The Red Shoes

Σκηνοθεσία: Michael Powell-Emeric Pressburger
Παραγωγής: England / 1948
Διάρκεια: 133'

Στο μπαλέτο του Boris Lermontov τα ασχημόπαπα μεταμορφώνονται σε κύκνους, τα ταλέντα ανθίζουν. Χαρακτηριστική περίπτωση η Victoria Page, μια ταλαντούχα, αλλά και άσημη χορεύτρια, που απ' τη στιγμή που θα φορέσει τα κόκκινα παπούτσια(το διασκευασμένο παραμύθι του Hans Crhistian Andersen) αμέσως θα καταλάβει μια θέση στο πάνθεον της Τέχνης της. Πορεία ανάλογη και για τον συνθέτη Julian Craster. Το οργανικό πάθος του αρκεί για να μετατρέψει κάθε αδιάφορη σύνθεση σε μια ακουστική μαγεία. Και οι δυο τους οφείλουν το χρονικό της ανάδειξης στον αυταρχικό ιμπρεσάριο Lermontov. Η αφοσιωμένη καθοδήγησή του αρκεί. Τίποτα όμως δεν ξεφεύγει από αυτή την καθοδήγηση. Πόσο μάλλον η μητέρα του ανεξέλεγκτου: ο έρωτας. Έτσι, όταν ο Julian και η Victoria θα εκδιωχθούν απ' το μπαλέτο όταν βιώσουν την έλξη. Καθώς θα έχουν αθετήσει την, κατά Lermontov, αναγκαία συνθήκη: την οριστική εγκατάλειψη της ζωής, για την ολοκληρωτική παράδοση στην Τέχνη.

Μπορεί το The Red Shoes να είναι heartbreaking, όπως θα έλεγε και ο Coppola, αλλά αφηγηματικά αυτό που το κάνει αριστούργημα είναι η απύθμενη διείσδυση στα δυσδιάκριτα όρια της Τέχνης, της ζωής και του έρωτα. Η Victoria Page όταν θα ερωτηθεί "γιατί χορεύεις;", με τον πλέον φυσικό αυθορμητισμό θα αποκριθεί, "εσύ γιατί ζεις;". Και είναι ο χορός της, η Τέχνης της, μια οπτικοποίηση σύγκρουσης. Ο αφρός του κύματος, που στο άνυσμά του σαγηνεύει, όταν εντός της προσκρούονται δύο αναγκαιότητες, ή δύο καταδίκες: αυτή της ζωής και 'κείνη η φυσική της, ιδιοσυγκρασιακή, προέκταση για Τέχνη. Από την άλλη η Τέχνη του Craster μοιάζει συνώνυμο του έρωτα. Η έμπνευσή του είναι η Victoria, και η μουσική του γίνεται η γλώσσα του, το αυθόρμητο μέσο έκφρασης, που περικυκλώνει με το χρώμα αυτόκλητων συναισθημάτων τη μούσα του.


Υπάρχει όμως κι ένας άλλος καλλιτέχνης. Ο πιο αναγνωρισμένος. Ο Lermontov. Το σκηνοθετικό δίδυμο, δηλαδή ο Michael Powell και ο Emeric Pressburger, κοιτάει κάπως πονηρά προς το μέρος του. Και κάπως αυτοσαρκαστικά είναι η αλήθεια. Ο Lermontov, ως προς τις αρμοδιότητες, συγγενεύει προκλητικά με το "επάγγελμα" του σκηνοθέτη. Και όμως οι αρμοδιότητές του απομυθοποιούν το υπερδιαφημισμένο καλλιτεχνικό και φλογισμένο ταμπεραμέντο του δημιουργού. Οι αρμοδιότητές του είναι ψυχρές. Είναι σίγουρα υπερπολύτιμες για τη δημιουργία, αλλά ως προς τη φύση τους, είναι εξ ολοκλήρου διαχειριστικές. Διαχειρίζεται τα ταλέντα των άλλων. Την ίδια στιγμή που ο ίδιος δείχνει να μην έχει κανένα ταλέντο, πέραν της αφοσίωσης και της ψυχρής, παθολογικής, άρνησης προς τη ζωή.


Ο Fernando Pessoa έλεγε, "η λογοτεχνία, όπως και κάθε μορφή τέχνης, ισοδυναμεί με ομολογία ότι η ζωή δεν αρκεί.". Και αυτός ο εξαίσια καλογραμμένος ρόλος του Lermontov μας δίνει νέα ερείσματα συνείδησης στην παραπάνω πρόταση. Αν η ανεπάρκεια της ζωής μάς αποστρέφει από τον εαυτό της, και συνεπακόλουθα μας κατευθύνει προς την Τέχνη, αυτό σημαίνει ότι ο καλλιτέχνης εκκινεί με σκοπό να δημιουργήσει στα μέτρα του μια άλλη ζωή, ανώτερη από την υπάρχουσα. Άρα, όπως στην παραδειγματική περίπτωση του ιμπρεσάριου, δεν είναι ο υπερφημισμένος έρωτας για τη ζωή που γεννάει και απελευθερώνει τη δημιουργία. Κάθε άλλο. Δημιουργός είναι το μίσος -πόσο απέχουν;- για τη ζωή. Ο καλλιτέχνης/δημιουργός κατασκευάζει μιαν άλλη πραγματικότητα -και παραδίνεται ολοκληρωτικά σε αυτή- για να υποκαταστήσει και να εκδικηθεί την (ανεπαρκή) υπάρχουσα! Η Τέχνη ως ένας φανταχτερός αντι-ύμνος!


Πέραν όμως όλων των παραπάνω, το The Red Shoes είναι μια ταινία που ξεπερνάει το Λόγο, και όλα όσα μπορούν να γραφτούν για αυτήν! Πρόκειται αναμφίβολα για μια πανδαισία χρωμάτων -το τεχνικολόρ παραπέμπει σε πίνακες ζωγραφικής- και μια φαντασμαγορία θέασης. Αν τα Κόκκινα Παπούτσια -η Τέχνη δηλαδή- συνεχίζουν, κατά τον μύθο του Crhistian Andersen, να χορεύουν και μετά το θάνατο αυτού που τα φοράει· θα 'ναι τόσο χυδαίο να αποτρέψεις απ' τον εαυτό σου την εμπειρία της, που αν μη τι άλλο έχει τις προοπτικές να εντυπωθεί ως την αιωνιότητα. Σου.
Βαθμολογία 9,5/10