Τρίτη 7 Δεκεμβρίου 2010

Somers Town



Σκηνοθεσία: Shane Meadows
Παραγωγής: England / 2008

Διάρκεια: 71'


Ο Shane Meadows είναι ένας απ' τους ιδιαίτερους σκηνοθέτες της γεννιάς του. Το έργο του μπορεί να μην έχει απλωθεί παγκοσμίως, ο ίδιος μπορεί να μην έχει αναγνωριστεί, καλλιτεχνικά, ακόμα, ωστόσο, έπειτα από πολύ καιρό, στο αφηγηματικό σινεμά, βρίσκεται κάποιος δημιουργός να επαναδιαπραγματευθεί ουσιαστικά και ριζικά το θέμα της κινηματογραφικής αισθητικής. Η ασπρόμαυρη φωτογραφία, ο τραχύς κόκκος, ο έντονος αποχρωματισμός, η κίνηση στην κάμερα είναι μερικά απ' τα στοιχεία που συναντάμε στις ταινίες του. Στοιχεία που δοκιμάζουν τα αισθητικά όρια, την αντοχή, του θεατή. Ο Βρετανός σκηνοθέτης μοιάζει να ξύνει την εικόνα του με το σκαρπέλο, ή το νυστέρι, για να εκμαιεύσει απ' αυτή την πιο βίαια όψη της. Μια όψη ταιριαστή με τις υποκοσμικές ιστορίες στις οποίες αρέσκεται, αλλά και μια όψη πρωτόγνωρη, συνεκτική ως προς τον εαυτό της, που διαθέτει μια άγρια ποιητική ευαισθησία, μια ομορφιά που απλώνεται έξω απ' τα σύνηθες κριτήρια. Έτσι, σε μια εποχή που ο νέος κινηματογράφος επιδίδεται -με μια μεταφορμαλιστική διάθεση(;)- στην αφήγηση ιστοριών με ωραίες εικόνες, ο Meadows μας υπενθυμίζει, πως κινηματογραφική αισθητική, όσον αφορά τη φωτογραφία, σημαίνει: να αφηγείσαι "ωραίες" ιστορίες με τις εικόνες που τους αναλογούν. Κι αυτή η βίαιη κι ανεξάντλητα ανήσυχη οπτική προσέγγισή του, δεδομένης της ακόρεστης έντασης αλλά και της συνέπειας, υπερβαίνει την αμενικότητα του "απλού" στυλιζαρίσματος, και ξεχύνεται σ' ένα χώρο αυστηρώς προσωπικό, αυστηρώς καλλιτεχνικό.


Αλλά ας μιλήσουμε για το ασπρόμαυρο Somers Town, με το έντονο contrast και τον τραχύ αποχρωματισμό. Πρόκειται μάλλον για μια ταινία που στεγάζει τις συνήθεις εμμονές του σκηνοθέτη. Δυο παιδιά, δυο έφηβοι -οι αγαπημένοι του ήρωες- βρίσκονται, ξένοι, στο πολυπολιτισμικό Λονδίνο. Ο ένας είναι ο Marek, ένας Πολωνός, που 'χει μεταναστεύσει με τον πατέρα του, αναζητώντας μια καλύτερη ζωή. Ο άλλος είναι ο Tomo. Ένας Άγγλος απ' τα βόρεια, χωρίς πατέρα, μητέρα, σπίτι, απόλυτα μόνος, που περιπλανιέται στους αφιλόξενους δρόμους του Λονδίνου. Ο Tomo, με το μυστήριο ως και υπερβατικό παρελθόν, μοιάζει ο ιδανικός ήρωας για να σχολιάσει τη διαγραφή των ριζών, μέσα στη νέα, παγκοσμιοποιημένη, τάξη πραγμάτων.


