η δύση

Σκηνοθεσία: Γρηγόρης Ρέντης
Παραγωγή: Ελλάδα / 2010
Διάρκεια: 16’

Στη δύση αναπτύσσουμε παράξενες σχέσεις με τα πράγματα και τους ανθρώπους. Είμαστε φιλικοί μαζί τους, όσο είναι νέα, ζωντανά και ακμαία. Όσο μπορούν να μας υποσχεθούν ένα μέλλον μέσα από τον εαυτό τους. Και, αντιθέτως, είμαστε απόμακροι, βίαιοι και ξένοι, όταν αυτά ζαρώνουν. Όταν δεν εκπληρώνουν το νόημα των υποσχέσεων που προσδοκούσαμε.

Στη δύση έχουμε παράξενες συμπεριφορές. Μπορούμε να πουλάμε υπηρεσίες υγείας, μπορούμε να πουλάμε φρούτα, μπορούμε να πουλάμε γάτες, μπορούμε να πουλάμε οτιδήποτε. Αρκεί αυτό να αντεπιφέρει την προσδοκώμενη αξία. Σε κάθε περίπτωση είμαστε ξένοι ως προς το εμπόρευμά μας. Ξένοι ως προς τους ασθενείς. Ξένοι προς τις παραγωγικές διαδικασίες. Ξένοι προς τα φρούτα μας. Ξένοι προς τις γάτες. Ξένοι προς τις πράξεις μας. Απόξενοι. Για εμάς η γάτα, ο ασθενής, ή τα τρόφιμα, είναι όλα το ένα και το αυτό: η αξία που δύναται να μας αποδώσουν. Έχουμε αποκτηνωμένες σχέσεις με το «εμπόρευμά» μας. Δεν νοιαζόμαστε καθόλου για τις συνέπειες όσων κάνουμε, για τη συνέχεια του χρόνου. Για τις επιπτώσεις του έργου. Σα να υπνοβατούμε μέχρι τη στιγμή της εκπλήρωσης της συναλλαγής. Μέχρι τη στιγμή της κατάκτησης της υπεραξίας. Κι αν το εμπόρευμα μας δεν αποφέρει αυτό που μας υποσχεθήκαμε, τότε γινόμαστε βίαιοι μαζί του. Περιφρονητικοί. Καταστροφικοί. Σαν η μη-χρηστότητα να προδικάζει την καταστροφή.

Στη δύση έχουμε παράξενες σχέσεις με τα πλάσματα που βρίσκονται στη δύση της ζωής τους. Δε μας αρέσει να τα κοιτάμε. Δε μας αρέσει τίποτα σε όσους έχουν τα μάτια του θανάτου που ζυγώνει. Φερόμαστε κλινικά. Φερόμαστε στεγνά. Απομακρυνόμαστε. Απομακρύνουμε εκείνους που το μέλλον τους λιγοστεύει. Που κυρτώνουν απ’ το βάρος του πεπραγμένου. Που δε μπορούν να μας υποσχεθούν κανένα μέλλον. Μα αν τύχει και πέσουμε στη θέση τους σιωπάμε. Μας ενοχλεί η απαξίωση. Μας ενοχλεί η περιφρόνηση. Και ούτε συμφιλιωνόμαστε με τη φθορά του εαυτού μας. Υπομένουμε. Κάπου αποδεχόμαστε. Σαν να ναι η ροή του χρόνου δική μας ευθύνη.

Στη δύση φερόμαστε παράξενα. . .

Δύση - Γρηγόρης Ρέντης από Flixgr

Εκκρεμότητα

Σκηνοθεσία: Ελένη Μίλτση
Παραγωγής: Ελλάδα /2010
Διάρκεια: 6'

Πλένεις τα ρούχα σου. Βάζεις extra λευκαντικό. Αυτό που διαφημίζουν πως απαλαίνει τις θύμισες κι απομακρύνει τον πόνο. Απλώνεις τα ενδύματα έκθετα στη στρογγυλή πλατεία. Να δείξεις στους γείτονες σου χαρούμενος. Να δείξεις ότι σ' άφησε άθικτο ο χρόνος. Λευκό κι αμόλυντο. Δυνατά γελάς με άσπρα δόντια. Να σ' ακούσει η πόλη. Κι εσύ να σ' ακούσεις.

Μα σουρουπώνει γρήγορα. Μπαίνει σαν σταύρωση πηχτό σκοτάδι απ' το κλειστό παράθυρο. Σέρνεις τα γόνατα και τα ματώνεις. Ευλαβικά, πειθήνια να διώξεις τα σημάδια άλλης μιας μέρας. Να ξεβγάλεις το χρόνο. Να δείχνεις λευκή κι αμόλυντη και αβλαβής. Μα τα γόνατά σου σχίζονται και τα πατώματα που τρίζουν, τους αναστεναγμούς που βράζουν κανείς δεν τους ακούει.

Έχει ξεμείνει ένας λεκκές μέσα στο σώμα σου. Εκκρεμεί μια πλύση χρόνια τώρα. Νίβεις το χέρι σου να τον απομακρύνεις και τον απλώνεις με το ίδιο σου το χέρι. Κατεβαίνει απ' τον οισοφάγο η μοναξιά και πέφτει σε μεγάλη νύχτα. Η μνήμη διαιωνίζει τον πόνο. Ακόμα κι όταν δεν υπάρχει πόνος, υπάρχει η μνήμη του, και τον απλώνει. Στο χρόνο. Στο χώρο. Μια ατσάλινη κορνίζα με μια πληγή στη μέση. Άλλοτε την ανοίγεις και φεύγεις κι άλλοτε σε καταπίνει ολόκληρο.

2010-2011(Part 2)

14.

Ο μεγαλομανής Aronofsky, σε ολόκληρη τη φιλμογραφία του, υποφέρει την αναζήτηση της τελειότητας. Πλέον γνωρίζει: δεν αρκεί να είσαι απλά τέλειος. Οφείλεις να είσαι ο τόπος που αγκαλιάζει το λευκό και το μαύρο. Αυτό που είσαι και αυτό που δεν είσαι στην ολότητα της μίας υπόστασης. Η ταυτόχρονη ενσάρκωση του εαυτού και του αντιχώρου αυτού. Μέχρι εξαΰλωσης απείρου.

lifo
Cinefo
Two in the soup

13.

