Δευτέρα 29 Νοεμβρίου 2010

Il postino


Σκηνοθεσία: Michael Radford
Παραγωγής: Italy / France / Belgium / 1994

Διάρκεια: 108'


Ο διακεκριμένος Χιλιανός ποιητής, και Κομμουνιστής, Πάμπλο Νερούδα(Philippe Noiret) μεταφέρεται, πολιτικά εξόριστος, σ' ένα μικρό νησί της Ιταλίας. Εκεί συνάπτει μια ιδιαίτερη σχέση με τον προσωπικό του ταχυδρόμο, τον Μάριο(Massimo Troisi). Έναν ευαίσθητο άντρα, πολιτιστικά αταίριαστο με την "πεζή" παραδοσιακή κουλτούρα των ψαράδων συγχωριανών του. "Κουράστηκα να είμαι άνδρας", λέει ο Νερούδα σ' ένα ποίημά του, που θα μπορούσε κάλλιστα να έχει γραφτεί για το Μάριο. Η ποιητική στύση ενυπήρχε στην οντολογική ταυτότητα του άσημου ταχυδρόμου. Η ποιητική εκσπερμάτωση εξέλειπε. Η σχέση του, όμως, με το Νερούδα αποτελεί ενθάρρυνση αναγκαία, τη σπίθα για την ολοκλήρωση.


Θα ανέμενε κανείς, σε μια ταινία με πρωταγωνιστή τον ποιητή Νερούδα, την υποταγή στο "αμάρτημα" της ωραιοποίησης. Κάθε άλλο. Ο Michael Radford χρησιμοποιεί μια χαλαρή αφήγηση που ξεχειλίζει από την αρετή της απλότητας. Αποφεύγει χαρακτηριστικά, τον εντυπωσιασμό που προσφέρει απλόχερα η ποιητική γλώσσα. Και αναζητά μέσα στους στίχους μια άλλη αίσθηση: τη διαύγεια της εσωτερικότητας, σε μια αποτύπωση αυθεντική, τραυματικά ποιητική. Και ταυτόχρονα, με χειρολαβή το πορτρέτο του αναγνωρισμένου ποιητή, θίγει, με πλάγιες νύξεις, ένα σημαντικό ζήτημα: πως ένας διακεκριμένος ποιητής, χορτασμένος από εμπειρίες ζωής και έρωτα(παρεκτρέπει το Μάριο αρχικά από τον έρωτα για τη Βεατρίκη(Maria Grazia Cucinotta)), επιτυγχάνει να διατηρεί ανόθευτη την ασκητική εσωτερικότητα και το τραυματικό βλέμμα του πάνω στα πράγματα; Πως η βολική ικανοποίηση, η εκπλήρωση της πολυτέλειας και ο εύκολος βίος φθείρει την ιδιωματική ευαισθησία του ποιητή; Όταν τα πράγματα, τα πρόσωπα, οι θεσμοί(περιπαικτικά και ανέμελα θίγονται εκκλησία και πολιτική) γίνονται απόλυτα, η ουσία τους μουμιοποιείται πάνω σε μια επιδερμική επιφάνεια που δυσχεραίνει το βαθύτερο άγγιγμα.


Για αυτό το λόγο μάλιστα, στην άτυπη ποιητική σύγκριση μεταξύ του Νερούδα και του Μάριο, το ζύγι γέρνει πλαστικά υπέρ του Μάριο με τα θλιμμένα μάτια. "Θέλω να γράψω ποιήματα σαν εσένα" λέει ο Μάριο κάποια στιγμή, με τον Νερούδα να τον παραπέμπει, ευεργετικά, να ζήσει σαν ποιητής, να περπατήσει αργά στη θάλασσα, να αφουγκραστεί τον εσωτερικό σφυγμό της σκέψης του, και να τον αφήσει να γεννηθεί σε λέξεις σε ελεύθερο χρόνο. Για να είσαι ποιητής, δε φτάνει να γράφεις μερικά στιχάκια. Πρέπει να ζεις δύσκολα, επίπονα. Να ζεις σαν ποιητής. Να τραυματίζεις και να τραυματίζεσαι. Η ποίηση είναι φωνής παθητικής: υπακούει στην αισθητική εσωστρέφεια μιας υπόγειας θάλασσας που σε καταπνίγει. Η απελευθέρωσή της θάλασσας, η δημιουργία, δεν είναι ποίηση. Είναι ποιητική έκφραση. Για αυτό ο Μάριο με τα θλιμμένα μάτια, ο ανήσυχος ταχυδρόμος, παρά τους ελάχιστους στίχους, ποιητικά, όσον αφορά την ταινία μας, μοιάζει να υπερτερεί του Χιλιανού ποιητή.


