Crimes and Misdemeanors

Σκηνοθεσία: Woody Allen
Παραγωγής: USA / 1989
Διάρκεια: 104'

Crime and Misedemeaors ή το Match Point της προηγούμενης σχεδόν εικοσαετίας. Τουλάχιστον αυτό ισχυρίστηκαν πολλοί κριτικοί και μαρτύρησαν και τα απλά μάτια των θεατών. Για μένα τα πράγματα δεν είναι καθόλου έτσι... Ωραία, ομοιότητες ως προς τα γεγονότα έχουμε, αλλά και οι δυο ταινίες αποτελούν μοναδικές χρυσές στιγμές του κινηματογράφου!

Η ταινία είναι απ' τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα αυτού του μεγάλου καλλιτέχνη Woody Allen. Εντάσσεται στο τέλος της δεκαετίας του 80 όπου ο Νεοϋορκέζος εμφανίζεται με περίσσια αποθέματα πάθους και ψήγματα δέουσας ωριμότητας. Έτσι αντιμετωπίζει το θέμα του και εδώ, υπηρετώντας το είδος(αν ξεχωρίζετε είδη στο cinema) που σχεδόν μόνος του εισήγαγε, δηλαδή το κωμικό δράμα! Αυτό που κάνει ξεχωριστή κατά τη γνώμη μου τη δουλεία του, είναι ο τρόπος που αντιμετωπίζει το κοινό. Ξεδιπλώνει με τέλεια σαφήνεια κάθε θέμα του. Καταδέχεται και ασχολείται ακόμα και με τον τελευταίο θεατή με την αμεσότητα της κινηματογράφησης του. Αμεσότητας που αγγίζει τα πλαίσια ευθύ διαλόγου. Όπου τα δυο μέρη ανταλλάσσουν και απορροφούν πληροφορίες μέσα στο πλαίσιο που αρμονικά συνυπάρχουν. Και το σημαντικότερο, χωρίς να υποτιμάται ούτε στιγμή η νοημοσύνη του θεατή. Αντίθετα ποντάρει σε αυτή. Καθώς η κρίση του κοινού είναι αυτή που εν τέλη θα μετατρέψει τις εικόνες του σε ένα αψεγάδιαστο έργο τέχνης. Καθώς τα film του παίρνουν σάρκα και οστά, απ' την στιγμή που ολοκληρώνονται μέσα στο σύμπαν του θεατή! Όλα αυτά νομίζω συντελούν στο να κρατήσουμε σχεδόν ερωτικά την μορφή του Woody Allen στο μυαλό μας. Και μέσα σε όλα αυτά πως μπορούμε να μην του συγχωρήσουμε την εμμονή του να σκηνοθετεί τον εαυτό του(!);

Η ταινία καλουπώνεται μέσα από την ολοκλήρωση των ηρώων της. Των ηρώων της που μαεστρικά ξεδιπλώνει λεπτό με το λεπτό ο Woody Allen. Φανερώνοντας εν τέλη το μωσαϊκό των χαρακτηριστικών εκείνο που θα αποκαλύψει στον θεατή όλη την αλήθεια αυτού του δράματος. Η ταινία πραγματεύεται το δίλημμα δυο κόσμων. Αυτόν της ηθικής, όπου ο κόσμος είναι γεμάτος αξίες και ολοκληρώνεται στην εσωτερική ευτυχία του ατόμου. Και από την άλλη τον κόσμο όπου στερείται ιδεολογίας, και η επιτυχία βιώνεται εξωτερικά, μέσα από την επαγγελματική ανταμοιβή και την πάντα ετοιμόρροπη κοινωνική ανύψωση. Αυτά τα άκρα ορίζονται με δύο υποστηρικτικά πρόσωπα. Δύο β-ρολίτες που ενσαρκώνουν την απόλυτη ηθική και το ακόρεστο κυνήγι της επιτυχίας στα πλαίσια του εξωτερικού κόσμου αντίστοιχα. Αυτοί είναι ο σκηνοθέτης της τηλεόρασης Lester(Alan Alda) που καταγράφεται κενός ηθικής να επιτυγχάνει σε επαγγελματικά και ερωτικά ζητήματα. Και από την άλλη ένας βαθιά θρησκευόμενος τύπος, που βιώνει τον κόσμο σχεδόν ερημητικά, με την απόλυτη ολοκλήρωση να επέρχεται από την εσωτερική τελειότητα που βιώνει από τον εναρμονισμό συναισθημάτων, σκέψεων και ιδεολογιών.