Ίσως, στις κρίσιμες καταστάσεις της ζωής νιώθεις μόνος και πως ο κόσμος μικραίνει. Η Αθηνά Τσαγγάρη υποδεικνύει το αντίθετο: συνειδητοποιείς πόσο μικρός είσαι μέσα σ' έναν τεράστιο κόσμο. Τότε, έχεις επιλογές δύο: να αφεθείς στην έξωθεν αφανιστική εξουσία ή να βαδίσεις ενδοσκοπώντας την πορεία προς τη (ανα)γέννησή σου.

thinkingonfilms
VOICE OFF
C.

12.

Πίσω απ' τα παρασκήνια, εισερχόμενος στον οίκο της, η ιστορία μοιάζει μ' ένα κακόγουστο και τραυλό αστείο. Ο Tom Hooper συκοφαντεί υπογείως, εξομοιάζοντας τον δρόμο της πολιτικής με μια σπουδή υποκρισίας.

thinkingonfilms
PostCinema
lifo

11.

Τα όνειρα που είχαμε παιδιά ξεχάσαμε σ' ένα γκαράζ. Πίναμε απ' το ποτήρι της ταπείνωσης σα φάρμακο στις δέκα η ώρα. Κάποια αόριστη στιγμή τα δεσμά της υποταγής σπάνε. Λιώνουν οι πάγοι στις αισθήσεις κάτω απ' τον ήλιο που χρυσίζει το παιδικό χορτάρι. Και ξέρεις... ποτέ δεν είναι αργά για να γράψεις το πρώτο σου ποίημα...

cinemanews
Cinemart

10.

Στο πιο επιτυχημένο κινηματογραφικό ζευγάρι της χρονιάς(Ryan Gosling-Michelle Williams) εναποθέτει ο Derek Cianfrance τον Βαλεντίνο που μαράθηκε. Εκεί που η μοναξιά ζητιανεύει τον ήλιο.

Broken Road
thinkingonfilms
cinemanews

9.

Ο Apichatpong Weerasethakul κινηματογραφεί με πρωτοφανή λιτά υλικά τη μεταφύσια ενότητα του χώρου και του χρόνου. Σ' ένα σινεμά που δε ζητά να το ερμηνεύσεις, αλλά να του παραδοθείς.

lifo
Cinessence

8.

Σ' ένα σύγχρονα άνισο περιβάλλον, οι ασθενέστεροι είναι καταδικασμένοι να χαρίζουν, μέχρι θανάτου, τα ζωτικά τους όργανα στους ισχυρούς. Εξαίρεση: πες έρωτα και ζήσε. Όχι, όχι. Μόνο, πες έρωτα...

movieworld
thinkingonfilms
Cinefo

7.

Όταν το θέαμα γίνεται εμπόριο αναρωτιέσαι, ποια η ευθύνη του θεατή, ποια του θεάματος. Εκεί που τα τέρατα και η διασκέδαση είναι μονάχα ο αντιπερισπασμός που αποκρύπτει την αληθινή τερατώδη ανθρώπινη φύση.

lifo
movieworld

6.

Ο Wim Wenders συναντά την Pina Bausch και η τρισδιάστατη κινηματογράφηση αποκτά σάρκα και οστά. Εκεί που οι καθημερινές χειρονομίες συνθέτουν ένα χορικό θαύμα. Μέσα στον ιδιότυπα εξπρεσιονιστικό κόσμο της Pina Bausch.

movieworld

5.

Όταν ξεχάσαμε να είμαστε παιδιά, η τιμωρία ήρθε με μορφή πολιτικής ασφυξίας. Αν τελικά δεν πεθάνεις στα 30, οφείλεις να βρεις έναν τρόπο να ζήσεις ανθρώπινα...

lifo

4.

Αναπολούσα με λυγμούς νοσταλγίας έναν κόσμο που χάνεται. Λιώνοντας σαν κερί μέσα στα δάκρυα μου. Κάπως έτσι θα μοιάζει η λίμνη των θαυμάτων: κερί με δάκρυα εαυτού. Αρκεί να καθρεφτίσεις το πρόσωπό σου. Μελάγχολοι ψίθυροι και ανείπωτες σιωπές.

cinemanews
kersanidis
3.

Κοιτώντας τα πράγματα από απόσταση τα βλέπεις στο πραγματικό τους μέγεθος: μικρά και ασήμαντα. Συμπαντικά μιλώντας, η ανθρωπότητα μοιάζει με παράταιρο αστείο. Ξένη για κείνη, ξένη για ό,τι. Αυταπόδεικτα η ιστορία ήταν οι λάθος ρόδες. Πόσο μάλλον, όταν η ζωή είναι ένας δρόμος που τον κάνεις με τα πόδια.

flix

2.

Υπάρχει ένας πόλεμος ψυχολογικός όταν οι υγιείς έχουν ανάγκη τους ασθενείς για να προσδιορίζονται. Οι ορισμοί μοιάζουν με κλίμακες αξιών που εξυπηρετούν μια επινοημένη τάξη. Υπάρχει ένα πρόβλημα ανθρωποκεντρικό, όταν πράττεις από φόβο και όχι από αγάπη.

filmgaze
lifo

1.

Μεταξύ ζωής και θανάτου, χρόνια τώρα, η ανθρωπότητα διάλεξε το εύκολο. Τώρα της μένει το ακατόρθωτο: να το συνηθίσει.

movieworld

2010-2011(Part 1)

Μια ανασκόπηση με τις ταινίες της σεζόν, όπως τις είδαμε και όπως, αναπόφευκτα, δεν τις είδαμε. Σε αυτόν τον συνοπτικό οδηγό περιλαμβάνονται 30 ταινίες που προβλήθηκαν στις ελληνικές αίθουσες από τις 26 Αυγούστου 2010 εώς τις 18 Αυγούστου 2011.

30.

Κινηματογραφόντας την Αθήνα μέσα από καθημερινά, αλλά και παραμελημένα παράθυρα νοσταλγίας, ο Παναγιωτόπουλος, σε πρώτο πρόσωπο, ανακαλύπτει τα όρια κινηματογράφου και διηγήματος.

29.

