L'immortelle (1963)

Σκηνοθεσία: Alain Robbe-Grillet
Παραγωγής: France / Italy / Turkey / 1963
Διάρκεια: 101'

Κινούμασταν κατά μήκος του εθνικού δρόμου. Εκατέρωθεν, δεξιά κι αριστερά ατελείωτες σειρές δεντροστοιχιών. Έμοιαζε να είμαστε καρφωμένοι στο ίδιο σημείο. Δέντρα προς τα εμπρός και προς τα πίσω. Απαράλλακτα. Το ίδιο ύψος, το ίδιο χρώμα, το ίδιο φύλλο, η ίδια απαντοχή. Παρατήρησα το χέρι σου που έτρεμε πάνω στο δέρμα του τιμονιού. Το φούσκωμα στο λαιμό σου, την ακατάστατη αναπνοή κάτω απ' την λευκή επιδερμίδα σου. Ήσουν τρομοκρατημένη. Σαν να σε είχε κυριεύσει η ιδέα του γεγονότος ενός σκύλου που θα χτυπούσες πέντε ή δέκα λεπτά αργότερα. Όπως τότε στην παραλία. Ο ρυθμός των κυμάτων, το ένα πίσω απ' το άλλο, σε νανούριζε. Σε είχε ήδη νανουρίσει. Ο ήλιος, η άμμος, το δέρμα σου, όλα στην ίδια απόχρωση τρυφερότητας.
Ξύπνησες τρομαγμένη. Σχεδόν πανικόβλητη. Σαν να είχαν τραβήξει το ρούχο του εφιάλτη από πάνω σου και να απέμεινες γυμνή. Προσπάθησες να βρεις την ηρεμία σου. Την αυτοκυριαρχία σου, ίσως. Μου είπες ότι ο ήλιος είναι δυνατός. Ότι δε σε αφήνει να κοιμηθείς. Σε ρώτησα αν σε ξύπνησε εκείνο το μακρινό γάβγισμα. Με ρώτησες ποιο γάβγισμα. Κάπως αστεία, προσπάθησα να μιμηθώ τη φωνή του σκύλου με τη φωνή μου. Με παρακάλεσες να μην αγγίζω πεπρωμένα που επρόκειτο να συναντήσουμε στο μέλλον.

Το χέρι μου στο λαιμό σου. Σέρνεται στο άσπρο σου. Όπως η καύτρα. Αργά. Αβέβαιο για το χάδι ή τον στραγγαλισμό. Ξύπνησα με μια φωτογραφία στο χέρι. Πίσω απ' αυτή τη φωτογραφία, τυπογραφικό απαράλλακτο, η ίδια φωτογραφία πολλές φορές.

Έφερνα την μία πίσω απ' την άλλη και μπροστά αναδυόταν η ίδια εικόνα. Αν σε είχα γνωρίσει, θα έλεγα πως στη φωτογραφία εικονιζόσουν εσύ. Όπως τότε, σ' εκείνον το ναό, που σε είχα ρωτήσει αν προσευχόσουν. Μου είχες πει ότι οι γυναίκες δεν επιτρέπεται να προσεύχονται, ότι οι άντρες τους απαγορεύουν, ότι οι γυναίκες είναι καλές μόνο για να κάνουν έρωτα. Θα είχαμε γελάσει και οι δύο μ' αυτή την διατύπωση. Δυνατό γέλιο, παρατεταμένο. Όμως όπως έφευγες, με το φουστάνι να πηγαίνει και να έρχεται στην κίνηση των γοφών σου, δεν μου έμενε παρά να σ' ακολουθήσω και να βυθίσω το πάθος που ακόμα δεν είχε σχηματιστεί, στον πάτο της φτέρνας σου και στα κυκλικά του αιδοίου σου. Στο δωμάτιο οι γρύλιες κλειστές. Μετά βίας εισέρχεται το φως και η θάλασσα. Έξω φωνές. Ο ψαράς χωρίς πετονιά, ή τίποτα σχετικό, καρφωμένος στην ίδια θέση επάνω στην καρέκλα του. Μια γυναίκα, σε μια γλώσσα που δεν καταλάβαινα, του έλεγε ότι οι καρέκλες είναι για το εσωτερικό των σπιτιών, ότι οι άντρες θα έπρεπε να κάθονται χάμω. Σ' αρέσει το τσάι; Δεν ξέρω πως είναι το τσάι στα Τούρκικα. Ίσως αν σε είχα γνωρίσει, να είχα πάψει να σ' αναζητώ, να σε συναντώ, σε κάθε εκδοχή του παραμυθιού. Όμως ποτέ δεν κατάλαβα γιατί ο άνεμος είναι πάντα νότιος και ποιος βάζει στ' αυτιά μου αυτή τη μουσική. Κάθε φορά που μιλάω για σένα με κάποιον που σε γνωρίζει, σχηματίζω μια λανθασμένη εικόνα. Κανείς δε μας δείχνει το δρόμο. Στο αμάξι σου ο σκύλος ακόμα γαβγίζει. Το δέρμα σου λευκό. Απατηλό. Λέει ψέμματα. Αν είχαμε τρόπο, ίσως να είχαμε αποδράσει από αυτή την ιστορία πολύ πιο νωρίς. Όμως ακόμα και οι βάρκες δεν είναι αληθινές. Η μόνη ξένη γλώσσα που καταλαβαίνω είναι τα μάτια σου.