"Η ποίηση είναι το καταφύγιο που φθονούμε", λέει ο Καρυωτάκης. Ένα ματωμένο καταφύγιο. Ο ποιητής φεύγει απ' την πραγματικότητα, για να την απαλλάξει απ' το κοινότυπο, απ' το τετριμμένο, για να διακρίνει εντός της το όμορφο. Να δημιουργήσει μιαν άλλη, ή καλύτερα να ανακαλύψει την ίδια πραγματικότητα, απαλλαγμένη απ' τα τόσα δανεικά ονόματα. Κι έπειτα να την αναδείξει, να την αποκαλύψει, να τη συστήσει στον ίδιο της τον εαυτό. Γιατί η ποίηση δεν είναι οι στίχοι. Είναι η αίσθηση αυτών. Είναι το απαλλαγμένο απ’ τα αισθητικά κριτήρια σύμπαν. Όπως αυτό εντυπώνεται στην εσωτερική κάμαρα του ποιητή. Απ' τον ποιητή, το ωραίο δε γλιτώνει. Κι εσύ Βεατρίκη, απανταχού στον κόσμο Βεατρίκες, και κάθε Βεατρίκη -ανεξαρτήτως φύλου αρσενικού/θηλυκού/ουδέτερου- απ' το αίμα του ποιητή δε ξεφεύγεις. Ποθείς ή όχι. Η ποίηση είναι αιώνια.

5 σχόλια:

Philip Winter είπε...

Απο τις πολυ αγαπημενες μου ταινιες φιλε kioy!Ποιητικη, πρωτοτυπη, ρεαλιστικη και λιτη.Εκπληκτικος ο Noiret.

Καλο βραδυ! :-)

Johnny Panic είπε...

Όμορφη ταινία,όμορφο και το κείμενό σου.Τρία πράγματα δε θα ξεχάσω ποτέ

1. "M E T A F O R E !!!" Ύμνος στη μεταμορφωτική δύναμη της γλώσσας.
2. Το βλέμμα και οι κινήσεις του ταχυδρόμου.
3.Εκεί που ο ταχυδρόμος ακούει μια συνέντευξη του ποιητή και περιμένει από αυτόν να τον αναφέρει,για ν'ακούσει τελικά κάτι για... λουλούδια;(δε θυμάμαι ακριβώς)Πάντως ΔΕΝ τον αναφέρει.Τρελαίνομαι για κάτι τέτοια εγώ!

kioy είπε...

@Monsier Hulot
"Ποιητική, πρωτότυπη, ρεαλιστική και λιτή", πόσο δύσκολος συνδυασμός, ε;

Κι όμως εδώ...

@Johnny Panic
1.M E T A F O R E, και που ακούγεται από τόσους διαφορετικούς ανθρώπους, ως προς τη σχέση τους με τη γώσσα ε;
3.Ναι είναι εξαιρετικός ο ταχυδρόμος. Κι ακόμα πιο δύσκολο, πως αυτή η προσμονή, φιλτράρεται από μια τόσο εκλπετυσμένη ευαισθησία, απέχουσα πολύ απ' τον εξιδανικευμένο εγωισμό. Και μετά, παρ' ότι θύμα της προσμονής, πως υπερασπίζεται την "μη αναφορά" στα χονδρωειδή σχόλια περί λησμονιάς των υπολοίπων;


Καλό σας απόγευμα!

ναυτίλος είπε...

Τη λάτρεψα αυτήν την ταινία...
Δε θα ξεχάσω ποτέ τον ιδιαίτερο τρόπο που πρόφερε τα ιταλικά ο συμπαθής "ταχυδρόμος",Massimo Troisi στην τοπική ιδιόλεκτο. Και σίγουρα καλός πάντα , κε Hulot,o Philippe αλλά έσβηνε μπροστά στον υπέροχο Μassimo, του οποίου έμμονη ιδέα είχε γινει η πραγματοποίηση της ταινίας που με κόπο ολοκλήρωσε, έχοντας βαριά καρδιοπάθεια, για να πεθάνει λίγο μετά τα γυρίσματα έχοντας πραγματοποιήσει τ' όνειρό του.
Μια ατάκα που δε θα ξεχάσω ποτέ : Una metafora!!και δίκαια το τονίζεις καλέ μου Johnny.
Η συγκεκριμένη σκηνή θα μπορούσε να αποτελέσει σταθμό στην προσέγγιση και διδασκαλία της ποίησης!!
Χαίρομαι που μου την ξαναθύμισες,Kioy!!
Καλό σου βράδυ!!
Χρυσάνθη

kioy είπε...

@ναυτίλος
Πόσο χαίρομαι ταινίες της ευαισθησίας αυτής, να μιλάνε τόσο ζεστά στους θεατές. Συγκοινωνούντα πάθη!

Καλό μεσημέρι!