Πρόσωπα με λιγοστό χρόνο, που δηλώνουν επακριβώς την φύση του δίπολου που πραγματεύεται η ταινία και είναι καταλύτες στην πορεία του δράματος. Οι κύριοι πρωταγωνιστές όμως είναι άλλοι. Και οι αλήθειες του θεατή βρίσκονται στο σύμπαν τους, στον τρόπο που αντιμετωπίζουν τη ζωή. Πρόκειται για τον Judah Rosenthal(Martin Landau) και τον Cliff Stern(Woody Allen). Ο Judah είναι ένας διάσημος οφθαλμίατρος. Εδώ ο σκηνοθέτης αφήνει απλόχερα στον θεατή να τον ανακαλύψει από τα περιγραφικά εναρκτήρια πλάνα του. Έναν καλοστεκούμενο 50αρη που έχει τον λόγο και την εκτίμηση του κοινού σε μια κοινωνική εκδήλωση. Μετέπειτα τον βλέπουμε να οδηγάει το πολυτελή αυτοκίνητο του έχοντας τον ταραγμένο του νου καρφωμένο στην σχέση απιστίας του. Σκεπτόμενος πιεστικά και με έντονη απέχθεια στην παράνομη φιλενάδα του. Η οποία είναι απειλή για να διαταράξει την ήρεμη ζωή του. Όπως παρουσιάζεται, μέσα από τον βολικό του γάμο, την καλοστημένη δουλειά του και την εκτίμηση που απορροφά όντας μέσα στα κουστούμια της φιλανθρωπίας. Εκεί ταλαντώνεται μεταξύ της ηθικής και των αιματηρών σκέψεων κατά του παράνομου διετή δεσμού του. Οι θρησκευτικές οικογενειακές καταβολές, η κουβέντα με τον βαθιά θρησκευόμενο ασθενή του δείχνουν να τον στραγγαλίζουν εσωτερικά μέσα από ατμοσφαιρικά flash back πλάνα. Όμως η απειλή κατά της εικόνας που έχει χτίσει φουντώνει. Η ηθική τυφλώνεται. Και η εντολή για βίαιη απομάκρυνση της ερωμένης του δίνει τέλος σε αυτή την πιεστική ατμόσφαιρα. Ο θάνατος έρχεται, η εικόνα περισώζεται αλλά οι εσωτερικοί δισταγμοί φλογίζουν την εναπομένουσα συνείδηση του.
Από την άλλη έχουμε τον Cliff. Έναν άνθρωπο που ερμηνεύει τον κόσμο βάση της βαθύτερης ουσίας του. Απεχθάνεται τα επικοινωνιακά τρικ, και κρατάει ένα σοφό ιδεολογικό σύμπαν ως χάρτη στη ζωή του. Μόνο που δεν μπορεί να κινήσει τις επιθυμίες του στις ράγες αυτού του μη ποιοτικού κόσμου. Μένει άνεργος, και αντικρίζει την πλάτη της συζύγου του μέσα σε έναν ψυχρό γάμο. Έναν γάμο δίχως εκτίμηση, δίχως ανθρώπινη επαφή και κυρίως χωρίς κατανόηση. Έτσι αποφασίζει να δουλέψει για τον Lester. Τον αδερφό της γυναίκας του σε ένα ντοκιμαντέρ της show-biz για να βγάλει κάποια αναγκαία χρήματα. Κρατάει την ιδεολογία του ψηλά και προσπαθεί να την προωθήσει. Αυτή είναι που τον φέρνει στο κατώφλι μιας ελκυστικής παραγωγού. Η ευτυχία φαίνεται κοντά, καθώς η σχέση τους αρχίζει να αναπνέει. Όμως η τραγική ειρωνεία έρχεται με την εληκτήριο σκηνή, όπου το αντίμαχο στρατόπεδο(Lester) καταφέρνει να κερδίσει την πολυπόθητη αυτή γυναίκα.

Έτσι η ταινία μετεωρίζεται σε δυο ολοφάνερα αντίθετους κόσμους. Αυτόν της ιδεολογίας και αυτόν της επιφανής ευτυχίας. Δηλώνει σταθερές όπου η μία αλληλοαναιρεί την άλλη. Μέσα από απλές συνηθισμένες ζωές που κυνηγούν την ευτυχία με διαφορετικά μέσα... Η ευτυχία έχει διαφορετικές εκφράσεις, μόνο που ο βαθύτερος κόσμος της ηθικής, της ιδεολογίας δείχνει να καταδικάζεται σε μια αυτοδημιούργητη ερημιά ενώ αυτός ο ανάλαφρος κόσμος των προβολέων σε μια άνυδρη και εφήμερη ευτυχία. Ευτυχία που καλείται συνεχώς να αναζητά σταθμό σε νέους προορισμούς με ημερομηνία λήξης. Η τελευταία σκηνή κατά τη γνώμη μου αποτελεί και την κορυφωτική στιγμή της ταινίας. Όπου ο δημιουργός εξομολογείται στο κοινό μια άτυπη αυτοκριτική του έργου του με τον πιο ανθρώπινο τρόπο. Ένα ποτήρι στο χέρι και ένα δεμένο δάκρυ στο μάτι...

Θα ήθελα να κάνω και μια ειδική αναφορά για την δουλειά δυο συντελεστών της ταινίας που δεν βρίσκονται πια μαζί μας. Τον διάσημο κινηματογραφιστή Sven Nykvist που με τα πλάνα του κορυφώνει την ταινία. Κρατάει ένα δικό του δίπολο, μεταξύ της ηρεμίας και της νευρικότητας. Και τελικά εισέρχεται στην ζωή των ανθρώπων και αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για την δραματική εξιστόρηση προσωπικών στοιχείων. Ενώ επίσης θέλω να σταθώ και στον καλλιτεχνικό διευθυντή Speed Hopkins . Το αποτέλεσμα φαίνεται σε όλη την ταινία, αλλά ειδική αναφορά ωφείλει να γίνει για την φωτογραφία. Όπου έχουν επιλεγεί ζεστά κόκκινα χρώματα να δηλώνουν αυτό το πάθος των ανθρώπων για ζωή μετριασμένες από σκοτεινές μελαγχολικές αποχρώσεις να περιγράφουν αυτό το σκούρο της ανεκπλήρωτης ευτυχίας...
Βαθμολογία 9/10