The Shinning

Σκηνοθεσία: Stanley Kubrick
Παραγωγής: USA / England/ 1980
Διάρκεια: 119'

Το φρεσκάραμε προχθές, όπου και το προβάλαμε με την κινηματογραφική ομάδα στο Ο.Π.Α και είπα να επιχειρήσω μια ανάλυση του εδώ. Η αλήθεια είναι πως ο Stanley Kubrick βρισκόταν στα μαχαίρια με τον Stephen King. Του οποίου διασκεύασε το βιβλίο. Και αυτό γιατί μάλλον ο Stephen είχε στο νου του την αυτούσια μεταφορά του. Διασκευή όμως σημαίνει πως χτίζω κάτι από την αρχή και το υποστηρίζω με κινηματογραφικά εργαλεία για να το μεταφέρω στο πανί! Πάντως αυτή η συνεργασία επέφερε μια σπουδαία ταινία, και μετέτρεψε τον Stephen King σε έναν αναγνωρισμένο συγγραφέα του οποίου σενάρια και βιβλία έγιναν και είναι άκρως περιζήτητα!

Το σπουδαίο σε αυτή την ταινία είναι πως υφαίνεται σε δυο κλιμακωτές διαστάσεις. Την μία που ο θεατής βλέπει αυτούσια μέσα από το πανί και την άλλη που φειδωλά αναπτύσσει ο Kubrick, και ο θεατής καλείται να αποκωδικοποιήσει μέσα από ολίγα συμβολικά πλάνα.

Όμως πρώτα ας δώσουμε μια συνοπτική περιγραφή της υπόθεσης! Ένας σαραντάρης άντρας( Jack Nicholson) αποφασίζει να καταφύγει με την τριμελή οικογένεια του σε κάποιο απομονωμένο ξενοδοχείο του Colorado ως συντηρητής του για την χειμερινή περίοδο. Ο Jack είναι συγγραφέας και θέλει να επωφεληθεί του ελεύθερου χρόνου που θα 'χει. Τον οποίον και τον βρίσκει. Όμως το ξενοδοχείο αποκλείεται σταδιακά τόσο φυσικά(χιόνια) αλλά και τεχνολογικά(τηλέφωνα) και η οικογένεια ζει για περισσότερους από τρεις μήνες πλήρως απομονωμένη. Το αίσθημα της απομόνωσης φιλτράρει με τρέλα και γεμίζει εντάσεις τους ήρωες. Εντάσεις που ξεκινούν από μικρά πράγματα και καταλήγουν στο να κυνηγά ο Jack όλη του την οικογένεια για να την θανατώσει. Ωστόσο ο γιος του έχει κάποιο κρυφό χάρισμα. Καταφέρνει να φέρνει οραματικές σκηνές στο νου του τόσο από το παρελθόν όσο και από το μέλλον αλλά και να συνομιλεί με άτομα που έχουν το ίδιο χάρισμα. Το λεγόμενο ως λάμψη. Γεγονός που κινεί τον μύθο μπροστά!

