Inception

Σκηνοθεσία: Christopher Nolan
Παραγωγής: Usa / England / 2010
Διάρκεια: 148'

Στην πραγματικότητα δεν επικοινωνούμε ποτέ με τα πράγματα αυτά καθ' αυτά. Αλλά μόνο με την ιδέα που έχουμε για αυτά. Το καθετί δεν είναι παρά η προβολή, η αντανάκλασή μας πάνω του. Έτσι, ο ενιαίος χώρος, και ο χρόνος, μέσα στον οποίον αλληλοδρούν τα πολυάριθμα υποκείμενα -και αναγκαστικά και οι ιδέες του ενός για το άλλο- διαμορφώνεται ως ένας χρονοτόπος από άπειρα και παράλληλα ονειρικά επίπεδα. Η πραγματικότητα, κατά αυτόν τον τρόπο, δεν είναι παρά ένα όνειρο μέσα σ' άλλο όνειρο, σ' άλλο όνειρο εις τη νιοστή. Μια πραγματικότητα εξαιρετικά ρευστή και εύπλαστη που μεταβάλλεται ανάλογα με το υποκείμενο αναφοράς.


Ένα από τα ερωτήματα που θέτει ο Cristopher Nolan είναι: Τελικά η ζωή -το διάστημα μεταξύ της αβύσσου που προηγείται από τη γέννηση και της αβύσσου που έπεται από το θάνατο- είναι ένα όνειρο ή μήπως μια απτή σάρκινη πραγματικότητα που πάνω της παρασιτούν τα όνειρά μας; Εναλλακτικά: υπάρχουμε μέσα από τα όνειρα ή τα όνειρα υπάρχουν μέσα από εμάς; Και αν όντως υπάρχουμε μέσα από τα όνειρα, και αφού τα όνειρα δε μας ανήκουν, αλλά ανήκουμε εμείς σ' αυτά, τελικά ποιο σημείο ορίζει το πέρας της ζωής; Δηλαδή το πέρας του ονείρου;(αφού ζωή και όνειρο ταυτίζονται σύμφωνα με τον παραπάνω ορισμό) Το όνειρο τελειώνει, λέει ο Nolan, όταν η μνήμη κυριαρχεί της φαντασίας. Καθώς όταν η μνήμη κυριαρχεί, ο λαβύρινθος του υποσυνείδητου καταλήγει, καταναγκαστικά και αναπόφευκτα, σ' ένα κομμάτι παρελθόντος. Στο ίδιο κομμάτι παρελθόντος, από καιρό βιωμένο, δηλαδή σε μια κακόγουστη επανάληψη ζωής. Ή σε μια κατάσταση "μη ζωής". Αν όμως τα όνειρα τελικά υπάρχουν μέσα από εμάς, το ερώτημα αλλάζει μορφή: κατά πόσο είμαστε εμείς που δημιουργούμε τα όνειρα και όχι απλά τα χωράφια όπου τα όνειρα εμφυτεύονται από εξωτερικές σκοπιμότητες που εξουσιάζουν;


Βέβαια το Inception δεν είναι κάτι καινούριο. Την ψυχολογική του χροιά, και την παρεμβατικότητα των κυρίαρχων μηχανισμών μέσω της εμφύτευσης ονείρων την έχουμε δει και στο Paprika. Τη συνδεσμολογία και τον εθισμό που προξενεί η εναλλακτική πραγματικότητα την έχουμε δει και στο ExistenZ. Ενώ την ποιητική του τόπου του ονείρου τη συναντάμε και στο λογοτεχνικό έργο του Edgar Allan Poe. Η ουσιαστική καινοτομία του Inception είναι ότι βάζει τις παραπάνω θεματολογίες, και αρκετές άλλες, σε μια blockbuster φορεσιά. Με σκοπό να της κοινωνήσει, να τις ξανοίξει, σ' ένα μεγαλύτερο κοινό.


Ίσως η παραπάνω καινοτομία όμως να αποτελεί και την αδυναμία του Inception. Το οποίο, μετά το πρώτο αριστουργηματικό 50λεπτό αιχμαλωτίζεται, συνειδητά, στις αφηγηματικές νόρμες και τις τεχνικές μιας blockbuster ταινίας. Εφέ, δράση, και πλοκή πλημμυρίζουν την οθόνη χωρίς να πηγάζουν από δημιουργική ανάγκη, αλλά από την αναγκαιότητα προσέλκυσης/ικανοποίησης/διασκέδασης του κοινού. Αυτό που μένει αδιαλεύκαντο είναι αν η επιλογή του Nolan υπάγεται στην πάγια σκοπιμότητα του δημιουργού για υπερεξωστρεφείς ταινίες ή αν τελικά η επιλογή του blockbuster αποτελεί και μια σκηνοθετική δήλωση. Αν μη τι άλλο, τα blockbuster, ως ύφος και όχι ως είδος, βασίζονται σ' ένα παιχνίδι εντυπώσεων. Ουσιαστικά, ο θεατής υπνωτίζεται μέσα απ' την πυρροτεχνώδη υφή του πρώτου επιπέδου της ταινίας, και έπειτα, στο δεύτερο επίπεδο, οι ιδέες εμφυτεύονται στο υποσυνείδητο του δέκτη σχεδόν παθητικά. Ίσως,υπό αυτό το πρίσμα, τελικά να είμαστε μόνο τα χωράφια όπου εμφυτεύονται τα όνειρα. Άλλωστε, και ο κινηματογράφος, ως η αντανάκλαση του κόσμου του δημιουργού σε μια φιλμοποιημένη πραγματικότητα, δεν είναι παρά ένα πραγματικό όνειρο μέσα στο χάος των ονείρων που συνθέτουν τον άπειρο και άυλο χωροχρόνο.
Βαθμολογία 7/10