Bienvenido Mister Marshall

Σκηνοθεσία: Luis García Berlanga
Παραγωγής: Spain / 1953
Διάρκεια: 95'

Λαϊκής κοπής η αφήγηση τούτης της ταινίας. Με πρωταγωνιστικό τέχνασμα αυτό του voice over και του αφηγητή, που χλευάζει σαρδόνια την Ισπανία του Φράνκο και την αέναη βλακεία της καρτποσταλικής ανθρωπότητας. Οδυνηρά ξεκαρδιστικό σ' όλη τη διάρκεια του. Αποτελώντας ταυτόχρονα και φόρο τιμής στον κινηματογράφο, γαργαλώντας τις φτέρνες των ειδών του western και του musical μεταξύ άλλων.

Ο Luis García Berlanga χτίζει τη μυθοπλαστική ταινία του βασισμένος σε ένα πραγματικό γεγονός, αυτό του σχεδίου Μάρσαλ, σύμφωνα με το οποίο η Αμερικάνικη εξωτερική πολιτική ενίσχυσε οικονομικά ορισμένα κράτη της Ευρώπης στα πλαίσια αντικομουνιστικών συμφερόντων. Έτσι, θα παρακολουθήσουμε ένα μικρό χωριό της Ισπανίας της περιόδου, που μασκαρεύεται παραδομένο στον πόθο των αμερικάνικων δολαρίων. Συγκεκριμένα, ένας δυτικοφερμένος ιμπρεσάριος μεταμορφώνει όλο το χωριό σε ένα τσίρκο που υπερτονίζει την Ανδαλουσιανή παράδοση με σκοπό να θέλξει τους Αμερικάνους επενδυτές.


Το Bienvenido Mister Marshall χρησιμοποιεί αριστουργηματικά την έννοια της "παράστασης", προσάπτοντας την ως μια υποκριτική μεταμφίεση στον πολιτικό χώρο. Πρόσφορο έδαφος εξασφαλίζεται λοιπόν για αυτό το τσίρκο, από τις ευκυβέρνητες μάζες, οι οποίες όντας καταπιεσμένες από την στεγνή πραγματικότητα, παρουσιάζονται εύκολες στη χώνεψη της παραμύθας, ταΐζοντας κατ' αυτόν τον τρόπο το ανυπόστατο τέρας της ατομικής ελπίδας. Ένας φαύλος κύκλος.


Ο Luis García Berlanga δε σταματάει εκεί. Χειμαρρώδης θα εκπονήσει μια πρώτου βαθμού ψυχογραφική έρευνα, τρυπώνοντας στις επιθυμίες και τα όνειρα του μέσου ανθρώπου. Τα οποία και μας παραθέτει μέσα από διασκεδαστικές σεκάνς. Για να εξακριβώσει μέσω αυτών, το παρασάγγας ανόμοιο και κυρίως το αγεφύρωτο μεταξύ "λαϊκών" επιθυμιών και πραγματικότητας. Την απόσταση τη χρεώνεται ο απλός άνθρωπος, για την ανοχή, το συμβιβασμό και την παθητική θέαση στη λοξόπλευση της ζωής του. Αφήνοντας το τιμόνι στην πολιτική -ή καλύτερα στις πολιτικές(πολλών ειδών αυτές)- να τον καθορίζει. Όμως πλέον, εξακριβωμένα, η πολιτική είναι μια αναμφισβήτητα αχρείαστη θεατρική παράσταση, απρόσφορη, της οποίας ο προϋπολογισμός και η χρηματοδότηση βαραίνει όλους εμάς. Την κοινότητα των απαθών θεατών. Κάπως πρέπει να πληρωθεί η απόσταση...


Τι γίνεται λοιπόν στο σχέδιο Μάρσαλ και στα κατά καιρούς σχέδια Μάρσαλ ανά τον κόσμο; Ο καταπεσμένος λαός αμύνεται δια της ονειροπόλησης, που τελικά δεν είναι τόσο τζάμπα, περιμένοντας σωτήρες, αλλά εν τέλει καταφτάνουν μόνο οι Βάρβαροι του Καβάφη χωρίς να μπουν καν στον κόπο να σταματήσουν.
Βαθμολογία 8/10

Roman Holiday

Σκηνοθεσία: William Wyler
Παραγωγής: USA / 1953
Διάρκεια: 118'