Ο Marek είναι ένας εγκρατής έφηβος. Κι ένας ερασιτέχνης φωτογράφος. Ο φωτογράφος διαιωνίζει μια στιγμή στο χαρτί, αποκτώντας τη δική του, αλλά πάντα δρα ως τρίτος μέσα σ’ αυτή, είτε χρονικά, είτε χωρικά, αφού δεν είναι παρά ένα εξωτερικό μάτι, ο ξένος που την κλέβει, παρατηρώντας τη. Ομοίως, ο Marek, μοιάζει να είναι ένας τρίτος ως προς τη ζωή του. Ο Tomo απ' την άλλη είναι παρορμητικός. Ζει πιο άμεσα. Ζει στο τώρα, και σε όσο αυτό διαρκεί. Τα παιδιά, μες στην αντίφασή τους, κουμπώνουν εξαιρετικά. Ο Meadows παίρνει από αυτούς τον καλύτερο εαυτό, και μέσα από μερικές σεκάνς ανθολογίας, βρίσκει την ευκαιρία να θίξει τα αγαπημένα του θέματα. Τη φιλία μεταξύ ανδρών. Την εφηβική έλξη, αλλά και την προσέγγιση του έτερου φύλου. Ενώ ταυτόχρονα ανοίγει κι έναν κοινωνικό διάλογο για την φρενήρη εργασιακή εκμετάλλευση, τη λαίμαργη βία των δρόμων, την ατομική απάθεια, την πολιτισμική αφασία.


Όλα μοιάζουν μαύρα σε αυτή την τραγικά διαχρονική πόλη του νέου παγκοσμιοποιημένου τοπίου. Κι όμως ο Meadows, με τη φιλία των ηρώων του, βρίσκει τον τρόπο να υπερακοντίσει τη σκοτεινιά. Να δημιουργήσει μια υπόγεια ονειρική αίσθηση, που εκτονώνεται στην τελική (έγχρωμη) σεκάνς απελευθέρωσης. Γιατί όσο κι αν οι ταινίες του Βρετανού σκηνοθέτη καταπιάνονται με τα σάρκινα βουρκοτόπια της πραγματικότητας, ο κινηματογράφος, τελικά, είναι κάτι άλλο, που υπερβαίνει την πραγματικότητα. Οι εικόνες τρέφονται μέσα απ' το υπαρκτό, για να φανερώσουν, να απελευθερώσουν μια ανύπαρκτη αίσθηση, μια αίσθηση αγέννητη. Αγέννητη σαν αλήθεια.

10 σχόλια:

Ιωάννης Moody Λαζάρου είπε...

Γεια σου kioy,
δεν τον είχα υπόψιν μου τον κύριο Meadows. Θα αναζητήσω δημιουργίες του, οπωσδήποτε. Φαίνονται συναρπαστικά όσα περιγράφεις.

kioy είπε...

Καλησπέρα!
Δεν ξέρω αν το κείμενό μου γεννάει υπέρμετρες προσδοκίες για το σινεμά του Meadows. Κι αν αυτό μπορεί να τις αιτιολογήσει.
Ωστόσο, μέσα στο πλαίσιο του αφηγηματικού κινηματογράφου, θέτει εξαίρετους προβληματισμούς, κατά τη γνώμη μου, πάνω στην κινηματογραφική αισθητική, με ιστορίες αρχετυπικές.
Καλό παράδειγμα είναι το Dead Man's Shoes που αποτελεί μια αρχετυπική ιστορία εκδίκισης, ενώ η πιο πλήρης του, στα μάτια μου, είναι το This is England. Αν μη τι άλλο, έχω την αίσθηση, πως δομικάζει τα αισθητικά όρια του θεατή με τη γραφή του, με τρόπο κινηματογραφικό!

Καλησπέρα, χάρηκα πολύ για την ανάγνωση!

Ανώνυμος είπε...

Ο Meadows ειναι ενας κινηματογραφιστης που σεβομαι παρα πολυ. Αν και το σινεμα του δεν μοιαζει με αυτο που θα (ειχα, τουλαχιστον, ως προθεση να) εκανα εγω.