Ο έρωτας θα είναι πάντα εξόριστος και απρόβλεπτος. Αντώνυμος θανάτου. Μια απελευθέρωση από την (μεγαλο)αστική μουντάδα, που ο Luca Guadagnino πραγματεύεται καταφεύγοντας στους μεγάλους του Ιταλικού κινηματογράφου(σε πρώτο πλάνο Visconti, Antonioni).

post cinema
cinephilia
ΣΙΝΕΜΑ

28.

Κάτω απ' το αδιαφανές πέπλο του καπιταλιστικού σήμερα, ο Alain Corneau αφηγείται μια ιστορία από πάθη και εγκλήματα, στην πορεία του ατόμου προς τη φθορά και τον εκφυλισμό.

ni avec toi, ni sans toi
movieworld

27.

Ταξίδι και περιπλάνηση στην καρδιά ενός εκθαμβωτικού Σκανδιναβικού μουσαμά. Ο δρόμος προς τη σοφία περνάει απ' το τίποτα και κοστίζει το πάντα. Πάντα.

cine.gr

26.

Μερικές φορές τα όνειρά σου οφείλουν να πέφτουν στην Β' κατηγορία. Εκεί, που μπορείς να ελέγχεις αν αντέχεις να ονειρεύεσαι χωρίς ανταπόδωση.

lifo

25.

Όνειρο μέσα σ' όνειρο. Η παραλληλία του χρόνου, ή απλά, η αναίρεση αυτού. Εκεί που η αλήθεια χρεώνει στην πραγματικότητα έλλειψη φαντασίας. Ο Nolan και τα twist του, στο πιο μεγαλεπίβολο σχέδιο της καριέρας του.

bookpress
cinemart

24.

Ακόμα και όταν τα σχόλια μοιάζουν να περιορίζονται σε μια στενή ηθική χριστιανικής κατανάλωσης, ο κινηματογράφος, και το αλφάβητό του, δύναται να σε μυήσει στο θαύμα της Θεϊκής ανακάλυψης. Αρκεί να πιστέψεις.

Cinemanews
Cinefo
MiC

23.

Εκεί που η ικανότητα του να ξεχνάς συνδέεται με την δυνατότητα του να ποιείς. Η μνήμη μιας αίσθησης δεν είναι αίσθηση. Γεννιέσαι, πεθαίνεις. Γεννιέσαι, πεθαίνεις. Ζώντας ποιώντας τα ακαριαία διαστήματα που η φλόγα της αίσθησης διαρκεί αναμμένη.

lifo
mix grill

22.

Ο Γιάννης Οικονομίδης, πιο εσωτερικός και πιο καυστικός από ποτέ, παρατηρεί τον ταξικό αναλφαβητισμό και την κενότητα της ύπαρξης. Όταν η πάλη γίνεται συνήθεια. Και η ύλη η επιβίωση της βίας.

moody

21.

Όταν κατακτήσεις και εκπληρώσεις όλες τις πολυτέλειες του σύγχρονου πολιτισμού, η απώλεια του σημείου αγνότητας απ' όπου εκκίνησες, πριν βγεις στις ασφαλτοστρωμένες λεωφόρους της Δύσης, γίνεται μια συνθλιπτική νοσταλγία. Οι θλιμένοι παλιάτσοι της Coppola πιο τραυματισμένοι από ποτέ.

lifo
cinemanews

20.

Με πρόσημο θετικό τον Charles Bronson, φημισμένο και ως τον πιο βίαιο κρατούμενο, ο Nicolas Winding Refn παρατηρεί το υποταγμένο κουφάρι μιας κοινωνίας που μοιάζει αιώνια ανίκανη να αντισταθεί.

19.

Μεγαλεπίβολα σχέδια καταστροφής, ανθρώπων τρόπον τινά καλλιτεχνών, που επιθυμούν να κλέψουν όλη την λάμψη για τον εαυτό τους. Το πιο ανατρεπτικά φρέσκο animation της χρονιάς.

18.

Όταν το να ζεις σημαίνει να είσαι ανεπιθύμητος. Χωρίς να ξέρεις γιατί. Χωρίς να ξέρουν, στ' αλήθεια, κι εκείνοι. Ο Skolimowski, με έναν εξαιρετικό Vincent Gallo, σκηνοθετεί την εξορία της περιπλάνησης σε μια Οδύσσεια με βέβαιη Ιθάκη τον θάνατο.

flix

17.

Εκεί που η ιστορία μοιάζει με μια σκιά που σε καταδιώκει, δεν υπάρχει περιθώριο διαφυγής. Εκεί συναντάς τον Anton Corbijn(Control), μόλις στη δεύτερη ταινία του, εκεί που η αισθητική τελειότητα αγκαλιάζει τη δραματική ευρυσημία.

PostCinema
Παράλληλα Βλέμματα
lifo

16.

Mερικές συμπτώσεις, όχι και τόσο αθώες, επιβεβαιώνουν πως η ψυχρότητα δεν είναι στον ουρανό αλλά εντός μας. Από 'κει εκκινει μια άγρια ιστορία επιβίωσης με φόντο τον σαγηνευτικό αρκτικό ωκεανό. Μερικά καλοκαίρια δεν ξέρεις πως θα τελειώσουν...

movieworld

15.

Σιωπά η ψυχή; Ποιο το σημείο βρασμού της θάλασσας; Έφτασα στα άκρα της γης. Εκεί που οι λυγμοί γίνονται δάκρυα. Εκεί που οι στάχτες δε μαραίνουν τις αναμνήσεις.
Εσύ που είσαι;

Παράλληλα Βλέμματα
movieworld
Cinefo

Crime d'amour

Σκηνοθεσία: Alain Corneau
Παραγωγής: France / 2010
Διάρκεια: 104'

Η Isabelle(Ludivine Sagnier) είναι νέα, έξυπνη, φιλόδοξη, ανερχόμενη. Πετυχαίνει εξαιρετικές εργασιακές επιδόσεις και εξασφαλίζει άκρως σημαντικά αποτελέσματα για την πολυεθνική στην οποία εργάζεται. Η ευφυΐα μπορεί να φαντάζει το κατάλληλο όπλο για την επιτυχία, ενίοτε και για την καταστροφή, όμως, σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί το όχημα για την αναγνώριση. Για την αναγνώριση χρειάζεται εξουσία. Την εξουσία, όντας χρόνια διευθύντρια, κατέχει η Cristine(Kristin Scott Thomas). Η οποία, με πονηρές και ταυτόχρονα σαρκοφάγες πρακτικές, κατοχυρώνει ιδιοκτησιακά το μεγαλύτερο μέρος των ημερών και των έργων της υφιστάμενής της Isabelle, καρπώνοντας έτσι τη μεγαλύτερη μερίδα αναγνώρισης στους υψηλούς κύκλους της εταιρίας.


