Σκηνοθεσία: Hiroshi Teshigahara
Παραγωγής: Japan/ 1964
Διάρκεια: 123'
Η κατά τεκμήριο πιο γνωστή ταινία, βραβευμένη στο φεστιβάλ των Κανών και προτεινόμενη για Oscar, του μέχρι σήμερα παραγκωνισμένου σκηνοθέτη. Αποτελεί ιδανική πρόταση για μια βουτιά στον αινιγματικό κόσμο του Hiroshi Teshigahara.
Εντομολόγος βρίσκεται σε περιοχή με αμμόλοφους στα πλαίσια επιστημονικής ερευνάς. Βραδιάζει και χάνει το τελευταίο λεωφορείο, και κατόπιν προτροπών των γηγενών δέχεται να διανυκτερεύσει εντός του χωριού. Σύντομα θα βρεθεί στο σπιτικό μιας νεαρής και όμορφης χήρας, παγιδευμένος στον πυθμένα ενός αμμόλακου. Εξαπατημένος και θύμα των χωρικών αναγκάζεται να σκάβει ολονυχτίς την υπέρογκη άμμο για την σωτηρία του ίδιου και του χωριού κατ' επέκτασιν. Στην ίδια απάνθρωπη μοίρα βρίσκεται και η χήρα, η οποία όμως έχει συνηθίσει-αποδεχτεί ευλαβικά τη μοίρα της.
Αυτό το κοινωνικό δράμα του Teshigahara είναι μια πολυσήμαντη ταινία πάνω στον ανθρώπινο παράγοντα. Χοντροί κόκκοι άμμου, όμοιοι με φωτογραφικούς κόκκους, γεμίζουν τα εναρκτήρια πλάνα καθώς ο πρωταγωνιστής αναρωτιέται αν η ανθρώπινη ταυτότητα καθορίζεται απλά από το διαβατήριο και τον σωρό των λοιπών γραφειοκρατικών εγγράφων. Καθ' όλη τη διάρκεια θα κυριευτούμε ως τα ενδότερα, χάρις την αισθαντική και ονειρική
οπτική της. Ενώ θεματικά αναπτύσσεται πως η εξατομικευμένη ανθρώπινη ταυτότητα αλλοιώνεται και μηδενίζεται καθώς η πολυάνθρωπη κοινωνία(άμμος) σαπίζει, εκφυλίζει και κατασπαράσσει τα πάντα στο άγγιγμα της.
Ο άνθρωπος παρουσιάζεται εδώ συνυφασμένος με την αδυναμία της ανθρώπινης φύσης του, και ο Hiroshi Teshigahara με μια σαγηνευτική σκηνοθεσία μακρών αλλά και μοντέρνων πλάνων, εικονοποιεί συναισθήματα που εισβάλουν για τα καλά στα ενδότερα του θεατή. Το δραματουργικό περιεχόμενο είναι εξαιρετικά ενοποιημένο, ενώ η εξέλιξη της ιστορίας βασίζεται στην κλιμάκωση των συναισθημάτων, των στάσεων και των ιδεών, καθώς ο πρωταγωνιστής αλληλεπιδρά με τα στοιχεία του περιβάλλοντος του.
Σε συναισθηματικό επίπεδο παρατηρούμε μια μεταστροφή μεταξύ των ηρώων. Όπου η αρχική πολέμια αντιπαράθεση μεταξύ του εντομολόγου και της νεαρής χήρας μεταλλάσσεται σε μια παθιασμένη ερωτική ιστορία. Τα κοντινά πλάνα του Ιάπωνα μαέστρου σε συνδυασμό με τη φωτογραφία του Hiroshi Segawa μετατρέπει τα κορμιά τους σε φλογισμένα ερωτικά αντικείμενα αναδύοντας μια μεθυστική ατμόσφαιρα στο κινηματογραφικό πανί. Μια ερωτική ιστορία που βάλλεται να επουλώσει τις πληγές από τα ταλαιπωρημένα κορμιά και από τις βαριά τραυματισμένες ψυχές τους. Η σχέση τους περνάει από όλα τα στάδια, και από το απόγειο του πάθους σταδιακά θα οδηγηθεί σε συναισθηματικό κορεσμό.
