Amnesty

Σκηνοθεσία: Buyar Alimani
Παραγωγής: Albania / Greece / France / 2011
Διάρκεια: 83'

Ένας νέος νόμος στην Αλβανία, στα πλαίσια του απαιτούμενου εκσυγχρονισμού -θα μπορούσε να ονομάζεται και "η φιλανθρωπία του σεξ"- επιτρέπει στους κρατούμενους να δέχονται τις επισκέψεις των συντρόφων τους, μία φορά το μήνα, με περιεχόμενο την ερωτική επαφή. Κάπως έτσι, στο θάλαμο αναμονής, η Elsa και ο Spetim, σύντροφοι φυλακισμένων, ερωτεύονται. Σε αυτόν τον έρωτα δεν λείπει το πάθος, δε λείπει η ορμή, όμως ξεχειλίζει η αγάπη, στην ανάγκη να επουλωθούν πληγές σε ψυχές και σώματα. Πληγές από ένα αφιλόξενο Βαλκανικό περιβάλλον, που μοιάζει να αδιαφορεί για τα ανθρώπινα. Πληγές από μια παράδοση που αρνείται να κατανοήσει.


Ο Μπουγιάρ Αλιμάνι στην πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία δείχνει να γνωρίζει βαθιά ότι τα δομικά υλικά του κινηματογράφου είναι ο χώρος και ο χρόνος. Κι αυτό διότι δίνοντας ευάερες σιωπές στην αφήγηση, μέσα απ' το ορυχείο του φιλμικού χωροχρόνου εξορυγνύει κοιτάσματα στιγμών και συντεταγμένων που εκτείνονται σε ένα αχανές συνεχές. Από τα άπειρα πρόσωπα του χώρου και του χρόνου εντός των ανθρώπινων, ως τον ντετερμινισμένο πολιτικό χωροχρόνο αλλά και τα ασαφή είδωλα που αντλεί απ' την παράδοση.

Στην Αμνηστία η σκηνή και το παρασκήνιο εναλλάσσονται διαρκώς. Ο έρωτας της Elsa και του Spetim απ' το επίκεντρο περνάει σε ένα μακρινό φόντο, δίνοντας τη θέση του στο άγριο βαλκανικό τοπίο που τους ρουφάει. Και αντιστρόφως. Έτσι, στη συνέχεια της παρακολούθησης, η Αμνηστία μοιάζει με αρένα που συγκρούονται οι χώροι και οι χρόνοι. Με μια αρένα που συγκρούονται οι νόμοι. Νόμοι ανθρώπινοι, νόμοι φυσικοί, νόμοι κατασκευασμένοι.


Πρώτον, βλέπουμε τον νόμο στην τυπική του μορφή. Μέσα από τους νόμους που επιβάλλει η πολιτική της Αλβανίας στην προσπάθειά της να εκσυγχρονιστεί για να ενταχθεί στην ευρωπαϊκή ένωση. Ο κάθε νόμος, όμως, δεν εδραιώνεται με τη βούληση αλλά με την επιβολή. Με την εξουσία. Έτσι, ο κάθε νόμος αποτελεί μια πράξη βίας. Που εκφυλίζει ό,τι απαιτεί, για αυτόν ακριβώς τον λόγο: το απαιτεί. Δεύτερον, βλέπουμε τους άτυπους νόμους των ανθρώπων και τη μηχανική τους. Τις παραδόσεις που σε κλειστές κοινωνίες έχουν μια τεράστια δυναμική. Παράδοση είναι ό,τι έχει χωνευτεί μέσα από τη συνήθεια. Και η συνήθεια αρνείται κάθε νέο πρόσωπο. Οτιδήποτε εκτείνεται έξω από αναγνωρίσιμες μορφές αποτελεί κάτι κατακριτέο. Υπάρχει ένας πόλεμος που αντιστέκεται στο νέο.


Και τρίτον, πέραν όλων και πάνω όλων βλέπουμε τον υπέρτατο νόμο. Τον άγιο έρωτα. Γεννιέται χωρίς παρελθόν. Χωρίς να αποσκοπεί στο μέλλον. Δεν έχει λογικά κίνητρα. Δεν αποζητά ανταμοιβές. Του αρκεί η ουτοπία του. Γεννιέται από μια σπίθα. Αυθόρμητα. Χάνεται με έναν κρότο, μέσα σε βαθιά σιωπή, κι όμως διαρκεί για πάντα.

Κι όμως η Αμνηστία, που μοιάζει να γνωρίζει σε ακρίβεια το Αλβανικό τοπίο, δεν είναι μια ταινία εναντίωσης. Δεν είναι μια ταινία κατακραυγής. Είναι μια ταινία που ποθεί την ώριμη κατανόηση του τόπου, του τοπίου, των συνθηκών που το καθορίζουν, του εαυτού της. Κι αν μένει κάτι, αυτό είναι ένας λυγμός. Ένας λυγμός για όλα εκείνα που εναντιώνονται στο όμορφο να υπάρχει.