Οι ιστοριες του ειναι παντα "μικρες" (και αρχετυπικες οπως λες) ενω κατα την διαρκεια νιωθεις λες και εισαι μερος μιας δοκιμασιας. Μια δοκιμασια της αισθητικης σου οπως ειπες, μια δοκιμασια του βλεμματος. Το Shoes με προβληματισε παρα πολυ ως θεματικη. Σε τουτο με προβληματισε η εικονα. Το κοντραστ, το α/μ κτλ. Ποσο σκληρο ειναι να βλεπεις τον Tomo να μιλαει για το σ/κ στο Παρισι με τον Marek κ την Maria την ωρα που δεν μπορεις να φανταστεις ενα μελλον για αυτα τα παιδια διαφορετικο απο το παρον τους.

ναυτίλος είπε...

Δεν τον ήξερα καθόλου...
Στο καλάθι κι αυτό λοιπόν!
την καλησπέρα μου!Χ.

kioy είπε...

@Ανδρέας Βαραγγούλης
Είναι πνιχτή η ειρωνεία του Meadows, και συνοψίζεται σ' αυτό που λες στην τελευταία σου παράγραφο. Και συμβαίνει σ' όλες του τις ταινίες, σχεδόν.
Η λύτρωση έρχεται. Κάπως σα να μας κλείνει το μάτι. Να μας θυμίζει πως στον κινηματογράφο το όνειρο επιτρέπεται, στην πραγματικότητα όχι.
Και είναι, τελικά, σαν να ψάχνει έναν τρόπο να κάνει τον κινηματογράφο πραγματικότητα. Για όσα καρέ αυτό διαρκεί...

@nautilus
Μη μπλέξουμε τα καλάθια! :P

Καλησπέρα!

crispy είπε...

Καλησπερα.Αλλη μια ταινια που δεν παιχτηκε στις Ελληνικες αιθουσες(η κανω λαθος;).Τo This is England το ειχα δει σε ενα φεστιβαλ και μου αρεσε πολυ.Ηταν και αρκετα προφητικο θα ελεγα για αυτα που συμβαινουν σε καποιες περιοχες της Αθηνας.

Ανώνυμος είπε...

Crispy, δεν ηταν προφητικο για αυτα που συμβαινουν στην Αθηνα. Η ταινια ειναι μια ατυπη "καταγραφη" αυτων που συνεβαιναν στην Αγγλια. Το θεμα ειναι οτι αυτα που συμβαινουν τωρα στην Αθηνα και την Ελλαδα ειχαν εμφανιστει στην Αγγλια πριν 25-30 χρονια. Πολυ ανησυχητικο αν με ρωτας...

crispy είπε...

Καλημερα.Οντως οι σκινχεντ 'εδρασαν' στην Αγγλια πριν καμμια 30αρια χρονια.Μου εκανε εντυπωση ο τροπος που προσεγγιζαν τα νεα παιδια.

Ανώνυμος είπε...

Καλημερα και σε εσενα!

Οντως, νομιζω οτι τα προσεγγιζουν με τη μασκα του αγανακτισμενου πατριωτη που βλεπει την χωρα του να βουλιαζει κρυβοντας τη μισαλλοδοξια τους κατω απο το χαλι. Δες για παραδειγμα τα επιχειρηματα του φασιστικου ΛΑΟΣ..

kioy είπε...

Ναι ο Meadows, έχει έναν άγρια καθαρό τρόπο να προσεγγίζει τα (πολιτικά) φανατισμένα συναισθήματα, τη γέννηση στους, τη διατροφή της, και την πορεία τους μέχρι να λάβουν τη διάσταση μιας φασιστικής "ιερότητας".

Όσο για το προφητικό. Νομίζω πως ο Meadows, όπως λέει κι ο Ανδρέας, παρουσάισε μια "συγκεκριμένη" ιστορική περίοδο με μια ευρύτερα κοινωνικοπολιτική ματιά. Το προφητικό αυτής στα δικά μας, ανάγεται στις θλιβερές ιδιότητες της ιστορίας: να επαναλαμβάνει τον εαυτό της.

Καλημέρα...