Obsluhoval jsem anglického krále

Σκηνοθεσία: Jirí Menzel
Παραγωγής: Czech Republic / Slovakia / 2006
Διάρκεια: 120'

Ο 60χρονός πλέον Jirí Menzel που αρέσκεται να κινηματογραφεί Bohumil Hrabal, επιστρέφει χτίζοντας πάνω στο σουρεαλιστικό μα αλληγορικό βιβλίο του Habal, εκφράζοντας την προβληματική του πάνω στην Τσέχικη ιστορία, αλλά και τον άνθρωπο μέσα σε αυτή. Τον άνθρωπο που μοιραία μπορεί να ανήκει στα γεωγραφικά της όρια χωρίς να δεσμεύεται με τα εθνικά ιδιώματα του!

Αυτός ο άνθρωπος είναι και ο ήρωας μας, ο Ivan Barnev στον ρόλο του Jan Díte. Ένας κοντός άνθρωπος, με φιλοδοξίες δυσανάλογες του ύψους του οι οποίες ενθαρρύνονται όταν περιφέρεται από το πόστο του σερβιτόρου στον κύκλο της γενναιόδωρης μπουρζουαζίας. Αυτή η φιλόδοξη οπτική του για την ζωή θα τον καταστήσει ανερχόμενο καθώς προσλαμβάνεται διαδοχικά σε όλο και πιο υψηλές θέσεις. Και ξέρει ότι τα όνειρα του θα μπορέσουν να πάρουν σάρκα και οστά, αρκεί να βλέπει τα πάντα, να ακούει τα πάντα, να επεξεργάζεται όλα τα εξωτερικά ερεθίσματα χωρίς να γίνεται αντιληπτός από κανέναν. Κάτι που θύμισε κάτι από Κρουπιέρη στην πιο γαργαλιστική και κωμική του εκδοχή!

Και ο θεατής βλέπει όσα βλέπει ο ήρωας του. Είναι αυτός το εκλεκτό πιόνι του σκηνοθέτη για να μεταδώσει την γενναιόδωρη κοινωνία της Τσεχίας που δεν απέχει πολύ από οποιαδήποτε σημερινή των φαντασμένων ζάμπλουτων ανθρώπων παρά την κωμικότητα και την αλληγορία της. Βλέπει ανθρώπους με γεμάτες τσέπες, με γεμάτα στομάχια, στόματα που ξεχειλίζουν από χαχανητά και μια αυτάρεσκη τάση για σπατάλη του άσημου για αυτούς χρήματος. Γιατί το χρήμα για αυτούς είναι κάτι που έχουν. Δεν τους νοιάζει πως θα το ξοδέψουν, αλλά απλά να το ξοδέψουν. Μοιάζει να περισσεύει στις τσέπες τους όπως το βάρος στην κοιλιά τους. Η σπατάλη τους είναι η μόνη που μπορεί να δώσει κάποιο νόημα στην ζωή τους, όμως όσο υψηλό και αν είναι το προφίλ τους, είτε υπηρέτησαν τον βασιλιά της Αγγλίας είτε έχουν Αφρικάνικο παράσημο, πάντα θα νοιάζονται για αυτά τα ψιλά που κατάχαμα πέφτουν από μια αόρατη δύναμη. Γιατί αυτών η ζωή δεν είχε ποτέ μια αόρατη πλευρά. Η ιδεολογία και η συνείδηση είναι και θα είναι στοιχεία πάντα μακρινά από τον άνθρωπο. Καθώς δε μοιάζει ικανός να τις χρησιμοποιήσει σαν τα εργαλεία στο χτίσιμο του δρόμου της ζωής του, αλλά όποτε βρίσκεται σε επαφή με αυτές βρίσκεται πίσω τους και με χαλινάρια τις ακολουθεί και τις συντηρεί αδύναμος να τις προσαρμόσει με υπευθυνότητα και συνείδηση γίνονται στην ουσία το εργαλείο κάποιων άλλων ανθρώπων.

Αυτό το τελευταίο το επαληθεύει ο ήρωας μας, αλλά και όλο το κοινωνικό υπόβαθρο που λειτουργεί ο μύθος μας στις χλευαστικές σκηνές των χρόνων του Αδόλφου Χίτλερ! Ο Menzel κρατάει το κωμικό στοιχείο και χωρίς να παρασύρεται από την τροφή που του δίνει το θέμα του περνάει στην πιο αποκαλυπτική και ξεκαρδιστική σάτιρα. Με ανθρώπους που φέρονται να μισούν τον φασισμό, και άλλους γυμνούς προσωπικότητας φτάνουν σε απόλυτη ηδονική ολοκλήρωση όντας μέλη αυτού του έθνους! Σε μια αληθινή οπτική περιγραφή της αδύναμης φύσης των ανθρώπων απέναντι σε οποιοδήποτε κίνημα! Ο ήρωας μας σε όλα αυτά θα βρεθεί ο ευνοημένος της άριας φυλής, ο εξαπατημένος από την Γερμανίδα σύντροφό του, ο ζάμπλουτος ξενοδοχειάρχης και τελικά θα διατελέσει μια 15χρονή θητεία στη φυλακή!

Εδώ εύστοχα ο δημιουργός διασαφηνίζει πως ο μόνος τρόπος να κάνει τους ανθρώπους καλύτερους είναι η σκέψη. Η κοπιασμένη δουλειά του ατόμου με τον εαυτό του! Και έτσι ο ήρωας μας μέσα στην φυλακή παίρνει την ευκαιρία του. Καθώς ο Menzel αδιαφορεί για αυτή ως κοινωνικό φαινόμενο και απλά την χρησιμοποιεί για τις ανάγκες της ταινίας του. Όλα αυτά τα χρόνια είναι αόρατα για τον θεατή, ο οποίος ωστόσο μπορεί να εξάγει συμπεράσματα από τα αποτελέσματα. Βλέποντας των ήρωα πλέον γηραιότερο, μακριά από όλη αυτή τη δήθεν χλιδή να έχει ανθρωπέψει! Μέσα από τις αόρατες διαδικασίες της συνείδησης, της θέλησης στα κάτεργα της ατομικότητας. Τα κάτεργα που απλόχερα του χάρισε η απομόνωση!

Ίσως αυτό το τελευταίο κομμάτι είναι και ο αδύναμος κύκλος της ταινίας. Ο θεατής ποτέ δεν θα πειστεί για αυτή την θετική μεταστροφή αλλαγή του συμπαθή ηρωά του. Αλλά η αφανής αυτή αλλαγή περιέχει την γοητεία της. Εικαστικά η ταινία υπερθερμαίνεται από το κωμικό στοιχείο, το οποίο διογκώνει τόσο ο γρήγορος ρυθμός της, οι αφελής ήρωές της και κυριότερα η ηλιόλουστη φωτογραφία και η δομή των σκηνών της! Η ταινία φέρει αυθεντικά την σφραγίδα του δημιουργού της αλλά και ενός σπουδαίου σεναριογράφου, εξελίσσοντας με αλληγορική ακρίβεια μια ιστορία ρεαλιστικής απόλαυσης!
Βαθμολογία 7,5/10