Τετάρτη 9 Ιουνίου 2010

M


Σκηνοθεσία: Fritz Lang
Παραγωγής: Germany/ 1931
Διάρκεια: 110'

Τα εγκλήματα ενός παιδόφιλου γρονθοκοπούν τους σκαρμούς της φιλήσυχης αστικής κοινωνίας της Γερμανίας του 30. Η αστυνομία είναι αναποτελεσματική σαν αστυνομία! Και το άσειστο κοινωνικοπολιτικό οικοδόμημα διακορεύεται ολιστικά, μέσα από την αντανάκλαση του φόβου και της ανασφάλειας στις θεμέλιες δομές του.


Σε μια εποχή, αυτή της πρώιμης σύγχρονης ηχοληψίας, που το σινεμά μοιάζει μ' ένα κινηματογραφημένο θέατρο, ο Fritz Lang επιλέγει συνειδητά, και ταυτοτικά, να μένει πιστός στο Γερμανικό εξπρεσιονισμό. Προτιμάει την παύση και τη σιωπή έναντι του λόγου. Άλλωστε η φόρμα του ήχου στο "Ο Δράκος του Ντίσελντορφ" αποτελεί από μόνη της ένα αντικείμενο μελέτης ανάμεσα στις συνέχειες και τις ασυνέχειες του ρεαλιστικού τονισμού, την επίτευξη του ατμοσφαιρικού υπερβατισμού, αλλά και τον χρωματισμό από την αλληλόδραση με την εικόνα. Ένα πραγματικό σεμινάριο καλλιτεχνικής άποψης πάνω στην ηχοληψία. Σε μια γλώσσα πιο υπαινικτική, σχεδόν δοκιμιακή, που σε συνδυασμό με την απειλητικότητα της σκιερής φωτογραφίας, υιοθετεί έναν γόνιμο και ένσαρκο (κλειστο)φοβισμό! Επίσης, όσον αφορά την εικόνα, ο Lang προτιμάει την απουσία και το αδιόρατο των υποκειμένων έναντι της θεατρικής φανερής δράσης-ερμηνείας. Πράγμα αντιληπτό στο γεγονός ότι η ένταση του αδιόρατου(off σημεία του κάδρου) επισκιάζει ολοφάνερα τις φαινόμενες επιφάνειες(on κινηματγραφικός χώρος).

Στα πλαίσια αυτά, ο Γερμανός σκηνοθέτης αποφασίζει να αποκρύψει από τον θεατή, όπως και από κάθε κάτοικο της πόλης, τον Μ(από το Murderer) του τίτλου. Έτσι οι ευγνωσμένες πράξεις του, σε συνδυασμό με την παντελή έλλειψη βιωματικής συνάντησης, μορφώνουν ένα κολάζ από δολοφονικές εικόνες στη συνείδηση των κατοίκων, οι οποίες γίνονται εκείνο το αδιαπραγμάτευτο πορτραίτο του M στη συνείδησή τους. Η απουσία φυσικής συνάντησης, σε συνδυασμό με την ύπαρξη ενός έντονου ιστορικού γεγονότων, επιτρέπει στη φαντασία να ζωγραφίζει-υποκαθιστά, με τον πλέον αυθαίρετο τρόπο, την υπόσταση με την "εικόνα" της φαντασίας. Να πως το "είναι" διαβρώνεται από το "φαίνεσθαι". Ή καλύτερα, το "μη φαίνεσθαι", όπως μας λέει σαρκαστικά ο Fritz Lang. Έτσι, υπακούοντας στον παραπάνω πολυσυναντημένο και διαχρονικό λογισμό της συλλογικότητας, ο M παύει να "είναι" άνθρωπος(δηλαδή υποκείμενο-υπόσταση), για να "γίνει" αποκλειστικά δολοφόνος(δηλαδή ιδιότητα υποκειμένου). Μέσα σε αυτούς τους αυθαίρετους μηχανισμούς της μαζικής σκέψης η ταμπέλα, δηλαδή η επιγραφή, υπερβαίνει τον τόπο! Τον υπαγορεύει...


