Σκηνοθεσία: Andrey Tarkovskiy
Παραγωγής: Italy / Soviet Union / 1983
Διάρκεια: 125'
Είδα έναν άντρα να λαμπαδιάζει στη μέση της πλατείας. Κοίτα τι όμορφα που καίγεται, μου έλεγε ο πατέρας. Στο καφενείο, λίγα μέτρα πιο κάτω, ναι, σίγουρα μόνο λίγο μέτρα πιο κάτω, έλεγαν ήταν τρελός. Την άλλη μέρα δε μιλούσαν για αυτόν. Είναι τότε που πείστηκα πώς οι τρελοί έχουν αποκλειστικό δικαίωμα στη λήθη.
Για να υπάρχουν τρελοί θα υπάρχουν και κανονικοί, σκέφτηκα. Γιατί είναι κανονικοί οι κανονικοί; Γιατί είναι υγιείς οι κανονικοί; Χαρακτηρίζεις τρελό, αλλόκοτο, ψυχικά διαταραγμένο ό,τι εκτείνεται έξω απ' τους βέβαιους τρόπους και τις πρακτικές σου. Ό,τι ακλόνητα χαρακτηρίστηκε ως τρελό το καταδικάζεις σε μια απομονωτική εξορία Καιάδα. Στην αλησμόνητη μοναξιά του. Ταυτόχρονα, σου αυτεξασφαλίζεις τη βολική θέση του να μην αναζητάς, του να μην αγγίζεις αυτό που τρελό κατονόμασες. Είναι υγιές αυτό τώρα;
Και τι είναι δηλαδή κανονικό; Ένα προκαθορισμένο χωράφι αποδεκτών κινήσεων; Ναι, συμπεριφορές ρυθμισμένες στον χρόνο του συνηθισμένου. Άνθρωποι που φτύνουν το αίμα τους σε σκοτεινά βάραθρα, που αφαιρούν το πρόσωπό τους, που απαλλάσσονται απ' ότι διασχίζει τα σωθικά τους, μόνο και μόνο για να φορέσουν ό,τι φαντάζει αποδεκτό στη δεξίωση των κανονικών. Χρόνος νεκρός από χρόνο νεκρό. Εκεί που η επανάληψη γίνεται συνήθεια. Και η συνήθεια επανάληψη. Χρόνος νεκρός. Κανονικός είναι να είσαι ξένος προς τον εαυτό σου. Ξένος προς τη χώρα των αισθήσεων.
Εμένα οι νοσταλγίες μου είναι φαντάσματα σε ξεθωριασμένους ναούς. Κραυγές σπαρακτικές με σημείο βρασμού το αίμα. Εμένα οι νοσταλγίες μου είναι το νερό που πληγώναμε κάτω από φύλλα Φθινοπώρου. Ένα παιδί στο πλατύσκαλο κάποιου πράγματος. Ένα κερί που λιώνει από αγάπη. Νοσταλγώντας το χαμένος χρόνο. Μια γυναίκα τρελή από έρωτα. Εμένα οι νοσταλγίες μου είναι ζωή και πόνος. Νοσταλγίες σε εξορία ονείρου.
Εγώ θα δίνω μια ευκαιρία στο ανύπαρκτο. Θα πιστεύω στο απίστευτο. Θα το κάνω υπαρκτό. Εγώ θα διασχίζω μ' ένα κερί αγιασμένα λουτρά. Θα σαρκώνω τα σωθικά και τα πρόσωπα που πουλήσατε στο κανονικό σας προσωπείο. Θα είμαι αυτός που δεν είναι. Μ' ένα κερί αναμμένο θα διασχίζω λερωμένα λουτρά. Δε θα με νοιάζει αν σβήσει, αν δε σβήσει. Εγώ θα δίνω μια ευκαιρία στο ανύπαρκτο. Θα το κάνω υπαρκτό.
Είδα έναν άντρα να λαμπαδιάζει στη μέση της πλατείας. Οι άλλοι κοιτούσαν χωρίς να βλέπουν. Τις στάχτες του, τις σκόρπισε ο άνεμος. Οι άνθρωποι αδιάφορα τίναζαν τη σορό του απ' το πέτο. Τα δάκρυα που έκλαιγε δεν έκαψαν κανένα.
...Τα ανείπωτα μένουν αλησμόνητα...
3 σχόλια:
Από τη μία χαίρομαι που δεν έκανες κριτική - τι κριτική χωράει άραγε σε αυτή την ταινία; Οι ταινίες του Ταρκόφσκι μας προδιαθέτουν για ένα υπερβατικό στάδιο αντίληψης, τόσο κατά τη διάρκεια τους όσο και μετά το τέλος τους.
Σεβαστοί οι ελεύθεροι στοχασμοί σου, αν και η εικόνα που περιγράφεις στην πρώτη παράγραφο, "Κοίτα τι όμορφα που καίγεται, μου έλεγε ο πατέρας", δεν νομίζω ότι έχει να κάνει με την ταινία. Αφενός, πρέπει να είσαι πολύ σαδιστής για να σου αρέσει να βλέπεις κάποιον να καίγεται, αφετέρου αυτή η σκέψη έρχεται σε αντίθεση με την ηθική του Ταρκόφσκι και ολόκληρης της ταινίας.
Καλησπέρα.
Μερικές φορές απορώ αν τα κείμενά μου είναι όντως τόσο δυσανάγνωστα, ή με το τι τελικά διαβάζει κανείς μέσα σ' ένα κείμενο. Φιλμικό, λογοτεχνικό, ή ό,τι. Και είναι όλες οι αναγνώσεις μαγικές, και διευρύνουν το αρχικό σχήμα, κατά τις γονιμοποιημένες προεκτάσεις που επέφερε η επαφή. Αρκεί να υπάρχει επαφή. Να διαθέτεις εαυτό στην ανάγνωση. Ειδάλλως, φαντάζομαι, γίνεται μια κοπιαστική και στεγνή διαδρομή χωρίς περιπλάνηση.
Ασφαλώς και η φράση δεν ταιριάζει με την ηθική του Ταρκόφσκι. Στην ταινία όμως, αν τη θυμάσαι, ο σκηνικός αντιχώρος που στήνει ο Ταρκόφσκι για να θεμελιώσει την "άποψή" του, καταλαμβάνεται από απαθή όντα, που αδιαφορούν για ότι εκτείνεται εκτός των παγιωμένων παραδοχών της κοινωνίας τους. Υπάρχει χαρακτηριστική σκηνή που αδιαφορούν σαν άκαμπτα αγάλματα μπρος στην καιόμενη σορό του Domenico, που πρωτίστως έχουν φροντίσει να κατονομάσουν σαν τρελό.
Υποθέτω πως αν το κείμενο βγάζει νόημα (ένα κείμενο που παρεπιμπτώντως δεν αναφέρει καθόλου το όνομα του μεγάλου σκηνοθέτη), είναι ευδιάκριτο το "πνεύμα" που κατά την ταπεινή και υποκειμενική μου ανάγνωση κοινωνέι ο Ταρκόφσκι.
Καλή σου νύχτα.
Φανταστική κριτική!
Δημοσίευση σχολίου