Dead Poets Society

Σκηνοθέτης: Peter Weir
Παραγωγής: USA / 1989
Διάρκεια: 128'

Ο κύκλος των χαμένων ποιητών ή η λέσχη των νεκρών ποιητών είναι το soft πέρασμα του Peter Weir από αλήθειες κατά του κομφορμισμού και του συντηρητισμού. Χωρίς να κρατάει αποστάσεις από το θέμα του, και πατώντας πολλές φορές σε ένα εξόφθαλμο voice over φτιάχνει μια ηθικοπλαστική ταινία. Κοπιάζει για να δημιουργήσει έδαφος για εύκολη επιβίβαση του κοινού διαμέσου συγκινησιακών και επικοινωνιακών τρικ. Ωστόσο ακόμα και αυτή η "ύπουλη" μέθοδος εξαγνίζεται σε μεγάλο βαθμό, καθώς η ταινία του αποτελεί αντιρρησία των χαλιναγωγημένων καιρών. Νομίζω πως αυτό την έκανε δυνατό κεραυνό στα χρονικά της έκδοσής της(κέρδισε και το oscar άλλωστε) αλλά το πλήρωμα του χρόνου στέκεται απειλητικά απέναντι της!

Αλήθεια που χάσαμε τον Peter; Μετά το αποδεκτό άλλα μάλλον "αδιάφορο" Master and Commander: The Far Side of the World τα ίχνη του αγνοούνται. Μας συνηθίζει ωστόσο σε μεγάλα διαστήματα αποχής. Ωστόσο μέχρι το 2009 έχει ανακοινώσει ήδη δυο δουλείες του. Γεγονός που δεν μπορεί να μη μας κάνει ανυπόμονους. Αλλά για την ταινία τώρα...

Θα θελα να σταθώ σε δύο σημεία για όποια ανάλυση της ταινίας. Ελπίζω αυτά τα σημεία να μην γίνουν αφορμή να παραλληριστώ με την άθλια έρευνα για την κριτική ποίησης που ορθώς κατακερματίζεται στο film. Θα 'θελά λοιπόν να αναφερθώ στα όσα η ταινία διαμηνύει άμεσα στον θεατή αλλά και τις "κλισέ", σε μεγάλο βαθμό, τεχνικές που χρησιμοποιεί. Τεχνικές και μέθοδοι που νομίζω επιστρατεύονται για λόγους ευκολίας. Με σκοπό να προσελκύσουν την μεγαλύτερη γκάμα του κοινού, αλλοτριώνοντας ως κάποιο σημείο το τέλειο θεματικά περιεχόμενο και την δυναμική της ταινίας!

Θεματικά λοιπόν δε μου μένει παρά να εξυμνήσω την άρτια αυτή δημιουργία. Δίνει την δύναμη που μπορεί να φέρει στις ομάδες το νέο αίμα. Αυτή την διαφορετική άποψη που μπορούν να προσφέρουν και να απογειώσουν οι νέες προσθήκες σε μια ομάδα. Προσθήκες που συναντάμε με την έλευση του αντισυμβατικού και ανοιχτόμυαλου καθηγητή Keating(Robin Williams), και του εσωστρεφή μαθητή, μα δυναμικού αγωνιστή Todd Anderson(Ethan Hawke). Ταινία που καθ' όλη την διάρκεια της αποτελεί έναν ύμνο για την ανθρώπινη ελευθερία, για την παιδική "ανευθυνότητα" και την βόλτα στα στέκια του ονείρου. Ταινία που πατάει και αντιστέκεται της βολικότητας των πραγμάτων. Των χαλιναγωγημένων προτύπων που η κοινωνία προβάλλει ως μοναδικά διέξοδα στα πλαστά αδιέξοδα. Που άνευ φραγμών εξυμνεί την προσωπική άποψη. Άποψη που μπορεί να γίνει δυνατή, μονοπάτι που μπορεί να γίνει ο δρόμος προς μίμηση όταν κουβαλάει το συνειδησιακό βάρος του αγωνιστή. Ταινία που αρνείται να συντηρήσει τον "φτιαχτό" κόσμο των υποχρεώσεων, και προτάσσει τα στήθια της για να αμυνθεί τις αγνές επιθυμίες ανθρώπων που δεν έχουν ακόμα προσβληθεί από την ασθένεια των καιρών. Βαθιά λοιπόν συνειδητοποιημένα νοήματα κατά του κομφορτισμού και του συμβατικού τρόπου που διεκπεραιώνονται τα πάντα είναι τα στοιχεία που περικλείουν το σύμπαν της ταινίας. Αυτά τα μηνύματα κάνουν ακόμα πιο σημαντική την ταινία αν αναλογιστούμε το real περιβάλλον του 1989. Εντατικό φούντωμα του καπιταλισμού σε όλο τον κόσμο, διαρκής υποδείξεις για φτιαχτά μέλλον. Άνευ ορίου αχρείαστες αυξημένες υποχρεώσεις που βαραίνουν ανήλικους ώμους, και μολυσμένα από μεγαλοκαρχαρίες στερεότυπα. Έτσι η ταινία στέκεται απέναντι απ' όλα αυτά, δίνοντας νέα πιο εσωτερικά πρότυπα στο κοινό της.