Και ο Fritz Lang, αφού έχει διακωμωδήσει με τον πλέον σαρκαστικό τρόπο την αυτοευνουχιζόμενη εκτελεστική εξουσία, καταλήγει με παμπόνηρο τρόπο, σε μια ονειρική σεκάνς, σε μια άτυπη δικαστική-νομοθετική εξουσία. Ο νόμος σαν ένα εργοστάσιο οδοποιίας των εθνικών οδών που ορίζουν την φορά και την ταχύτητα της συνείδησης μας, προφασιζόμενες την αρμονικότερη συνύπαρξή μας. Όμως το παράγωγο είναι ένα σύνολο πεπερασμένων και αμφιλεγόμενων νόμων. Που αφού έχουν εξασφαλίσει την αλλοίωσή της σκέψης μας εντός του προσχεδιασμένου κοινωνικοπολιτιστικού οχετού, συνεχίζουν στο να εκθέτουν την σκέψη μας μόνο στην "εικόνα" των γεγονότων. Αποτρέποντας μεθοδικά την έκθεση μας στο "είναι" τους. Παραποιώντας εν τέλει την υπόστασή του "είναι" σε μια γιγάντια εικονική μητρόπολη!
Βαθμολογία 10/10

12 σχόλια:

vasiliskos είπε...

Φοβερή ταινία και φοβερό το κείμενο! Τη καλημέρα μου:)

kioy είπε...

Την δική μου καλημέρα και καληνύχτα μαζί! Ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια, πραγματικά μια ταινία στη ραχοκοκαλιά της ιστορίας του κινηματογράφου!

Μας έλειψες για αρκετό καιρό από των σινεμικών σκέψεων blog σου! Ελπίζω να 'ταν για καλό. :)

vasiliskos είπε...

Ψαχνω να βρω σπάνιες ταινίες, σπάνιες σειρές.. έχω γίνει κάτι σαν τον Τζονυ Ντεπ στην ένατη πύλη σε κινηματογραφική βερσιον! Και δεν είμαι η μόνη βέβαια:)

kioy είπε...

Lol, εύχομαι να βρεις ότι ψάχνεις, αλλά προτεραιότητα στο καλό ε;
Μερικές φορές αυτά τα δυο είναι ο πιο συχνός συνδυασμός!:)

Johnny Panic είπε...

Σπουδαία ταινία,αγαπητέ Kioy! Την ξαναείδα πρόσφατα και μου άρεσε ακόμα περισσότερο απ'ό,τι την πρώτη φορά! Είναι τόσα τα εναύσματα για συζήτηση που προσφέρει,τόσες οι κοινωνιολογικές και φιλοσοφικές παρατηρήσεις,οι ιδιοφυώς μελετημένες λεπτομέρειες στο σενάριο και στη σκηνοθεσία ώστε μπαίνεις στον πειρασμό να μην τη συζητήσεις καν!!!
Η σκηνή του "δικαστηρίου" πάντως είναι το δίχως άλλο μία από τις πιο ανατριχιαστικές στιγμές στον κινηματογράφο,τουλάχιστον για τα δικά μου γούστα.
Για την Ιστορία να σημειωθεί ότι ο πρωταγωνιστής ήταν Εβραίος και στους Ναζί ήρθε κουτί που η φάτσα ενός ευρέως γνωστού Εβραίου ταυτίστηκε με την εικόνα ενός αιμοδιψούς παιδεραστή! Αρκεί να πούμε ότι το πρόσωπό του εμφανιζόταν σε αφίσα γερμανικής ταινίας αντισημιτικής προπαγάνδας.Προφανώς,ακόμα κι αν σου δείχνει ουσιώδη πράγματα μια ταινία,πρέπει να έχεις και μάτια για να τα δεις...Αλλά δυστυχώς πολλοί είχαν(και έχουν) μόνο δόντια.

Ανώνυμος είπε...

Δεν το πιστεύω ότι αυτές τις μέρες και μετά από τόσο αίμα στο Ισραήλ υπάρχουν άνθρωποι σαν τον ετερώνυμο που έχουν το θράσος να μας μιλούν για αντισημητικη προπαγάνδα! Λίγη ντροπή!!!

navarino-s είπε...

Χάρηκα πολύ που επισκέφτηκα το τόσο ενδιαφέρον blog σου! Εδώ τα πράγματα είναι πολύ σοβαρά και ο πήχυς ψηλά! Είναι πολύ παρήγορο για μας τους γεροσινεφίλ που υπάρχουν νέα παιδιά όπως εσύ και κάνουν αναφορές στις απαρχές της σαγηνευτικής μας τέχνης! Με τέτοιες ταινιάρες όπως η συγκεκριμένη του Φριτς Λάγκ για την οποία η αναρτηση σου τα πιάνει όλα. Μου αρέσει πολύ και ο υπότιτλος του μπλόγκ.

