The Lady Vanishes

Σκηνοθεσία: Alfred Hitchcock
Παραγωγής: England / 1938
Διάρκεια: 97'

Στην επί Αγγλία θητεία του ο Alfred έκανε αυτό το αριστοτεχνικό δημιούργημα. Πιο απλός με τις δομές του απ' ότι τον έχουμε συνηθίσει, μα σφιχτά κρατώντας το προσωπικό του ύφος. Ύφος που τον ανέδειξε στους "μεγάλους" της 7ης τέχνης. Το κλιμακωτό σασπένς, η ανατρεπτική αφήγηση που απογειώνει την αγωνία.

Το The Lady Vanishes για μένα είχε την ευκαιρία να βρίσκεται σε περίοπτη θέση στην ταινιοθήκη κάθε σινεφίλ. Όμως αυτή την ευκαιρία την χάνει. Και το χείριστο είναι πως την χάνει στο νήμα, ίσως στην τελευταία πράξη. Ενώ έχει κουβαλήσει αξιομνημόνευτες σκηνές και έχει θίξει αξιέπαινα ζητήματα με λεπτό τρόπο που τσιμπάει τις μέχρι τότε χοντροκομμένες αναφορές στην εμπειρία των σινεφίλ. Όμως νομίζω πως στο finale πέφτει θύμα της ανάγκης της να εντυπωσιάσει. Εξαρτημένη από μια άνευ αιτίας πομπώδης προσέγγιση.

Θα ήθελα να ακολουθήσω το σενάριο κατά τα τρία κύρια στάδια για να τεκμηριώσω όσα ανέφερα. Δηλαδή κατά την δέση(1η πράξη), κατά την σύγκρουση(κορμός), και κατά την λύση του μύθου(3η πράξη). Λοιπόν κατά την δέση ο Hitchkock μας έχει πληροφορήσει επαρκή και ταυτόχρονα φειδωλά για τους ήρωες του, έχοντας πλέξει τον μύθο που θα ακολουθήσει. Εντυπωσιακός χειρισμός των προσώπων που εναλλάσσονται, καθώς και της ιστορίας που κουβαλάνε. Ξεχωριστούς επαίνους σε αυτή την πρώτη πράξη αποτελούν τα ειδικά εφέ στη σκηνή του εγκεφαλικού τραυματισμού της ηρωίδας Iris(Margaret Lockwood). Όπου η εικόνα μπαίνει η μία μέσα στην άλλη όπως τα χρώματα ζωγράφου στην παλέτα σε αφηρημένο εικαστικό αντικείμενο. Σκηνή που προκαλεί δέος ακόμα και 69 χρόνια αργότερα, και πρόκειται να αποτελέσει δραματουργικό προωθητή για το κυρίως κορμό της ταινίας.

Ο κορμός της ταινίας αποτελείται από την απλόχερη φροντίδα της σεβάσμιας Miss Froy(Dame May Whitty) προς την ελαφριά τραυματισμένη Iris κατά την διάρκεια του σιδηροδρομικού ταξιδιού τους. Ακολουθεί η ανεξήγητη εξαφάνιση της Miss Froy. Η απροστάτευτη αναζήτηση της από την Iris, σε ένα κύκλο δύσπιστων επιβατών. Στην μοναχική της προσπάθεια η Iris βρίσκει εμπιστοσύνη από τον Gilbert(Michael Redgrave). Έναν γοητευτικό φιλόδοξο άντρα, με τον οποίο οι συστάσεις τους δεν ήταν και οι καλύτερες στο παρελθόν. Και ξεκινάει η από κοινού της προσπάθεια ξεδιάλυνσης της ίντριγκας που έχει εξαφανίσει την Miss Froy. Κόντρα σε απρόθυμους να βοηθήσουν συνεπιβάτες, αρχίζουν να βρίσκουν την άκρη του νήματος. Σε αυτό το σημείο ο Alfred έχει μεγαλουργήσει. Έχει θέσει τον θεατή σε μια καλλιτεχνική ταλάντωση. Από την πρακτική δράση των ηρώων ως την ψυχολογική δράση της κοινωνίας. Στην πρακτική δράση βρίσκεται η προσπάθεια του ζευγαριού. Με μια σειρά από ευρήματα να επεκτείνουν την αγωνία αλλά και να βάζουν τον θεατή σε λειτουργική ρότα. Ενώ στην ψυχολογική δράση υπάρχει η ανάλυση της Αγγλικής, και όχι μόνο, κοινωνίας. Μια σειρά από βολεμένους ανθρώπους. Που αδιαφορούν για το τι συμβαίνει στον συνάνθρωπο. Ακόμα και αν τα σύννεφα δυσφήμησης βασανιστικά θωρούν πάνω απ' το κεφάλι του. Μόνο και μόνο στο φόβο πως κάποια εμπλοκή θα τους στερήσει μια σταγόνα από την εσωτερική άνεση τους. Και όλα αυτά ο σκηνοθέτης τα παρουσιάζει περνώντας από λεπτές γραμμές, και με την απαραίτητη σάτιρα σε κομβικά σημεία.

Μέχρι αυτό το σημείο μιλάμε για μια σπουδαία ταινία. Όμως η τελευταία πράξη, η πράξη που θα λύσει τον μύθο κατά την γνώμη μου ναυαγεί. Κουβαλάει μια αδικαιολόγητη μεγαλομανία. Κάνει ολική στροφή, και ως αίτιο της απαγωγής της διασωθέν πλέον Miss Froy προβάλλεται ο πρώιμος πόλεμος στον χώρο της Ευρώπης. Η σεβάσμια κυρία αποτελεί μυστικό πράκτορα. Το ζευγάρι αποκτά δράση ήρωα. Ρόλος προδοσίας από μια φερόμενη καλόγρια, και κοινωνική σύγκρουση που προκύπτει μέσα από τους διαφορετικούς ιεραρχικά ρόλους. Η ταινία διαχειρίζεται όλα αυτά τα στοιχεία με την επιβεβλημένη απλότητα. Και σε ύφος κομεντί καταλήγει το ανίκητο ζευγάρι αχώριστο υπό τα δεσμά μιας ρομαντικής αγάπης!

Νομίζω πως αυτή η μεγαλόπνοη στροφή της ταινίας στο κλείσιμο της δραματουργίας χαλάει ότι αριστουργηματικό έχει προηγηθεί. Συνοπτικά μιλάμε για μια καλοκατασκευασμένη σκηνοθετικά ταινία, με άριστη χρήση του casting. Όπως άλλωστε μας έχει συνηθίσει ο Alfred. Την καλλιτεχνική διεύθυνση να έχει το στίγμα της σε μια ταινία που αδικείται από το επιπόλαιο κλείσιμο της...
Βαθμολογία 7,5/10