Η άβγαλτη Isabelle βρίσκεται διαρκώς κάτω απ' τη σκιά του αφεντικού της, αδυνατώντας να διεκδικήσει την πατρότητα των όσων πετυχαίνει για τον όμιλο. Όταν, όμως, θα διαπράξει ένα καλοσχεδιασμένο και βλοσυρό έγκλημα, τα πράγματα αλλάζουν. Η παραπάνω συνθήκη, μοιάζει με ένα ικανό εργαλείο στα χέρια της. Και αυτό γιατί για πρώτη φορά, ο δρόμος για την πνευματική αναγνώριση, προϋποθέτει το να χρεώσει το έργο και τις πράξεις της σε κάποιον άλλο. Για να κατοχυρώσει πνευματικά την υπογραφή της, οφείλει να την διαψεύσει. Αν μη τι άλλο, έχει την εμπειρία σύμμαχο σε αυτό.

Μ' έναν πρωτοφανή μονταζιακό σφυγμό και μια εντυπωσιακά "to the point" σκηνογραφία, ο Alain Corneau αφηγείται σχεδόν χειρουργικά μια ιστορία πάθους και παθών, σημαδεμένη από ίντριγκες, έρωτες, ανατροπές. Πίσω όμως από την άψογα σφυρηλατημένη πλοκή, η δραματουργία διαποτίζεται από ένα συνεχές σχόλιο για τον οικονομισμό και την εποχή που βιώνουμε. Ο πυρήνας των επιχειρήσεων παρουσιάζεται σαν ένα σαρκοφάγο τέρας. Μια ανταγωνιστική παλαίστρα. Όπου ο δρόμος για την επιτυχία χαράσσεται πάνω στη διαστροφή και στην υποκρισία. Ένας δρόμος που ωθεί είτε στην ψυχική διάλυση, είτε στην συναισθηματική/υπαρξιακή εκκένωση. Σε κάθε περίπτωση αφανισμός.


Και το Crime d' amour θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελούσε την έκπληξη της χρονιάς. Αρκεί ο Alain Corneau να έπαιζε τον σωστό συνδυασμό στο 1-2 της Ludivine Sagnier με την Kristin Scott Thomas. Καθώς η αξιοπρεπής Ludivine φαντάζει επιεικώς αδύναμη στο να κουβαλήσει το βάρος αυτής της ταινίας όταν η Kristin αποχωρεί. Σκιές, πάθη, εγκλήματα μέσα σ' ένα περιβάλλον ψυχρό. Σ' ένα περιβάλλον που σ' αφαιρεί. Σ' ένα περιβάλλον που δυσκολεύεσαι να αναγνωρίσεις το πρόσωπό σου. Πόσο μάλλον, το τι ανήκει σε αυτό...

The King's Speech

Σκηνοθεσία: Tom Hooper
Παραγωγής: England/ Australia / 2010
Διάρκεια: 118’

Ένας ιστοριολόγος θα διέκρινε πως το The King’s Speech εξελίσσεται σε μια περίοδο εξέχουσας ιστορικής σημασίας για την ανθρωπότητα. Παραμονές Β’ Παγκοσμίου, Χίτλερ, Μπολσεβίκοι, Αμερική. Αλλαγές πρωθυπουργιών στις μεγάλες Δυνάμεις. Διάδοχες στο στέμμα της Βρετανικής βασιλείας. Στέψεις, μη στέψεις. Κι όμως, ένας καλλιτέχνης δικαιούται –έχει το δικαίωμα, πως να το πω- να τα φτύσει όλα, και να ασχοληθεί με την ορθοφωνία ενός τραυλού βασιλιά, και την ανάγκη να εκφωνηθεί ένας λόγος καθαρά και ακέραια. Έτσι, το ιστορικό υπόβαθρο, που υπάρχει χωρίς να υπάρχει, είναι ενθρονισμένο αδιάφορα στο βάθος πεδίου των φλουταρισμένων κάδρων. Απολαμβάνοντας μια αποστασιοποιημένη ευαισθησία που τα καταφέρνει τέλεια στο να αποσοβεί την κριτική παράλυση και τον φανατισμό που θα επέφερε μια σχηματικοποιημένη καρικατούρα, για παράδειγμα, ή ένας πιο λαϊκός τόνος ειρωνείας. Όπως και να ‘χει, στην καρδιά αυτού του δράματος έχουμε έναν τραυλό βασιλιά και το λογοθεραπευτή του. Τίποτα άλλο.


Μπορεί η ταινία να αναφέρεται περίπου στην τέταρτη δεκαετία του 20ου αιώνα, να εμπεριέχει βασιλείες και πολέμους, ωστόσο στην πραγματικότητα, οι διαστάσεις της είναι πολύ πιο κοντινές για τον Tom Hooper. Και αυτό γιατί και τα 118 λεπτά μπορούν να ειδωθούν σαν ένα masterclass σκηνοθεσίας ηθοποιών. Ουσιαστικά ο Tom Hooper εξουσιοδοτεί τον Geoffrey Rush με το όνομα Logue να σκηνοθετήσει τον ηθοποιό Collin Firth στο όνομα του βασιλιά Γεωργίου 6ου. Κι αυτό είναι όλη η ταινία. Η αγωνιώδη προσπάθεια του Logue να απελευθερώσει τον Γεώργιο τον 6ο, και όλες τις σκιές του παρελθόντος από μέσα του. Να κατευθύνει ψυχοσωματικά τις κινήσεις του, ώστε να προετοιμάσει και να αποσπάσει την τέλεια ερμηνεία. Δεν είναι τυχαίο, ότι ο Logue για να θεραπεύσει τον τραυλισμό του βασιλιά καταφεύγει στην παιδική ηλικία. Εικάζεται, πως ένα παιδί είναι ο καλύτερος ηθοποιός. Σ’ ένα παιδί, οι χαραμάδες της ύπαρξης είναι ακόμα κλειστές, αμύνονται και δεν εισπνέουν όλες εκείνες τις δεδομένες αντιλήψεις του κόσμου και του περιβάλλοντος. Τα ερεθίσματα που φυλακίζουν και επιβάλλουν τη λογοκρισία της συμμορφωμένης συμπεριφοράς. Η ελεύθερη συμπεριφορά είναι αυτό που επιδιώκει ο σκηνοθέτης. Όχι από τον εαυτό του(ο Logue στο The King’s Speech είναι ένας ατάλαντος ηθοποιός, εκτός από λογοθεραπευτής), αλλά από τους άλλους. Κι όταν κατευθύνει τον ηθοποιό του, όλα τα υπόλοιπα μέλη της παράστασης εξασθενούν, θολώνουν. Μένει μόνο ο ηθοποιός και ο σκηνοθέτης. Η ανάγκη της ανακάλυψης του ιδανικού εαυτού, και της τέλειας ερμηνείας του κειμένου.


