Trans-Europ-Express

Σκηνοθεσία: Alain Robbe-Grillet
Παραγωγή: France / Belgium / 1967
Διάρκεια: 105'

Θέλω να σκηνοθετήσω τον ήρωά μου.

Οι δημιουργοί υποβάλλουν τους ήρωες τους σε μια σειρά από δοκιμασίες μέχρι να τους επιβαιώσουν τον λόγο ύπαρξής τους. Αφού συμβεί αυτό, κινούν τους ήρωες υπομονετικά, ως άλλες μαριονέττες, βήμα-βήμα, ούτως ώστε να ιχνογραφήσουν την περιοχή που επιθυμούν να αποκαλύψουν μέσω αυτών. Υπάρχει μια σαδιστική στάση των δημιουργών απέναντι στους ήρωες. Σχεδόν μια σχέση βίας. Ο ήρωας ανήκει στον δημιουργό και μέσα στο ναό του πράττει καθ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση.

Στην πραγματικότητα οι ήρωες δεν είναι τόσο υποτακτικοί. Οι ήρωες είναι απρόβλεπτοι, μπορούν να γίνουν ατίθασοι. Όσο και αν οι δημιουργοί δεν θέλουν να το παραδεχτούν, όσο κι αν δεν θέλουν να κοντράρουν τον εγωκεντρισμό τους, ποντάρουν σ’ αυτά τα, θα έλεγες αυτόφωτα, στοιχεία των ηρώων. Ποντάρουν στη στιγμή που ο ήρωας θα αυθαιρετήσει. Που θα φερθεί με ασυδοσία. Άλλωστε το θαύμα –της δημιουργίας και όχι μόνο- συμβαίνει όταν οι ήρωες βρίσκουν τη δίοδο σε κάποια μυστική-κλειδωμένη κρύπτη του δημιουργού. Όταν αναδύουν στην επιφάνεια, μέσα από αυτό το πηκτό σκοτάδι, χειρονομίες και στάσεις που παραμένουν άγνωστες για το δημιουργό. Μια πραγματεία συμπεριφορών και μορφασμών για την οποία ο δημιουργός δε φέρει καμία ευθύνη. Στοιχεία ενός ευρύτερου σύμπαντος. Που αφού δεν αποτελούν αυστηρή ατομική ιδιοκτησία, μπορούν να ενώσουν τα άτομα σε κάτι πιο αφηρημένο και ταυτόχρονα πιο δομικό.

Από αυτή τη στιγμή, τη στιγμή που οι ήρωες αυθαιρετούν, ο δημιουργός παύει να έχει τα ηνία. Ο δημιουργός γίνεται και λιγάκι ο ήρωας του ήρωα του. Αφού ο ήρωας έχει τρυπώσει για τα καλά μέσα στα μύχια του. Οι ήρωες πλέον δεν λειτουργούν περισσότερο σπλαχνικά απ’ ότι τους έχουν φερθεί οι πατέρες τους. Έχουν ξεκλειδώσει την κρύπτη με τα δώρα και εξωρυγνύουν από εκεί μέσα όλα τα σωθικά. Χωρίς λεπτότητα. Χωρίς διάκριση. Τα νυστέρια των δημιουργών αχρηστεύονται. Η εξουσία αλλάζει χέρια. Ο δημιουργός αισθάνεται ευλογημένος, καθώς χωρίς να το κατευθύνει, συντελεί το θαύμα της αποκάλυψης. Ταυτόχρονα αισθάνεται ξεγυμνωμένος. Είναι γεμάτες ένταση οι σχέσεις των δημιουργών με τους ήρωες. Γεμάτες αμηχανία. Σχεδόν δεν κοιτιούνται στα μάτια αυτοί οι δύο.

Όταν η ταινία τελειώνει, ο δημιουργός και οι ήρωες αναστενάζουν με ανακούφιση. –Εσείς δε μπορείτε να το δείτε, βλέπετε τους τίτλους τέλους-. Έπειτα, ο δημιουργός και οι ήρωες μπορεί να μείνουν για χρόνια σε απόλυτη σιωπή, σ’ ένα εκτενές fade out, μέχρι να αποκαταστήσουν τη σχέση τους, μέχρι να συμφιλιωθούν, μέχρι να εξαλείψουν την μεταξύ τους αμηχανία.

Οι δημιουργοί χρειάζονται τους ήρωες. Οι ήρωες χρειάζονται τους δημιουργούς. Οι αφέντες χρειάζονται τους υπηρέτες. Οι υπηρέτες τους αφέντες. Όμως δε χρειάζεται να είναι κανείς δημιουργός, ήρωας, αφέντης, υπηρέτης, το ένα ή το άλλο.

Οι αληθινές ιστορίες είναι τόσο βαρετές.