Το mainstream cinema πάντα εμπεριείχε επιπολαιότητες και στρεβλώσεις στις πολιτικο-κοινωνικές του νύξεις. Πάντα χρησιμοποιούσε τις οδούς της ωραιοποίησης στην αφήγηση του. Πάντα ήταν αξιαγάπητο στο ευρύ κοινό. Νομίζω θα ήταν τουλάχιστον εσφαλμένο να μην παραδεχτούμε πως τις ωραιοποιήσεις και τις αφέλειες που εμπεριέχει το σύγχρονο εμπορικό-mainstream cinema τις συναντάμε και σε μεγάλο μέρος των παρελθουσών ταινιών, που σήμερα δοξάζουμε ως αριστουργήματα. Με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα εκείνες τις κωμικές-ρομαντικές ταινίες που η θεωρητική πλευρά του κινηματογράφου τις ονόμασε screwball. Τι είναι όμως αυτό που διαχωρίζει το σύγχρονο mainstream σινεμά απ' το προγενέστερο; Μα σαφώς η εποχή στην οποία αναφέρονται. Όχι, δε θεωρώ σε καμία περίπτωση την παρελθούσα εποχή ως ιδανικότερη. Αυτό άλλωστε είναι (μεγάλο) θέμα για μια άλλη (μεγάλη) κουβέντα. Όταν μιλάω για τις διαφορές των εποχών, απλούστατα θέλω να πω, πως τα χαρακτηριστικά των ταινιών των 50'ς αναφέρονται σε μια εποχή που οντολογικά και μορφολογικά παύει να υφίσταται στο σήμερα. Έτσι και οι ωραιοποιήσεις και οι απλουστεύσεις τους, παύουν να αντιμετωπίζονται ως στρεβλώσεις της πραγματικότητας. Αφού εκείνη η πραγματικότητα στην οποία αναφέρονται δεν αποτελεί πια πραγματικότητα. Και έτσι οι πολυαναφερμένες απλουστεύσεις και ωραιοποιήσεις γίνονται πολύχρωμες πινελιές σ' έναν ρετρό καμβά. Αυτό είναι και το μεγαλύτερο επίτευγμα του εμπορικού σινεμά της πεντηκονταετίας και άνω. Ότι δηλαδή αντιμετωπίζεται υπό το πρίσμα της αντίκας. Έχοντας όλα αυτά υπόψιν, που δεν τα λέω καθόλου για να μειώσω το μέγεθος των συγκεκριμένων ταινιών -ακριβώς το αντίθετο-, θα ήθελα να σημειώσω πως προσωπικά αναμένω πως στο μέλλον είναι πιθανότατο να επαναπροσδιοριστεί το βάρος πολλών σύγχρονων mainstream ταινιών που απορρίφθηκαν εύκολα από την κριτική.


Το Roman Holiday αποτελεί μια απολαυστική, και χαρακτηριστική screwball ταινία της εποχής. Εκεί που καινοτόμησε ο William Wyler είναι στον τόπο γυρίσματος. Η ταινία είναι κινηματογραφημένη στην Ιταλία. Κάτι που δε συνηθιζόταν τότε. Καθώς σχεδόν όλες οι Αμερικάνικες ταινίες του είδους γυρίζονταν σε studio. Η επιλογή του σκηνοθέτη δεν τον ζημίωσε καθόλου. Η σκηνοθεσία του, αλλά και η ασπρόμαυρη φωτογραφία του Henri Alekan, μετατρέπουν το τοπίο της Ρώμης ως πρωταγωνιστικό παράγοντα επιτυχίας. Καθώς αποτελεί διαρκώς μια απαλή μουσική στις ξεκαρδιστικές σεκάνς που υπογράφει το πρωταγωνιστικό ζευγάρι(Gregory Peck-Audrey Hepburn). Αλλά ας πούμε δυο λόγια για την υπόθεση...

Νέα και όμορφη πριγκίπισσα(Audrey Hepburn) το σκάει από της πριγκιπική της γυάλα, ονειρευόμενη μια απλή ζωή, καθώς ασφυκτιά στην καθωσπρέπει ρουτίνα του αξιώματος της. Θα βρεθεί άβγαλτη στην ξένη πόλη της Ρώμης. Για καλή της τύχη θα πέσει στα χέρια ενός νεαρού δημοσιογράφου(Gregory Peck), ο οποίος χωρίς να την αναγνωρίζει, θα της παράσχει στέγαση για τη νύχτα. Αναστάτωση επικρατεί στο πριγκιπικό μέγαρο όταν θα γίνει αντιληπτή η απουσία της. Ενώ όλοι αναζητούν την πριγκίπισσα, ο Gregory Peck την έχει στα πόδια του. Και προσφέρεται, μαζί με έναν φίλο και φωτογράφο, να τις χαρίσουν την απλή και περιπετειώδη μέρα που ονειρεύεται. Προσδοκώντας, εν αγνοία της, να αποκτήσουν πολύτιμο και αποκλειστικό υλικό από την περιζήτητη Υψηλότητα της. Όμως ο έρωτας έχει άλλα σχέδια...


Ο William Wyler παραθέτει μια ξεκαρδιστική κομεντί. Βέβαια θα ακολουθήσει την απαρέγκλιτη συνταγή του love story για το φινάλε. Το love story όμως εδώ έχει διττό σκοπό. Πέραν του προφανούς, να ταΐσει δηλαδή το διψασμένο κοινό με εύκολο ρομαντισμό, το love story είναι και μια επιτακτική επιλογή για να εκμηδενιστεί το χρήμα μπροστά στον Θεό έρωτα. Καθώς καθ' όλη τη διάρκεια της ταινίας, τουλάχιστον εμμέσως, έχει υπερτονισθεί η αναγκαιότητα του χρήματος. Βέβαια αυτό το love story, πέραν του κλισέ χαρακτήρα, έχει και τις παράπλευρες απώλειες του. Καθώς θα μας οδηγήσει σε μια άκομψα μοιρολατρική και τυπολατρική εντύπωση, η οποία μένει στα χείλη μας λίγο πριν το χειροκρότημα.


Παρ' όλα αυτά το Roman Holiday παραμένει μια σημαντική ταινία. Από έναν επίσης σημαντικό σκηνοθέτη. Με ορισμένες απολαυστικές σεκάνς που διαποτίζουν τη μνήμη μας ως το κόκκαλο. Όπως για παράδειγμα αυτή με το μηχανάκι, ή εκείνη στο bar. Το cast τα πάει περίφημα. Ο Gregory Peck είναι απροσδόκητα καλός. Ενώ η Audrey Hepburn είναι εκτυφλωτικά λαμπερή. Μάλιστα ήταν αυτή η ερμηνεία, η οποία βραβεύτηκε με oscar, που της άνοιξε διάπλατα τις "μεγάλες πόρτες" του Αμερικάνικου σινεμά.
Βαθμολογία 7,5/10