Κι αν κατά τη διάρκεια της «εκμάθησης» υπάρχουν και 2-3 ευκολίες, μην είστε αυστηροί στις πρακτικές του μαέστρου. Σκοπός, όταν η σκηνή θα κλείσει, όταν η αυλαία θα πέσει, λίγο πριν το χειροκρότημα, να έχουν όλοι• πεισθεί.

Black Swan

Σκηνοθεσία: Darren Aronofsky
Παραγωγή: Usa / 2010
Διάρκεια: 108'

Η Νίνα(η Nathalie Portman ερμηνεύει θεούς και δαίμονες) είναι μια χορεύτρια στον ανταγωνιστικό χώρο της Νέας Υόρκης. Η σκιά της παθολογικά υπερπροστατευτικής μητέρας της, την ακολουθεί αναπόδραστα. Αποτέλεσμα το συγκρατημένο, συνεσταλμένο, πειθαρχημένο και σχολαστικά τελειομανή προφίλ της. Όταν ο θίασος της ανεβάζει την κλασσική «Λίμνη των Κύκνων» (που μουσικά τη μεταμορφώνει ο Clint Mansell με μια υπόγεια και σκοτεινή ένταση) και αναζητά την κοπέλα που θα υποδυθεί και τον λευκό και τον μαύρο κύκνο, η Νίνα μοιάζει απόλυτα ταιριαστή με τα χαρακτηριστικά αγνότητας της πρώτης μορφής. Δεν αρκεί. Καλείται, σ’ ένα επώδυνο ταξίδι εσωτερικής αναζήτησης, να ανακαλύψει την ανεξερεύνητη πλευρά της, τη σκοτεινή πλευρά…

Αν μπορούμε να διαπιστώσουμε μια εμμονή στο σινεμά του Aronofsky, αυτή είναι της τελειότητας. Από το Pi που ταλαντώνεται μεταξύ ευφυΐας και παράνοιας ως το Fountain που υπερίπταται στην αιώνια καταδίκη της αθάνατης αγάπης. Απ’ το Requiem for a Dream και την εκμηδένιση του ανθρώπινου σώματος, ως την τελειότητα της αντίστασης στη φθορά που συναντάμε στο The Wrestler. Κάτι ανάλογο ισχύει και εδώ. Μόνο που το Black Swan έχει πιο μεγαλεπήβολους στόχους. Δεν είναι μια ταινία για την τελειότητα. Είναι η αυτολεξεί περιγραφή της τελειότητας και των χιλίων μορφών της.


Αν αναζητούσα ένα συνώνυμο για το τέλειο, δε θα έβρισκα πιο ταιριαστή έννοια από αυτή του απείρου. Εκεί που το όλα και το τίποτα συγκλίνουν τραυματικά στο μηδέν. Εκεί που το μηδέν και το απόλυτο που τέμνονται αξεδιάλυτα. Αυτή την έννοια του απείρου καλείται να ερμηνεύει –και ερμηνεύει ιδανικά- η Portman. Δεν καλείται να «χορέψει» απλά το Λευκό και το Μαύρο Κύκνο. Καλείται να είναι ο Λευκός και ο Μαύρος ταυτόχρονα. Να είναι δηλαδή ταυτόχρονα αυτό που είναι και αυτό που δεν είναι. Ο Aronofsky, μέσα απ’ το αποκορύφωμα της αισθαντικότητας, τοποθετεί την τελειότητα σ’ αυτό που το μαθηματικό σύστημα των ανθρώπων καθιστά εξ’ ορισμού αδύνατο. Είναι αδύνατη η τελειότητα;


Αν κάτι μοιάζει να αντιστέκεται σε αυτή την αφηρημένη θεότητα της τελειότητας, αυτό είναι το συγκεκριμένο και το βέβαιο. Η κινηματογραφική φόρμα του Aronofsky, αυτό το χαοτικό πάντρεμα μεταξύ φανταστικού και πραγματικού, καθιστά τα πάντα πιο ασαφή. Εξασφαλίζοντας έτσι την απαραίτητη ομίχλη για να υπάρξει το ό,τι σε χρόνο άπειρο. Όμως, πάλι, τα πεπερασμένα όρια του σώματος, της συγκεκριμένης ύλης, αμύνονται, αντιστέκονται. Το οξύμωρο είναι ότι μόνο η ύλη δύναται να αποδείξει την ύπαρξη του άυλου. Οφείλουμε να απελευθερώσουμε το άυλο απ’ αυτή. Κι εκεί, μέσα στην υπαρξιακή αναζήτηση της χορεύτριας, στο ταξίδι της ανεξέλεγκτης ψυχοσωματικής απελευθέρωσης, η ύλη παραμορφώνεται. Το σώμα της σπάει. Ραγίζει. Αλλάζει πρόσωπα. Μέχρι που η μορφή παύει να έχει μορφή. Εξαϋλώνεται για να παραδοθεί, να εκχυμωθεί εξ’ ολοκλήρου στο πιο εκτυφλωτικό λευκό που υπήρξε και δεν υπήρξε ποτέ. Κι έπειτα χάνεται. Οριστικά. Γιατί είναι η τελειότητα που ορίζει το τέλος…