Όλα αυτά η ταινία τα κάνει μέσα από μια ιστορία που αναπτύσσεται σε ένα Αμερικάνικο κολεγιακού τύπου σχολείο. Όπου το κατεστημένο της διοίκησης βαραίνει με υποχρεώσεις τους μαθητές με σωρεία γνώσεων. Σκοπός η προετοιμασία των τροφίμων του για το θεοποιημένο κολέγιο. Θεοποιημένη και ευρέως αποδεκτή μόρφωση που διαφημίζεται σε όλες τις κοινωνίες. Αυτή την συντηρητική δομή καλείται να σπάσει ο καθηγητής Keating. Νέος φιλόλογος, που αρνείται να διδάξει στα παιδιά συμβατικές γνώσεις. Αντίθετα τα μυεί στον κόσμο της σκέψης, τα καλεί να πιστέψουν στις δυνάμεις τους, και να ορθώσουν σαν λάβαρο τις επιθυμίες τους ψηλότερα από κάθε υποχρέωση. Γιατί δεν υπάρχει μεγαλύτερη βλασφημία προς τον εαυτό σου από το να διαπιστώσεις πως χάνεις τις στιγμές της ζωής χωρίς να τις ζεις. Χωρίς να αρπάζεις απ' τα μαλλιά την ευτυχία που σου ανήκει. Έτσι τα παιδιά μέσα από την ελευθερία του νου, και ομαλές διαδικασίες ενηλικίωσης γίνονται ξεχωριστοί άνθρωποι. Έρχονται πραγματικά κοντά, σπάζοντας την απροσωπία των καιρών. Σε αυτή τους την εξέλιξη σημαντικό ρόλο παίζει η ελεύθερη διαπαιδαγώγηση τους μέσα από τον από κοινού ορισμένο θεσμό των νεκρών ποιητών και το αγαπημένο προς αυτά μάθημα του κύριου Keating. Μόνο που η νέα αυτή ανθρωποκεντρική και επαναστατική ιδεολογία έρχεται κόντρα στα καλά θεμελιωμένα συντηρητικά πρότυπα του περιβάλλοντος. Ακολουθούν σωρεία γεγονότων μέχρι τον τελικό προορισμό, όπου οι απελευθερωμένες και αφυπνισμένες συνειδήσεις δραπετεύουν από τον κόσμο της μιζέριας και ανεβαίνουν ένα σκαλί υψηλότερα για να δουν τον κόσμο από ψηλά...

Μια ταινία ένα πραγματικό ηθικοπλαστικό διαμάντι. Που μέσα από την "ποιητική" πλευρά της ζωής μιλάει με αλήθειες στον θεατή. Αυτή η θεματολογία της είναι και το κλειδί της αναγνώρισης... Για μένα όμως παρουσιάζει κάποια προβλήματα που αμαυρώνουν το συνολικό της περιεχόμενο. Ο Peter Weir δεν κρατάει αποστάσεις από το θέμα του. Χρησιμοποιεί αυθεντίες, και εξόφθαλμη διάκριση καλού και κακού κατά την δημιουργία των ηρώων του. Ήρωες που κουβαλούν την ιστορία της ταινίας αλλά δεν έχουν το εσωτερικό υπόβαθρο που θα διεκπεραιώσουν αψεγάδιαστα τα νοήματα. Αυτά τα κλισέ λοιπόν, εύκολοι ρομαντισμοί που αποσκοπούν στην μαζικότερη παρακολούθηση της ταινίας είναι η σκιά σε κατά τα άλλα απαστράφτουσες απόψεις. Ενώ στο ευρύτερο πλαίσιο, για να ειπωθούν τα μηνύματα, το σύμπαν στερείται φυσικότητας. Νομίζω πως η ταινία χάνει το στοίχημα να αναπαραστήσει φυσικά τον κόσμο ενός σχολείου, χρησιμοποιώντας συνηθισμένα πλάνα, καθώς και η έλλειψη εμβάθυνσης σε σημαντικούς παράγοντες της στερούν μια ακόμα καλύτερη εικόνα(εννοώ τους ρόλους τω διευθυντών, των γονιών και σε πολλά σημεία ακόμα και των παιδιών).

Στην γενικότερη κριτική των συντελεστών έχουμε αποδεκτές ερμηνείες από την πλευρά των ηθοποιών. Με ικανοποιητικότερες αυτές των δυο πρωταγωνιστών. Συναισθηματική αχνή μουσική, και επιβλητική φωτογραφία εναρμονίζουν το film. Γενικότερα νομίζω πως πρόκειται για μια μεγάλη ταινία. Που ωστόσο χάνει αρκετά στην τελική της μορφή. Λόγω της εμμονής της να φωνάξει άμεσα αλήθειες αντί να της ψιθυρίσει στο αυτί του θεατή στην πιο ακριβή τους μορφή!
Βαθμολογία 7,5/10