Επίσης, σε προσωπικό επίπεδο βλέπουμε τον ήρωα να μεταλλάσσεται με αργούς ρυθμούς καθώς συναναστρέφεται με την κοινωνική πραγματικότητα του χωριού. Η αλλαγή της αμφιλεγόμενης ταυτότητας του καθώς δε μπορούμε να διακρίνουμε κάποιο χαρακτηριστικό στοιχείο πάνω του. Το παρελθόν του δε μπορεί να παράσχει καμιά πληροφορία για αυτόν. Έτσι εδώ, την λυσσαλέα αρχική άρνηση του για την εξαθλιωτική εργασία και την αντίστασή του στην απάνθρωπη συμπεριφορά διαδέχεται ένας αχνός συμβιβασμός και μια λεπτή συγκατάβαση. Αποδέχεται σταδιακά να σκάβει τόνους άμμου για την επιβίωση του, έχοντας όμως στο μυαλό του συνεχώς σχέδια απόδρασης. Σε μια εμφανή παρομοίωση των παραμέτρων της συμμετοχής του σύγχρονου ανθρώπου στην παραγωγική διαδικασία. Για να φτάσουμε σε ένα τελικό στάδιο, που όταν δίνεται η δυνατότητα διαφυγής αυτή δεν είναι καν ποθητή, καθώς το άτομο έχει διαβρωθεί από την συνήθεια και έχει εξαπατηθεί από την προσωπική πλάνη κάποιου δήθεν "χειροπιαστού" επιτεύγματος.
Η "Γυναίκα στους Αμμόλοφους" είναι μια πολυσήμαντη και αινιγματική ταινία. Το σενάριο του Kobo Abe καταπιάνεται με δεκάδες διαχρονικά ζητήματα και ο σκηνοθέτης, ώστε να τα οπτικοποιήσει, χρησιμοποιεί τόσο τα υποκείμενα όσο και τα αντικείμενα με ταυτόσημη συμβολική μορφή. Το μεγαλύτερο συμβολικό φορτίο το φέρνει η παρουσία της άμμου. Μια παρουσία που την καθιστά πρωταγωνιστικό και αναπόσπαστο στοιχείο της ταινίας, φέροντας εις πέρας δηλώσεις που έχουν να κάνουν με τις προσωπικές φοβίες αλλά και τις επιθυμίες του καθενός στα πλαίσια μιας ευρύτερης κοινωνικοποίησης. Τα πρόσωπα επίσης ενέχουν διπλό ρόλο. Εκτός από την φυσική τους παρουσία καλούνται μέσω μιας δυσδιάκριτης συμβολικότητας να ανασύρουν στην επιφάνεια διάφορα στοιχεία. Αποκορύφωμα αποτελεί η νεαρά χήρα, ως μεταφυσική ενσάρκωση του συντηρητισμού, λειτουργεί ως κινητήριος μοχλός στην παραπλάνηση του εντομολόγου. Όπως και οι "εξουσιαστές" του χωριού, που με εμφανή παραπομπή στις Διονυσιακές εκδηλώσεις λατρείας, φανερώνουν την έκφυλη και ανήθικη απόχρωση της πολιτικής οντότητας.
Με την παρακολούθηση του "Γυναίκα στους Αμμόλοφους" είμαστε έτοιμοι να βυθιστούμε στο αινιγματικό και γοητευτικό σύμπαν που φτιάχνει ο Ιάπωνας καλλιτέχνης. Εκεί όπου ο προβληματισμός και η κάθαρση αποτελούν αναπόσπαστα στοιχεία της δημιουργίας. Στην οποία δε μπορούμε να παραβλέψουμε τις ανατριχιαστικές ηχητικές αποχρώσεις του Tôru Takemitsu.
Βαθμολογία 10/10
6 σχόλια:
Πελώριο αριστούργημα, κατά τη γνώμη μου ίσως η καλύτερη ιαπωνική ταινία όλων των εποχών.