Never Let Me Go

Σκηνοθεσία: Mark Romanek
Παραγωγής: UK / USA / 2010
Διάρκεια: 103'

Κάποιοι άνθρωποι γεννιούνται με το προνόμιο να έχουν ένα ακαθόριστο μέλλον. Μπορεί να γίνουν ηθοποιοί ή αρχιτέκτονες, καλλιτέχνες, συγγραφείς ή ιατροί, αθλητές ή δημόσιοι υπάλληλοι. Με την οριστική κατάληξη να εξαρτάται από τους ίδιους και τις επιλογές τους, όπως διδάσκει η Sally Hawkins στους μη προνομιούχους μαθητές της. Για την ύπαρξη αυτών, όμως, αναγκαστική προϋπόθεση είναι η ταυτύπαρξη των μη-προνομιούχων, των οποίων το μέλλον είναι προκαθορισμένο και προορισμένο για έναν και μοναδικό σκοπό: να θυσιαστούν για τα προνόμια των άλλων. Εσύ/κι εγώ, αφού με διαβάζεις/αφού γράφω, προφανώς ανήκουμε στους προνομιούχους, ωστόσο οφείλουμε να αναγνωρίσουμε πως αν κάτι μας διαφοροποιεί από τους άλλους, τους μη-προνομιούχους, δεν είναι παρά ένας και μοναδικός παράγοντας: η τύχη.


Ο Γκοντάρ έλεγε πως ο σκηνοθέτης οφείλει να υπογραμμίζει όλα εκείνα τα στοιχεία που δηλώνουν την τεχνητή φύση μιας ταινίας, το ότι δηλαδή δεν είναι παρά μια κατασκευή. Και δεν υπάρχει καταλληλότερος σκηνοθέτης στο σύγχρονο Αμερικάνικο σινεμά απ' τον Mark Romanek για να επαληθέψει την παραπάνω ρήση. Απ' το Static όπου τα μικρόφωνα και τα τριπόδια παρίστανται περήφανα στα κινηματογραφικά κάδρα, ως το Never Let Me Go με τα παράδοξα -τηρουμένων των αναλογιών- νετ/φλου, αλλά και την σουρεαλιστικά αλληγορική ιστορία, ο σκηνοθέτης μας υπενθυμίζει πως ό,τι παρίσταται στο πανί δεν αποτελεί παράθυρο για την πραγματικότητα, αλλά μόνο μια κατασκευή.

Κι αυτό που κατασκευάζει ο Mark Romanek, με τη βοήθεια της ομώνυμης νουβέλας του Kazuo Ishiguro, δεν είναι παρά μια σουρεαλιστική αλληγορία. Ορισμένα παιδιά ζουν καταδικασμένα ως τρόφιμοι σε ειδικά σχολεία. Ο προκαθορισμένος λόγος ύπαρξης τους είναι η ενηλικίωση, οπότε και θα αρχίζουν να «δωρίζουν», μέχρι θανάτου, ένα-ένα τα ζωτικά τους όργανα στους άλλους, εκείνους που έχουν το προνόμιο της ζωής και συνεπώς δικαιούνται τα μοσχεύματα των μη προνομιούχων. Στο Never Let Me Go, που είναι ταινία, αυτά τα παιδιά αποκαλούνται δωρητές οργάνων. Στην πραγματικότητα, όπου η ζωτικότητα και τα πάντα συνδέονται με την οικονομία, θα τους συναντήσεις με άλλα ονόματα: παράπλευρες απώλειες, Τρίτος Κόσμος, αναπτυσσόμενος κόσμος κ.ο.κ. Άνθρωποι που γεννιούνται καταδικασμένοι να υπομένουν την πείνα, την φτώχεια και το θάνατο -δεδομένου ότι ο παραγωγικός πλούτος και το σύστημα διανομής του είναι στοιχεία ντετερμινισμένα μέσα στο ακλόνητο σύστημα- για να εξασφαλίσουν την οικονομική ευημερία(ζωτικότητα) των άλλων, των προνομιούχων.


Και ο Mark Romanek προβαίνει σε μια γαργαλιστική ειρωνεία. Χρησιμοποιεί το πιο βαρύγδουπο cast που είχε ποτέ, για να σαρκώσει τους ασήμαντους, τους μη προνομιούχους δωρητές οργάνων. Μια εξαιρετικά ώριμη Carey Mulligan, ένας κυκλοθυμικά απρόβλεπτος Andrew Garfield και μια απροσδόκητα σκιερή Keira Knightley συνθέτουν το οπλοστάσιο του. Μεγαλοποιεί τα δράματα, τους έρωτες, τις ελπίδες και τους φόβους τους. Όπως ακριβώς θα έκανε μια τυπική Αμερικάνικη ρομαντική ταινία. Σ' αυτό συμβάλλει τα μέγιστα και η άμεσα συναισθηματική μουσική της Rachel Portman. Και κατά αυτόν τον τρόπο, με σύστημα αναφοράς την κινηματογραφική βιομηχανία, επιτυγχάνει να εξισώνει τους ασήμαντους/μη προνομιούχους με τους λαμπερούς (υπερ)χαρακτήρες/ προνομιούχους που συνηθίζεται να υποδύονται οι κινηματογραφικοί αστέρες.


Στις μέρες μας μπορεί να μας παρέχονται όλα τα υλικά/πληροφορίες που επιφέρουν τη συνείδηση του μεγέθους της θυσίας, της αδικίας και της δυστυχίας όλων εκείνων που αποτελούν τους μη-προνομιούχους. Όμως η συχνότητα και το εύρος της θυσίας παραμένουν αμείωτα. Τα ίδια τα υλικά της πληροφόρησης οδηγούν στη συνηθειοποίηση της παραπάνω συνείδησης. Συνεπακόλουθα, στη συγκαταβατική αδράνεια τόσο στα στρατόπεδα των μεν όσο και στα στρατόπεδα των δε. Οι μεν αμελούν να μεριμνήσουν, οι δε αδρανούν να «επαναστατήσουν». Μεν και δε: Τις συντεταγμένες τις ορίζει η τυχαιότητα: το πότε και που γεννήθηκες, η οικονομική κατάσταση των κατόχων των γεννητικών οργάνων στα οποία οφείλεις την ύπαρξή σου, το χρώμα σου κ.ο.κ. Κι ακόμα πιο ανατριχιαστικό: η ζωή που θα διανύσεις έχει επιλεχθεί για σένα πριν καν υπάρξεις...

