Primal Fear

Σκηνοθεσία: Gregory Hoblit
Παραγωγής: USA/ 1996
Διάρκεια: 129'

Ο μάλλον αδιάφορος κινηματογραφικά Gregory Hoblit με το Primal Fear έκανε αίσθηση στην εποχή του. Προσωπικά όμως νιώθω πως αυτό το σφιχτό δικαστικό δράμα δεν έκανε τίποτα παραπάνω απ' το να απλώσει το χέρι και να αδράξει όσα γενναιόδωρα του χαρίσθηκαν. Καθώς ταλανίζεται απ' τα πλέον γνωστά προβλήματα των ταινιών των μεγάλων Αμερικάνικων studio. Με επιπόλαιες ρομαντικές συμβάσεις, κλισέ επεισόδια, και μια αμφιλεγόμενη σκηνοθεσία.


Αλλά ας περάσουμε στα της υπόθεσης. Μεγαλοδικηγόρος(Richard Gere) αναλαμβάνει εθελοντικά την υπεράσπιση του μοναδικού ύποπτου(Edward Norton) για την βάναυση δολοφονία ενός διεστραμμένου, όπως αποκαλύπτεται, αρχιεπισκόπου. Το αγγελικό παρουσιαστικό του νεαρού κατηγορούμενου αποτελεί σημαντική ένδειξη αθωότητας. Κατήγορος της υπόθεσης διορίζεται μια ανερχόμενη δικηγορίνα(Laura Linney) που εργάζεται για λογαριασμό μεγάλου και υπό αμφισβήτηση δικηγορικού γραφείου. Μόνο που συνήγορος και κατήγορος συνδέονται άμεσα, έχοντας διατελέσει συνάδελφοι και εραστές στο πολύ πρόσφατο παρελθόν. Η ταινία γυρίζεται κυρίως στα δικαστικά έδρανα, όπου με κάπως επιπόλαιο τρόπο προσπαθεί να αποκαλύψει ένα ευρύτερο περιβάλλον ανηθικότητας. Ρομαντικές δόσεις σύμφωνα με τη συνταγή, περιορισμένες σκηνές δράσης στο παρασκήνιο της δίκης και ένα ημιεπεξεργασμένο twist αποτελούν τα εγγενή στοιχεία αυτού του δικαστικού δράματος.


Αν μπορούμε να διακρίνουμε κάτι για την ταινία από σκηνοθετική άποψη, είναι η εμμονή του Gregory Hoblit στο αναλυτικό ντεκουπάζ. Τι σημαίνει όμως αναλυτικό ντεκουπάζ; Η κλίμακα των πλάνων, από πλάνο συνόλου(γενικό πλάνο π.χ.) έως το γκρο πλαν ερμηνεύει κάθε στάδιο συγκέντρωσης της προσοχής. Τα διαδοχικά πλάνα πρέπει να αντιστοιχούν στα διαδοχικά βλέμματα που μας επιτρέπουν να απομονώνουμε οποιοδήποτε θέαμα ερεθίζει την προσοχή μας. Ο τρόπος που συνδέονται τα πλάνα μιας σκηνής έχει μεγάλη σημασία. Σε ένα άρτιο ντεκουπάζ οι αλλαγές των πλάνων περνούν απαρατήρητες. Η ολοκληρωμένη μορφή αυτού του ντεκουπάζ εμφανίζεται στη χρυσή περίοδο του Χόλιγουντ με εκφραστές όπως ο Τζον Φορντ, Χάουαρντ Χοκς, Γουίλιαμ Γουάιλερ. [Από το βιβλίο του Τάκη Παπαγιαννίδη, Σκηνοθεσία Θεωρία και Πράξη]

Στη δική μου ματιά, πρόκειται για το μαθηματικό χτίσιμο μιας ταινίας, με τον τεμαχισμό των σκηνών σε πολυάριθμα(χωρίς αυτό να είναι απαραίτητο) πλάνα τα οποία "φυλακίζουν" τον θεατή στην δράση-πραγματικότητα της ταινίας. Για παράδειγμα, το κοντινό πλάνο σε ένα πιστόλι που βρίσκεται πάνω σε κάποιο τραπέζι δεν αποτυπώνει πια ένα όπλο αλλά την πρόθεση του ήρωα να το χρησιμοποιήσει. Έτσι, αν και το αναλυτικό ντεκουπάζ αναδύει στην επιφάνεια μια μεγαλεπήβολη αισθητική, επικρίθηκε εντόνως από θεωρητικούς, που ισχυρίζονται ότι καταργεί την ελευθερία στο θεατή σε σχέση με το διαδραματιζόμενο γεγονός. Η ουσία είναι ότι στον σύγχρονο κινηματογράφο σπανίως χρησιμοποιείται εξ' ολοκλήρου μια συγκεκριμένη θεωρία στο ντεκουπάζ, καθώς προτιμώνται υβριδικές στρατηγικές στην κατάτμηση των σκηνών. Εδώ πάντως ο Gregory Hoblit μοιάζει εξαιρετικά επηρεασμένος από το αναλυτικό ντεκουπάζ. Ωστόσο μη έχοντας την φαντασία αλλά και την τεχνική σπουδαίων θεμελιωτών του είδους, δίνει μεν μια σφιχτή ροή στη δράση η οποία ωστόσο μοιάζει εξαιρετικά μονοδιάστατη και περιοριστική.

Εν τέλη, το Primal Fear, παρά τις συνεχής προσπάθειες του, δεν μπορεί να λογιστεί ως μια ολοκληρωμένη δήλωση για τη διαφθορά και την ανηθικότητα που κατακλύζει τους χώρους της φιλοχρήματης εξουσίας, αλλά ούτε και να εξανθρωπίσει το επάγγελμα του δικηγόρου. Ο λόγος είναι η παιδικότητα με την οποία χτίζει τις δικαστικές σκηνές. Οι οποίες μαρτυρούν είτε την έλλειψη σκηνοθετικής έρευνας, είτε την υποτίμηση του θεατή. Επιπροσθέτως, στα αρνητικά εμφανίζεται η ρομαντική-παραμυθένια ανάπλαση των ηρώων και των σχέσεων μεταξύ τους, στοιχεία που επιφέρουν καίριο πλήγμα στο ρεαλισμό.


Για εσάς που μπορεί να αναρωτιέστε αν υπάρχει λόγος να παρακολουθήσετε το Primal Fear, θα απαντήσω καταφατικά. Ο λόγος ακούει στο όνομα Edward Norton. Ο νεοεμφανιζόμενος τότε, λιγότερο επιλεκτικός τώρα, ηθοποιός παραδίδει μια τιτάνια ερμηνεία στο ρόλο του υποτιθέμενα ψυχικά διαταραγμένου κακοποιού. Ενώ άκρως ενδιαφέρουσα είναι και η αναφορά, μέσω του ρόλου του, στην υποκριτική τέχνη και τον κινηματογραφικό ηθοποιό. Κοιτάξτε με προσοχή τον τρόπο που παίζει με την κάμερα σε μια από τις μαγνητοσκοπημένες ψυχαναλύσεις του.
Βαθμολογία 5,5/10