστοσύνης του πολιτικού αρχηγού της Σοβιετικής Ένωσης. Ο Nikita Mikhalkov, αριστοκράτης και αντιφρονούντας, δημιουργεί ένα ποιητικό έπος. Με αριστουργηματικές εικόνες σε μιας σπάνιας ομορφιάς κινηματογράφηση! Ενώ επίσης, εκμεταλλεύεται το γεγονός της αποχώρησης του Γκορμπατσόφ από την πολιτική ηγεσία, και ελεύθερος πλέον(εν έτη 1994) εξαπολύει μια υπογείως αιχμηρή κριτική στο Σταλινικό σοσιαλισμό.


Η ταινία θα εξιστορήσει τον βίο μιας προνομιούχας οικογένειας(ολιγομελή αστική τάξη;), στην εκτεταμένη μορφή που είχε η οικογένεια στον υπαρκτό σοσιαλισμό. Μέσα από Τσεχοφικά σκηνικά και μια διαρκής θεατρική χορογραφία ξεδιπλώνεται η παχιά ζωή εντός του πρωταγωνιστικού σπιτικού. Η μουσική έχει κυρίαρχο ρόλο στην αφήγηση, δίνοντας της μια εξαιρετικά ευχάριστη ενδυμασία. Ο Kotov είναι ένας διακεκριμένος στρατηγός. Ένας ιδεολόγος, που απολαμβάνει την καταξίωση του μέσα από τους προηγηθέντες αγώνες στο ισχύον σύστημα. Η γυναίκα του σπιτιού είναι η Marusia. Η οποία λάμπει δια της ομορφιάς, αλλά και της συστηματικής αφάνειας της, σύμφωνα με το όπως αντιμετωπιζόταν η γυναίκα τη συγκεκριμένη εποχή. Στο επίκεντρο, μεταξύ των λοιπών πολυάριθμων προσώπων, βρίσκεται και η Nadya, η μικρή κόρη του στρατηγού. Ένα κορίτσι γεμάτο ενέργεια, που μέσω της αγγελικής της παρουσίας γεμίζει χρώματα ανθηρά τον θεατή.


Ο ερχομός του Mitya, παιδικού αγαπητικού της Marusia που είχε εξοριστεί στη Γαλλία, αναταράσσει τα γαλήνια νερά του σπιτιού. Αν και σχεδόν όλες οι συναισθηματικές κλιμακώσεις επιτελούνται υπογείως και ανέκφραστα. Ο διάλογος μεταξύ των ανθρώπων είναι ποιητικός. Ενώ τα ανοιχτά πλάνα, στων οποίων τον πυρήνα τοποθετείται πάντα η ιδεολογικά υπερυψωμένη έννοια της ανθρώπινης οντότητας, αποθανατίζουν μια μαγική ομορφιά(Βλέπε τη σκηνή βαρκάδα κόρης-πατέρα). Μια ομορφιά που φωτογραφικά αξιοποιεί στο έπακρο τον φυσικό φωτισμό. Φέγγοντας παράλληλα την ίδια την ελευθερία ως αναπόσπαστο συστατικό της ανθρώπινης ύπαρξης. Σε αντίθεση ο Mikhalkov εμφανίζει εις διπλούν έναν μαυρισμένο, κατασκευασμένο και διαβρωμένο ήλιο. Έναν ήλιο που αναπαριστά το κατασκευασμένο σοσιαλιστικό σύστημα, και που σε καμιά περίπτωση δε μπορεί να αναμετρηθεί με το απάνθισμα της φυσικής ελευθερίας. Επίσης, υποβόσκει διαρκώς μια λεπτή απειλητική ατμόσφαιρα, που χρωστάει την ύπαρξη της στην σκηνοθετική ευγλωττία του Ρώσου auteur. Μια απειλητική ατμόσφαιρα που μαεστρικώς εκφράζει τη δυσδιάκριτη αμηχανία και την ψυχοσωματική καταπίεση που το σύστημα επιβάλλει στους ανθρώπους. Στους ανθρώπους που παύουν να είναι άνθρωποι!


Στο επίπεδο των ηρώων μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει το δίδυμο Kotov-Mitya. Ο στρατηγός είναι ένας άνθρωπος ιδεολόγος. Ανακουφισμένος απ' τη δόξα και την τιμή που έχει κερδίσει. Ένας άνθρωπος ζεστός, φιλικός και εφησυχασμένος(απαλλαγμένος απ' τα ανθρώπινα προβλήματα). Από την άλλη είναι ο Mitya. Ο Mitya που παρουσιάζεται σαν αστός ή σαν κατάσκοπος είναι πάνω απ' όλα άνθρωπος. Ο άνθρωπος που το σύστημα ξερνάει κάθε μέρα! Έχει ανθρώπινα μικρά όνειρα και επιθυμίες. Που το σύστημα θα εκμεταλλευτεί, θα αγνοήσει. Ο Mitya, μέσα στον κατασκευασμένο κόσμο, θα επιδιώξει δίχως όρια την εκπλήρωση όλων των παραπάνω. Κάθε μέρα μια εξορία. Κάθε μέρα ένας συμβιβασμός. Και όταν ο προορισμός θα μοιάζει εφικτός, το ταξίδι μέσα από την καταπιεστική του μορφή θα έχει αλλάξει τα πάντα. Τόσο, που ο προορισμός δεν είναι παρά ένα τεράστιο αδιέξοδο για τον ίδιο τον άνθρωπο. Τον άνθρωπο που ατενίζει τη ζωή μέσα απ' το χρυσένδετο της ψυχής του φέρετρο.

Ο "Ψεύτης Ήλιος" λειτουργεί αριστουργηματικά και σε συμβολικό επίπεδο. Παρακολουθούμε έναν αμαξά να αναζητά μετά μανίας έναν τόπο που δεν υπάρχει. Έναν τόπο που οι κάτοικοι του σήμερα αρνούνται πεισματικά και μετά βίας! Αναζητάει μια διέξοδο απ' το προδιαγεγραμμένο. Σε έναν κόσμο που δεν αντέχει νέους τόπους. Μόνο τυχαίο δεν είναι που ο αμαξάς χάνει τόσο άκοπα και τόσο άδικα τη ζωή του. Τέλος, βλέπουμε το κορίτσι. Το παιδί που είναι πάντα ο βολικός στόχος για προπαγάνδα. Απ' τον πολιτικό χώρο που ορέγεται να πεταλώσει το αύριο, ως το προσωπικό επίπεδο των σχέσεων. Όλοι βάζουν τα λασπωμένα δάχτυλα τους πάνω του. Προσπαθούν να του δώσουν την επιθυμητή για αυτούς μορφή. Όσο το παιδί είναι ακόμα ασχημάτιστος πηλός!


Το "Utomlyonnye solntsem" είναι εμφανώς μια ταινία που τάσσεται ρητώς αντίθετη του υπαρκτού Ρωσικού σοσιαλισμού και του Στάλιν. Αλλά πέραν αυτής της δήλωσης, πρόκειται για ένα κινηματογραφικό αριστούργημα. Για την απόλυτη ουμανιστική λυρική εικονοποιεία.
Βαθμολογία 9,5/10