Υ.Γ. Ο πρωταγωνιστής είναι ο ίδιος με το Hiroshima, mon amour. Θυμάσαι το εναρκτήριο πλάνο του αριστουργήματος του Resnais; Με την άμμο να πέφτει στα γυμνά κορμιά των δύο εραστών;
Πολύ θα ήθελα να συμμετέχω σε κουβέντα για καλύτερη Ιαπωνική ταινία, αλλά νιώθω εξαιρετικά αδύναμος για κάτι τέτοιο... Έχοντας υπέρογκα κενά στον κλασσικό Ιαπωνικό!
Όσο για τον πρωταγωνιστή, αν και να πω την αλήθεια δεν το κατάλαβα ευθέως, κάπου το διάβασα... Το Hiroshima είναι άλλο έπος εκεί, και η έναρξη που μας παραθέτεις υποβλητικότατη. Νομίζω πως μερικές σκηνές(καλά το Hiroshima σχεδόν αυτούσιο) χαράσουν ανεξίτηλα το υποσεινήδειτο που τροφοδοτεί συνέχεια την μνήμη με μαγικές αναπαραστάσεις...
υγ. Αλήθεια δεν έμαθα εντυπώσεις σου, που πολύ με ενδιαφέρουν, για το Λάκκο και το Ο άνθρωπος με το άλλο πρόσωπο. Το τελευταίο, αν και σε διαφορετική βάση, με άφησε πραγματικά άφωνο(για να μην πω τίποτα άλλο). Νομίζω πως έχω πολύ καιρό να δω σε ταινία τέτοιο αισθητικό αποτέλεσμα που βλέπω στις ταινίες του Teshigahara...
Για το πρόσωπο θα επιφυλαχτώ για ένα εκτενές σχόλιο μια από τις επόμενες μέρες.
Ο Λάκκος είναι ένα φιλμ πολύσημο, καινοτόμο και, όπως όλος ο Teshigahara απ'ότι διαπιστώνουμε, βαθύτατα πολιτικό. Η μουσική του Takemitsu είναι ακόμα πιο πειραματική και η εναρκτήρια σεκάνς είναι ικανή να προκαλέσει εφιάλτες με αυτή την ησυχία που διακόπτεται ανά διαστήματα από μία κραυγή. Η εκθαμβωτικά στυλιζαρισμένη σκηνοθεσία καθηλώνει - το μονοπλάνο του φόνου θα το ζήλευε άνετα ο Hitch, ενώ όλη η παρουσία του δολοφόνου, με την άσπρη αμφίεση μοιάζει φετιχιστικά ηδονική. Με το κλασικό για το σκηνοθέτη θέμα της αναζήτησης ταυτότητας να αναδεικνύεται από τα μεταφυσικά ευρήματα του σεναρίου, αφήνεται χώρος στο πολιτικό σχόλιο. Μεγάλο φιλμ, το πρώτο μεγάλου μήκους μυθοπλαστικό για τον σκηνοθέτη.
Υπέροχη ταινία ... αλλά και το βιβλίο του Κομπο Αμπέ στο οποίο στηρίχτηκε η ταινία (έχω κάνει και σχετική ανάρτηση για το μυθιστόρημα). Ήταν η πρώτη φορά μου που είδα μια ταινία μετά την ανάγνωση ενός εξαιρετικού βιβλίου στο οποίο βασίστηκε και δεν απογοητεύτηκα , το αντίθετο μάλιστα.Χάρηκα που ο theachilles μου θύμισε που έπαιζε ο πρωταγωνιστής.
Γεια σου αγαπητέ μου ναυτίλε. Έχω επισκευτεί εκείνη την πολύ ωραία σου ανάρτηση και θα ήθελα να επισημάνω γενικότερα πως ο τρόπος που εκτιμάς-αποτιμάς την
Τέχνη και ειδικότερα την Ιαπωνέζικη μου φάνηκε πολύ περισσότερο από ελκυστικός. Για αυτό θα ήθελα και τη δική σου άποψη για τις λοιπές δημιουργίες του Teshigahara, οι οποίες επίσης βασίστικαν σε βιβλία του Kobo Abe.
Δημοσίευση σχολίου