Όπως καταλαβαίνετε η θεματολογία μπορεί να μην διαφέρει από τα άθλια θρίλερ των καιρών μας. Όμως τι είναι αυτό που την κάνει αριστούργημα; Δυο λέξεις. STANLEY KUBRICK. Μία από τις σημαντικότερες σκηνοθετικές φιγούρες στα ιστορικά. Και αυτό γιατί διαχειρίστηκε με πολύ λεπτότητα το θέμα του. Δίνοντας όσο χώρο αναλογούσε για το θέμα του σε κάθε παράγοντα. Φίλτραρε κατ' αρχάς το αίσθημα της απομόνωσης. Με τις εντάσεις να κλιμακώνονται, και τον θεατή να μυείται σταδιακά στο νευρωτικό σύμπαν της αποξένωσης. Με ότι αυτή συνεπάγεται. Κινηματογραφεί τα πρόσωπα με μέτρο δίνοντας τους μόνο όσο χώρο χρειάζονται. Δεν αφήνει τις διορατικές εμπειρίες του εκπληκτικού πιτσιρίκου(Danny Lloyd) να στοιχειώσουν και να βαρύνουν μεταφυσικά την ταινία. Αντίθετα την χρησιμοποιεί για να υποβάλει τον θεατή σε υπέρτατης έντασης πλάνα. Όπως του αιματολουτρού που κατεβαίνει από το ασανσέρ και των σκοτεινών κοριτσιών που εστιάζονται με τηλεφακό. Προκαλώντας τρόμο στο φευγαλέο μάτι του θεατή. Δεν αφήνει τον Jack να γίνει ο serial psycho killer. Και οι ψυχωτικές του φαντασιώσεις επικαλύπτονται σε αυτό που θα αναπτύξουμε στην επόμενη παράγραφο. Αντίθετα, μπουκώνει την ταινία με πολλά στοιχεία, αγωνία και κρατάει τα χαλινάρια της αιματηρής έκρηξης. Άλλωστέ ένα κοντινό του Jack αρκεί για να απογειώσει την ένταση. Περιορίζοντας την από την παγίδα του αδιάκοπου splatarismatos. Και τελικά αυτή η σκηνοθεσία μπορεί να καλύψει ακόμα και την μέτρια ερμηνεία της μητέρας της οικογενείας Shelley Duvall.

Ο Kubrick όμως δεν εμμένει απλά στην αριστουργηματική γραφή με την οποία διαχειρίζεται το ψυχαγωγικό μέρος της ταινίας. Αλλά στοχάζεται πάνω στα θεμέλια του Αμερικάνικου έθνους. Στου Αμερικάνικου glamour έθνους. Πριν υπογράψει το συμβόλαιο ως συντηρητής του 'χει γνωστοποιηθεί το ιστορικό του ξενοδοχείου καθώς και ΄το ότι χτίστηκε πάνω από ένα ινδιάνικο νεκροταφείο. Ω, να οι βάσεις! Ο αφανισμός των ινδιάνων, αποτέλεσε την ανάπτυξη του Αμερικάνικου έθνους σαν έναν υπερπολιτισμό που τροφοδοτεί όλο τον κόσμο. Μετ' έπειτα παρακολουθούμε τον πιτσιρίκο να ποδηλατεί πάνω από ινδιάνικα χαλιά, και την μητέρα εντυπωσιασμένη να παρακολουθεί μερικά πράγματα ινδιάνικης προέλευσης. Έτσι φειδωλά κάνει την εμφάνιση του μέσα από προσεκτικά δουλεμένα πλάνα ο ινδιάνικος πολιτισμός. Μετ' έπειτα, η τρέλα του Jack παίρνει την μορφή μιας εργασίας που έχει συνάψει με τον παλιότερο διαχειριστή του ξενοδοχείου. Και δεν είναι τυχαίο πως ο μοναδικός φόνος γίνεται εις βάρος ενός αράπη(ω, ρατσισμός) ο οποίος κείτεται πάνω σε ένα επιβλητικό ινδιάνικο χαλί. Οι φαντασιώσεις του Jack παίρνουν συνεχώς την μορφή γιορτών και γλεντιών. Σε ακριβά πολυπρόσωπα πλάνα που περιγράφουν επακριβώς την σύγχρονη δομή της Αμερικάνικης κοινωνίας. Ενώ στο τέλος μας φυλάει όλη την αλήθεια. Όπου βλέπουμε σε μια φωτογραφία τους θεμελιωτές του ξενοδοχείου. Ανάμεσα τους και ο Jack Nicholson. Τους θεμελιωτές ενός ξενοδοχείου που βρίσκεται πάνω από ένα ινδιάνικο τάφο! Και εδώ είναι ο παραλληλισμός που επιχειρεί ο Stanley. Ο παραλληλισμός, με την σύγχρονη Αμερικάνικη κοινωνία η οποία θεμελιώνεται πάνω από το αίμα ινδιάνων που κουβαλούν την βαριά ιστορία του τόπου...
Βαθμολογία 9/10