ΥΓ: Εγώ αντίθετα με τον ανώνυμο θα επαινέσω τον Ετερώνυμο που στη συγκεκριμένη συγκυρία δεν δειλιάζει να μιλήσει για την αλήθεια της ταινίας και τα μαύρα σκοτάδια της ναζιστικής θηριωδίας της μελανώτερης σελίδας του ανθρωπίνου γένους, υποτασσόμενος σε απλουστευτικές γενικεύσεις για γένη και φυλές με αφορμή τη βάρβαρη συμπεριφορά των οργάνων της εξουσίας ενός κράτους! Αυτό μας έλειπε δηλαδή με αφορμή την εισβολή των αμερικάνων στο Αφγανιστάν και το Ιράκ να στραφούμε ενάντια στο λαό των Ηνωμένω Πολιτειών ενάντια στον κοσμάκη που περιμένει κάθε μέρα το πενιχρό επίδομα της Πρόνοιας και του δημοτικού συσσιτίου!

kioy είπε...

@Ετερώνυμος
Καλησπέρα!
Και εμένα στην επαναντάμωσή μου, μου προξένησε σωρεία προβληματισμών. Και τελικά, έχω την εντύπωση, πως αν δούμε τις ταινίες της περιόδου στη Γερμανία και στην κεντρική Ευρώπη, που κάνουν ρεαλισμό μ' έναν υπερβατικό τρόπο(όπως αυτή, όπως το madchen in uniform κλπ κλπ), θα μπορούσαμε να πούμε πως η μελανή αυτή ιστορία του ναζισμού που επακολούθησε, κατά έναν τρόπο, είχε προβλεφθεί. Γιατί όλες αυτές οι ταινίες διατυμπανίζουν την ψυχρότητα των κοινωνιών, τον μιλιταρισμό των δομών, την καταπιεστική και εργολαβική άσκηση εξουσίας μέσω του θεσμικού ελέγχου (γραφειοκρατία) κ.ο.κ. Δηλαδή ένα έδαφος πρόσφορο για να καρπίσουν ολιγαρχικά και συγκεντρωτικά καθεστώτα.

Αλλά ακόμα και έτσι, δε θα ήθελα να περιορίσω αυτή την τρισμέγιστη ταινία στις πολιτικές πτυχές ενός συγκεκριμένου χρονολογικού πλαισίου. Και για αυτό και στο κείμενο στέκομαι σε αυτό που αναφέρεις (άχρονες) κοινωνιολογικές και φιλοσοφικές παρατηρήσεις!
Χαιρετίζω ένθερμα τις ουσιαστικές παρατηρήσεις σου που προωθούν τον κινηματογραφικό διάλογο!

kioy είπε...

@Ανώνυμος
Και τι ν' απαντήσω τώρα;
Κάθε πρόθεση τερματίζεται οικτρά σ' αυτόν τον τέλειο διαλεκτικό αντιδιαλεκτισμό!
Χαίρε.-

kioy είπε...

@navarino-s
Καλώς ήρθες λοιπόν!
Η νιότη και το γήρας άραγε με πιο χρόνο μετριούνται; Ασπρίζει η ψυχή στους απύθμενους ορίζοντες της αιωνιότητας;
Όσο για τον πήχη, εγγυώμαι ότι δεν είναι απεναντίας καθόλου ψηλά. Αντιθέτως, αυτός ο χώρος έχει ανάγκη τη φωτεινότητα του βλέμματος όσων τον κοιτάνε μέσα από την ανιδιοτέλεια της κινηματογραφικής τους Θέας, για να εξυψωθεί, έστω στιγμιαία, στον ποταμό εκείνο που εμπεριέχει ετερόκλητα σπέρματα σκέψης, ώστε να παρελάυνει ανεξάντλητα από τόπους αληθινής κινηματογραφικής αγάπης!

Στο υστερόγραφό σου δεν θέλω να επαυξήσω τπτ. Ο Fritz Lang πίσω από τη στενή και φρικιαστική γεωγραφία της ναζιστικής περιόδου, υπογραμμίζει την τάση! Εκεί που ο θύτης και το θύμα εναλάσσεται, ειρωνικά και σαρκαστικά. Αφού το βλέμμα μας ορίζεται καταναγκαστικά μέσα από την υποδούλωσή του σε επιβεβλημένα πρίσματα της κοινωνικοπολιτικής ζήσης. Έχοντας έτσι εν τέλει, συγκεκριμένους προορισμούς, που μέσα από το αλληλοαποκλειόμενό τους, στερούν στο μαζικό και στο εξατομικευμένο πληθυσμό ένα πιο ευρύχωρο κοίταγμα...

Χαιρετώ!

Mike είπε...

Κολοσιαιο αριστουργημα. Απλα!

kioy είπε...

@Mike
Χαιρετώ Σε!