Mammuth

Σκηνοθεσία: Gustave de Kervern / Benoît Delépine
Παραγωγής: France / 2010
Διάρκεια: 92'

Οι πλάτες του Mickey Rourke μετοικίζονται σ' αυτές του Gérard Depardieu. Κι ο Παλαιστής φεύγει από την Αμερική για να προσεδαφιστεί στην Ευρώπη, ως βιοπαλαιστής πλέον. Κι αυτό γιατί ο Gérard Depardieu δε σπάει το κορμί του σε φτιαχτά ρινγκ χαρίζοντας επικρότιες λάμψεις σ’ ένα κοινό λαίμαργο. Ο Ευρωπαίος βιοπαλαιστής αφανίζει σταδιακά την ψυχή του, καπνίζοντας μια ζωή που τον καταπίνει.


Έρχεται κάποια κομβική στιγμή -για τον Depardieu είναι αυτή της επικείμενης συνταξιοδότησης- που συνειδητοποιείς πως στάχτισες μια ζωή, ζωσμένος με παρωπίδες και ωτοασπίδες. Δε το συζητούσες, αλλά πίστευες από επιλογή τον εξαναγκασμό που υπηρέτησες για να κρατηθείς κακείν κακώς όρθιος. Σου βγάζει την περιπαικτική της γλώσσα αυτή η στιγμή, και συνειδητοποιείς, με την παραμικρή λεπτομέρεια, την φορά του εκτροχιασμού, απ' το εκεί που ξεκίνησες ως το αηδιαστικό εδώ που κατέληξες. Τη φθορά του εαυτού, μέχρι το σημείο του έσχατου εκμηδενισμού, μέσα στην αναλώσιμη εργασία κι όλα τ' άλλα απ' τα οποία εξαγοράστηκες, για να εξασφαλίσεις αυτό που λέγεται βιοπορισμός. Στο μεσοδιάστημα, προσαρτώνται πάνω σου σύντροφοι, παιδιά, σκυλιά, γατιά -ανάλογα την τύχη σου- και εσύ μόνο τρέμεις να μην τους απογοητεύσεις. Την κομβική αυτή στιγμή, απηυδισμένος απ’ τα πάντα και κυρίως εσένα, δεν έχεις την παραμικρή ενέργεια. Όμως, είσαι πάλι αναγκασμένος να βγεις στο δρόμο. Για χάρη όλων αυτών με τους οποίους σε περικύκλωσες, και κατονόμασες ζωή σου.


Ο Gustave de Kervern και ο Benoît Delépine αγαπάνε τον ήρωα τους, αλλά του στήνουνε μια χοντρή φάρσα. Κάποια από τα αφεντικά τα οποία υπηρέτησε ο Depardieu την τελευταία σαρανταετία δεν ήταν και τόσο σωστά μαζί του. Με αποτέλεσμα να λείπουν κάποια ένσημα για την πολυπόθητη συνταξιοδότηση. Έτσι, ο εξαιρετικός θηριώδης Γάλλος ηθοποιός καλείται να βγάλει την αραχνιασμένη του μοτοσυκλέτα απ' το γκαράζ και να μαζέψει τα απαραίτητα δικαιολογητικά. Ταυτόχρονα όμως καλείται να υποφέρει μια εξευτελιστικά αυτοταπεινωτική διαδικασία: Το ταξίδι της ανασκόπησης. Καθώς, περιδιαβαίνοντας στους παλιούς εργασιακούς χώρους, είναι αναγκασμένος να επαναντικρίσει την παρελθούσα ζωή του, και το ξόδεμα του εαυτού του μέσα σ' αυτή. Καβαλάρης πάνω στη Munch Mammuth του 73 μοιάζει με έναν ώριμο easy rider. Τσαλακωμένο. Και η παραμικρή έκφραση στο ανάγλυφο πρόσωπό του, καταμαρτυρεί την εσωτερική οργή για μια νιότη που σπαταλήθηκε επιπόλαια. "Όμορφοι και ηττημένοι" γράφει ο Αλέξανδρος Εμμανουηλίδης στο ομώνυμο άσμα, περιγράφοντας αυτολεξεί την κατάληξη μιας γενιάς ονειροπόλας και άλλης, που λύγισε κάτω απ' την βιαιότητα του βιοπορισμού.


Και στο σύμπαν του Mammuth κυριαρχεί η εχθρότητα και η αντιπαλότητα μεταξύ των λυγισμένων ανθρώπων. Στο ταξίδι ο Depardieu, με εξαίρεση την αλλόκοτη ανιψιά -καθόλου τυχαίο το ότι δεν απορροφήθηκε απ' την παραγωγική διαδικασία- συναντά ανθρώπους χαλασμένους. Έτοιμους να εκραγούν. Έτοιμους να ανταποδώσουν τη βιαιότητα που στρίμωξε μέσα τους το σύστημα της ζωής. Στάζουν μπαρούτι. Ενδίδοντας στην αυταπάτη του ότι μειώνοντας τους άλλους θα εξασφαλίσουν μια στιγμιαία ανακούφιση νίκης για τον εαυτό τους. Οι νίκες και οι ήττες, όμως, δε μετριούνται έτσι εκεί έξω.

Παράλληλα με την αυτοταπείνωση έρχεται και η αναγέννηση. Κι αυτό διότι στο γλυκόπικρο road movie ο ήρωας βρίσκει την ευκαιρία να απαλλαχθεί από τη δουλικότητα του εργασιακού χώρου αλλά και από τη συνήθεια του φθαρμένου οικογενειακού ζην. Την ευκαιρία να υπάρξει πλέον απελευθερωμένος. Μετά από χρόνια μπορεί απλά να "είναι". Δε χρειάζεται να σκέφτεται, να φιλοσοφεί, να πράττει, να αγωνιά για το ό,τι. Ζει μόνο όντας, κι αυτό αρκεί. Χωρίς την υποχρέωση μιας υπαγορευμένης εξωτερικότητας. Η εσωτερική του ζωή επιτέλους βρίσκει τον τ(ρ)όπο να υπάρξει. Γιατί, τελικά, ποτέ δεν είναι αργά για να γράψεις το πρώτο σου ποίημα…

Les mains en l'air

Σκηνοθεσία: Romain Goupil
Παραγωγής: France / 2010
Διάρκεια: 90'

Πρέπει να είσαι λιγάκι αντι-πολιτικός, για να 'χει ο λόγος σου υπόσταση πολιτική, ικανή και άξια να ακουστεί, υπερβαίνοντας το ζεματιστό καζάνι των φανατισμένων αντιπαραθέσεων. Ο Romain Goupil, γνωστός απ' το "Να πεθαίνεις στα τριάντα", κάνει μια ταινία με μια πρωτοφανή παιδικότητα -απλότητα, όχι γλυκερές κορώνες- για το ενήλικο πρόβλημα των μεταναστών. Ενήλικα προβλήματα: όχι γιατί αφορούν τους ενήλικες, αλλά γιατί είναι οι ενήλικες που τα δημιούργησαν.