Trans-Europ-Express

Σκηνοθεσία: Alain Robbe-Grillet
Παραγωγή: France / Belgium / 1967
Διάρκεια: 105'

Θέλω να σκηνοθετήσω τον ήρωά μου.

Οι δημιουργοί υποβάλλουν τους ήρωες τους σε μια σειρά από δοκιμασίες μέχρι να τους επιβαιώσουν τον λόγο ύπαρξής τους. Αφού συμβεί αυτό, κινούν τους ήρωες υπομονετικά, ως άλλες μαριονέττες, βήμα-βήμα, ούτως ώστε να ιχνογραφήσουν την περιοχή που επιθυμούν να αποκαλύψουν μέσω αυτών. Υπάρχει μια σαδιστική στάση των δημιουργών απέναντι στους ήρωες. Σχεδόν μια σχέση βίας. Ο ήρωας ανήκει στον δημιουργό και μέσα στο ναό του πράττει καθ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση.

Στην πραγματικότητα οι ήρωες δεν είναι τόσο υποτακτικοί. Οι ήρωες είναι απρόβλεπτοι, μπορούν να γίνουν ατίθασοι. Όσο και αν οι δημιουργοί δεν θέλουν να το παραδεχτούν, όσο κι αν δεν θέλουν να κοντράρουν τον εγωκεντρισμό τους, ποντάρουν σ’ αυτά τα, θα έλεγες αυτόφωτα, στοιχεία των ηρώων. Ποντάρουν στη στιγμή που ο ήρωας θα αυθαιρετήσει. Που θα φερθεί με ασυδοσία. Άλλωστε το θαύμα –της δημιουργίας και όχι μόνο- συμβαίνει όταν οι ήρωες βρίσκουν τη δίοδο σε κάποια μυστική-κλειδωμένη κρύπτη του δημιουργού. Όταν αναδύουν στην επιφάνεια, μέσα από αυτό το πηκτό σκοτάδι, χειρονομίες και στάσεις που παραμένουν άγνωστες για το δημιουργό. Μια πραγματεία συμπεριφορών και μορφασμών για την οποία ο δημιουργός δε φέρει καμία ευθύνη. Στοιχεία ενός ευρύτερου σύμπαντος. Που αφού δεν αποτελούν αυστηρή ατομική ιδιοκτησία, μπορούν να ενώσουν τα άτομα σε κάτι πιο αφηρημένο και ταυτόχρονα πιο δομικό.

Από αυτή τη στιγμή, τη στιγμή που οι ήρωες αυθαιρετούν, ο δημιουργός παύει να έχει τα ηνία. Ο δημιουργός γίνεται και λιγάκι ο ήρωας του ήρωα του. Αφού ο ήρωας έχει τρυπώσει για τα καλά μέσα στα μύχια του. Οι ήρωες πλέον δεν λειτουργούν περισσότερο σπλαχνικά απ’ ότι τους έχουν φερθεί οι πατέρες τους. Έχουν ξεκλειδώσει την κρύπτη με τα δώρα και εξωρυγνύουν από εκεί μέσα όλα τα σωθικά. Χωρίς λεπτότητα. Χωρίς διάκριση. Τα νυστέρια των δημιουργών αχρηστεύονται. Η εξουσία αλλάζει χέρια. Ο δημιουργός αισθάνεται ευλογημένος, καθώς χωρίς να το κατευθύνει, συντελεί το θαύμα της αποκάλυψης. Ταυτόχρονα αισθάνεται ξεγυμνωμένος. Είναι γεμάτες ένταση οι σχέσεις των δημιουργών με τους ήρωες. Γεμάτες αμηχανία. Σχεδόν δεν κοιτιούνται στα μάτια αυτοί οι δύο.

Όταν η ταινία τελειώνει, ο δημιουργός και οι ήρωες αναστενάζουν με ανακούφιση. –Εσείς δε μπορείτε να το δείτε, βλέπετε τους τίτλους τέλους-. Έπειτα, ο δημιουργός και οι ήρωες μπορεί να μείνουν για χρόνια σε απόλυτη σιωπή, σ’ ένα εκτενές fade out, μέχρι να αποκαταστήσουν τη σχέση τους, μέχρι να συμφιλιωθούν, μέχρι να εξαλείψουν την μεταξύ τους αμηχανία.

Οι δημιουργοί χρειάζονται τους ήρωες. Οι ήρωες χρειάζονται τους δημιουργούς. Οι αφέντες χρειάζονται τους υπηρέτες. Οι υπηρέτες τους αφέντες. Όμως δε χρειάζεται να είναι κανείς δημιουργός, ήρωας, αφέντης, υπηρέτης, το ένα ή το άλλο.

Οι αληθινές ιστορίες είναι τόσο βαρετές.