Lost Highway

Σκηνοθεσία: David Lynch
Παραγωγής: France / Usa / 1997
Διάρκεια: 135'

"Θέλω τα πράγματα να είναι όπως τα θυμάμαι. Όχι απαραίτητα όπως έγιναν", λέει εξ' αρχής ο Bill Pullman, δηλώνοντας ρητά την απαρέσκειά του προς τις κάμερες. Οι κάμερες καταγράφουν τα γεγονότα όπως γίνονται. Πλέον, είμαστε βέβαιοι. Και απροστάτευτοι. Η χαμένη λεωφόρο που ξετυλίγει ο David Lynch δεν είναι παρά μια αλλόκοτη πατρίδα φαντασιώσεων, ονείρων που λαμβάνουν χώρο στην ακατοίκητη μνήμη του πρωταγωνιστή.

Η μνήμη είναι ένας αναστάσιμος μηχανισμός. Στο περίπου. Πάντα περίπου. Επαναφέρει στη ζωή -στο παρόν- στιγμές από κάποιο κοντινό ή μακρινό παρελθόν. Η επαναφορά όμως δεν είναι ούτε καρτ ποσταλική ούτε ακτινογραφική. Η επαναφορά του χρόνου στο χρόνο διαπράττεται μέσω μιας μεταμφιεσμένης φωτογραφίας, αφηρημένης, καθώς σ' αυτή έχει προστεθεί το εκάστοτε συναισθηματικό/ιδιοσυγκρασιακό υπόβαθρο του "φωτογράφου". Ένας περίπου παρελθοντικός χρονοτόπος ανασταίνεται, δια της μνήμης, σ' ένα παροντικό χωροχρονικό τοπίο που συντίθεται απ' το σπέρμα της ανάμνησης και την ανάμειξη με τη νοσταλγία, τις ενοχές, τις φοβίες, τις προσδοκίες και τις προκαταλήψεις της στιγμής. Ό,τι έζησε στο παρελθόν, πλέον, το κοιτάμε σαν τρίτοι. Ως παρατηρητές και όχι ως αυτοί που το έζησαν/έπλασαν/γέννησαν. Δεν είμαστε ποτέ ίδιοι απέναντι στα συμβάντα. Ένα τοπίο δεν είναι ποτέ ίδιο...


Ο άνθρωπος χάρις τους συνειδητούς μηχανισμούς διαχείρισης της μνήμης, αντλεί μια αυστηρά γραμμική αίσθηση για τη μορφή του χρόνου. Ίσως όμως η γραμμικότητα του χρόνου δεν είναι παρά μια ψευδαίσθηση που ορίζει την κυριαρχία του συνειδητού έναντι στο ασυνείδητο. Στο σινεμά του Lynch τίποτα δεν είναι γραμμικό. Ο χρόνος μοιάζει ακατοίκητος, βυθισμένος μέσα σε μια χαοτική και απροσδιόριστη παραλληλία. Ίσως επειδή ο Lynch, στην πλειοψηφία της φιλμογραφίας του, επιχειρεί να αναλύσει τον ανθρώπινο χρόνο σε ένα βαθύτερο επίπεδο. Ή για να είμαστε πιο κυριολέκτες, στο επίπεδο του ασυνείδητου. Το Lost Highway δεν είναι παρά μια βουτιά στην ασύνειδη μνήμη του Bill Pullman.


Τα κομμάτια του παρελθόντος, ο εντυπωμένος στις αισθήσεις χρόνος, περιπλέκεται με φαντασιακές αφηγήσεις οι οποίες είναι καθοριστικές για την συνεπή και συνεκτική εικόνα της έννοιας εαυτός. Ωστόσο, η μνήμη δεν είναι ούτε αμετάβλητη, ούτε απόλυτη. Δεν πρόκειται για ένα στατικό απόθεμα χρόνου. Η μνήμη είναι άχρονη. Αφού δεν κατοικεί ούτε στο παρελθόν, ούτε στο παρόν. Και ακόμα πιο πολύ, η ασύνειδη μνήμη είναι μεταβλητή και ρευστή. Εύπλαστη. Καθώς τα δομικά ασύνειδα στοιχεία της, οι φαντασιακές αφηγήσεις, τα όνειρα τείνουν να αλλάζουν, να μεταμορφώνονται ανά τον χρόνο. Να αλλάζουν κατ' αντιστοιχία με τις αλλαγές που συμβαίνουν στο ρευστό και μεταβλητό περιβάλλον μιας οντότητας, ούτως ώστε να εξασφαλιστεί η ταυτοτική συνέπεια και συνοχή του εαυτού. Θεωρητικά, κάτω από το πρίσμα μιας ψυχολογικής ανάλυσης, σε ακραίες καταστάσεις, μια ατομικότητα, ένας άνθρωπος, δύναται να αναπλάσει οριστικά το παρελθόν, ούτως ώστε να μεταμορφωθεί και να επιτύχει μια νέα ισορροπία στις ακραίες αλλαγές της ζωής του. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στον ετοιμόρροπο και Bill Pullman όταν βρίσκεται στη φυλακή, ένοχος για το φόνο της γυναίκας του. Για να ισορροπήσει πρέπει να μεταμορφωθεί, να αναγεννηθεί. Το Lost Highway δεν είναι παρά μια αστραπιαία κούρσα σε αυτούς τους ασύνειδους μηχανισμούς της μνήμης του Pullman, που αναπλάθουν και μεταποιούν το παρελθόν ούτως ώστε o ήρωας να αναγεννηθεί ως μια νέα ύπαρξη, απελευθερωμένη απ' το βάρος των ακραίων καταστάσεων του προηγούμενου εαυτού του.


Κι έτσι επιστρέφουμε στην αρχική φράση. Το μόνο εμπόδιο για τη μεταμόρφωση είναι οι βιντεοκάμερες. Τα αδιάσειστα ντοκουμέντα. Αυτές καταγράφουν τα γεγονότα απόλυτα, όπως συνέβησαν. Η ασύνειδη μνήμη μπορεί να μεταλλάξει το οντολογικό της παρελθόν, αλλά αδυνατεί να διαγράψει αυτές τις μαρτυρίες. Οι βιντεοκάμερες, τα απόλυτα καταγεγραμμένα συμβάντα, είναι η πραγματική φυλακή για τον αυτοφυγά Pullman. Ωστόσο, σε αυτό το σημείο, ο Lynch μοιάζει να αυτοϋπονομεύεται σαρκαστικά μέσα σε έναν τραγικό παραλογισμό. Ο ήρωας του μοιάζει πραγματικά παγιδευμένος απέναντι απ' την κάμερα του Mystery man. Απ' την άλλη όμως, η πραγματική ελευθερία του, η οντολογική ύπαρξή του, οφείλεται σε μια άλλη κάμερα. Αυτή του σκηνοθέτη, αυτή του Lost Highway, αυτή του κινηματογράφου. Την κάμερα που γεννάει τις εικόνες μέσα σε μια ιδανική, σε μια ονειρική ελευθερία. Ιδού το παράλογο.


Χαμένοι στη λεωφόρο της ασύνειδης μνήμης. Ο χρόνος ραγίζει. Χάνει τη γραμμικότητά του. Η αρχή και το πέρας αφήνονται στα δάχτυλα της ψευδαίσθησης. Ο εαυτός σβήνει το περίγραμμά του. Δεν υπήρξε ποτέ. Χαμένοι στη χαοτική παραλληλία του ανθρώπινου χωροχρόνου.
Βαθμολογία 9,5/10