Οι ήρωες στο "Les mains en l'air" είναι παιδιά, και η γλώσσα του είναι η γλώσσα τους, δηλαδή η απλότητα. Ζούμε σε μια εποχή που η αταξία φαντάζει αποκλειστικά παιδικό προνόμιο. Το ίδιο και η ομορφιά. Τα παιδιά βιώνουν τον κόσμο στο μέγεθος του. Απαλλαγμένο από τις τόσες περιπλοκές που του προσθέτουμε. Γράφουν 5 για φυλακή, 3 για κίνδυνος και 1 για "φτου ξελευθερία", κι αυτό είναι όλο. Η Μιλάνα δε θα σε πει δειλό επειδή δεν θα σκύψεις να τη φιλήσεις, παρ' ότι οι καρδιές σας έχουν τατουάζ τα αρχικά του άλλου, παρ' ότι φιλιέστε με τα μάτια μέρες τώρα. Δε θα έρθει η αστυνομία της τυρόπιτας να σε συλλάβει επειδή έφαγες 2-3 μπισκότα παραπάνω. Όταν είσαι παιδί μπορείς να είσαι ο εαυτός σου με λιγότερες απώλειες. Μπορείς να αποκλίνεις απ' τον τρόπο που συνήθισαν να κοιτάνε τον κόσμο, γιατί σου επιτρέπεται, ακόμα, να έχεις τη δική σου ακατανόητη οπτική. Δε θα επικυρωθείς παραβάτης ή εγκληματίας αν είσαι ο εαυτός σου. Άντε να σε πουν άτακτο, ή το πολύ πολύ ανυπάκουο, κι αυτό είναι όλο.

Έρχεται όμως μια στιγμή, αυτή της ενηλικίωσης, που η συνοριακή γραμμή του εκάστοτε νόμου τέμνει τα πάντα σε δύο επίπεδα: νόμιμο-παράνομο. Η απλότητα χάνεται ανεπιστρεπτί. Όποιος είναι στο δεξί επίπεδο, το παράνομο, πετιέται στη φωτιά. Για να διευκολυνθείς να μείνεις στο προνομιούχο, το αριστερό επίπεδο, δημιουργούνται τόσοι και τόσοι καλοθελητές. Και τόσες συνταγές συμπεριφοράς. Πολιτικά κόμματα που σε ρυθμίζουν στη γεωμετρία του εκάστοτε σχήματος. Media, γραβατωμένοι λαιμοί και παππαδάκοι που σε παπαριάζουν με το σωστό και το λάθος. Έπειτα δημιουργούνται τόσοι και τόσοι μεταφυσικοί θεσμοί: "Παρακαλώ να κλειδώνετε την πόρτα μετά τις 10, εκ της ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ", "Ο σύλλογος γονέων και κηδεμόνων μπλα μπλα" κ.ο.κ. Τόσες ομάδες να ενταχθείς, σου προσφέρουν μια νόμιμη μάσκα, με μοναδικό αντάλλαγμα να σκεπάσεις, μέχρι να ξεχάσεις, το πρόσωπό σου. Κι αν ποτέ, κακή τύχη, βρεθείς με τη λάθος μάσκα στο απευκταίο επίπεδο, αν είσαι τυχερός και έχεις διασυνδέσεις με κανέναν υπουργάκο ή κανέναν δημαρχούλη, ούτε γάτα ούτε ζημιά. Στον ενήλικο κόσμο όλα είναι περίπλοκα, έχουν τόσα ονόματα, σαν τραπουλόχαρτα, κι εσύ διαρκώς πρέπει να παίζεις τα σωστά φύλλα.


Ο Romain Goupil δε θα αφιερώσει τόσο χρόνο και χώρο στους ενήλικες. Οι ήρωες του είναι τα παιδιά. Αυτοί γεμίζουν τα κάδρα ομορφιά και απλότητα. Παρακολουθεί τις σκανταλιές τους σε κοντινά πλάνα, τον απείθαρχο χαρακτήρα τους, τις ανησυχίες και την αυθόρμητη ευαισθησία τους, και με αυτά γαργαλάει με λιτότητα την περίπλοκη μηχανική των ενήλικων ευθυνών. Αλλά εκτός των παιδιών υπάρχει και η Valeria Bruni Tedeschi. Μια παθιασμένη γυναίκα. Που αδιαφορεί για τα τόσα και τόσα λερωμένα ονόματα που την περιβάλλουν, και τολμάει να παραμένει άτακτη. Να παραμένει ο εαυτός της. Αυτός είναι ο τρόπος της, ο παιδικός, να αγγίζει τους εαυτούς των άλλων στην αληθινή τους διάσταση.

Έτσι, ο Γάλλος σκηνοθέτης δεν πολιτικολογεί μεγάλα λόγια. Κοιτάει απευθείας το μεταναστευτικό ζήτημα με απλότητα, και καλεί τους ενήλικες να λύσουν ένα πρόβλημα, δυστυχώς διαχρονικό, που περισσότερο επιβλήθηκε από τις πρακτικές και τις πολιτικές μας. Για την επίλυση δε χρειάζεται να επικαλεστεί καμία ριζοσπαστική αριστερά, ούτε η ανένδοτη δεξιά, ούτε καν οι χλιαροί κεντρώοι. Να είμαστε περισσότερο απλοί, λίγο πιο πολύ άτακτοι και περισσότερο παιδιά. Αυτό μόνο.