Grand Hotel

Σκηνοθεσία: Edmund Goulding
Παραγωγής: USA / 1932
Διάρκεια: 112'

Με όσο βαθμό αυθαιρεσίας μπορεί να εμπεριέχει η παρακάτω πρόταση, ο Edmund Goulding παίρνει ένα ξενοδοχείο υπερπολυτελείας, το Grand Hotel, και το μετατρέπει σ' έναν αντιπροσωπευτικό μικρόκοσμο της κοινωνίας. Στην αφαιρετική του μορφή, που παραμένει άχρονα σύγχρονη. Αλλά αυτό ίσα που θα τ' ακουμπήσουμε στην τελευταία παράγραφο.


Στο Grand Hotel θα συναντήσουμε μια σχεδόν συντετριμμένη χορεύτρια. Λίγο πριν την ψυχολογική παράλυση που επιβάλλουν οι νόμοι του θεάματος, ερωτεύεται έναν απένταρο βαρόνο, για να νιώσει δεύτερη ακμή. Μπορεί να μην έχει χρήματα, μπορεί να του λείπουν πολλά, μπορεί να θέλει λίγα, και αυτή η πρόταση σημαίνει την ελευθερία και τη γοητεία της ζωής του. Άθελα του σκορπά τον έρωτα σε μια νεαρή στενογράφο. Βιοπαλαίστρια. Η οποία εκτελεί "υπηρεσιακά" χρέη για έναν πάμπλουτο μεγαλοεπιχειρηματία. Έναν καρχαρία που κατασπαράσσει ακόμα και το νερό που τον περιβάλλει. Ενώ τέλος, μέσα σ' όλους αυτούς, θα συναντήσουμε έναν απλό άνθρωπο, έναν λογιστή, λαβωμένο από ανίατη ασθένεια, που επιθυμεί να βυθίσει τις τελευταίες μέρες του στην πολυτέλεια που ποτέ δεν είχε.


Παρά τα σχεδόν 80 χρόνια της η ταινία έχει άριστο σφυγμό. Με τη Greta Garbo, τον Lionel Barrymore, τον John Barrymore και την Joan Crawford να συμπληρώνουν ένα αριστουργηματικό ερμηνευτικό καρέ. Η αυτοτέλεια του κάθε χαρακτήρα δίνει μια σχεδόν προ-σπονδυλωτή χροιά στην ταινία. Όπου τα επιμέρους τμήματα συνθέτουν, εν τέλει, με συμπαγή τρόπο αυτή τη μικρογραφία της κοινωνίας. Παρέχοντας παράλληλα και μια κοινωνιολογική ανάλυση, έστω σε πρώιμη μορφή, των ανθρώπινων κινήτρων.

Στην αποφώνηση ακούμε την εύστοχα για το Grand Hotel: "Άνθρωποι φεύγουν, άνθρωποι έρχονται, τίποτα δεν αλλάζει." Μια άψογη παρομοίωση με τη ζωή θα μπορούσε κάποιος να διακρίνει. Ένα λεωφορείο, οι επιβάτες αναλώνονται, παθολογικά, στους δοσμένους σκοπούς της ζωής τους. Η μέθη της εξουσίας. Η φιλαργυρία. Οι εύκολοι έρωτες. Οι δύσκολοι έρωτες. Η επιδίωξη της ατομικής καλοπέρασης. Το λεωφορείο της ζωής, στην ολότητά του, στο πνεύμα του, μένει εκνευριστικά άθικτο. Μεταβιβάζεται στην επόμενη φουρνιά επιβατών. Για να αποδώσει τον εαυτό του, απαράλλακτο, στη μεθεπόμενη. Και ούτω καθ' εξής. Επ' άπειρον. Αυτό είναι το Grand Hotel, που τίποτα δεν αλλάζει!

Trouble In Paradise

Σκηνοθεσία: Ernst Lubitsch
Παραγωγής: USA/ 1932
Διάρκεια: 82'

Τα screwball αυτή την περίοδο (στα 30s 40s) είναι διάσημα στην Αμερική και οι θεατές δείχνουν να τα αγκαλιάζουν με έναν ξεχωριστό τρόπο. Το Trouble In Paradise του Ernst Lubitsch είναι ένα χαριτωμένο τέτοιο αλλά ταυτοχρόνως και ένα πρωτοποριακό.

Πριν συνεχίσουμε να πούμε όμως οτιδήποτε ας δώσουμε έναν μικρό ορισμό για τα screwball. Οι screwball ταινίες λοιπόν εντάσσονται στο κωμικό είδος και παρ' ότι φαινομενικά φαντάζουν απαλλαγμένες κοινωνικοπολιτικών μηνυμάτων ο κύριος άξονας τους περιστρέφεται γύρω από κοινωνικοπολιτικά θέματα. Συνήθως οι ήρωες τους είναι αφελείς άνθρωποι που αντιπροσωπεύουν από την μία την υψηλή και πλούσια κοινωνία, και από την άλλη τα μεσοχαμηλά αστικά σώματα. Τα κύρια χαρακτηριστικά τους συνήθως είναι το ανατρεπτικό τους ύφος, η βεβήλωση και η απομυθοποίηση των υψηλών αξιωμάτων και η γαργαλιστικά κωμική πλοκή τους. Όλα αυτά συντελούν προς της επίτευξη της εξίσωσης των δυο ακραίων αντιπροσωπευόμενων πλευρών παρ' ότι το χάσμα στον υπαρκτό κόσμο φαίνεται αγεφύρωτο. Έτσι αυτή η ανυψωτική φύση προς τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα αλλά και η εύκολα αναγνώσιμη δομή τους, τις έκαναν αξιαγάπητες κυρίως στο Αμερικάνικο κοινό εκείνης της περιόδου.

Η ταινία εξελίσσεται με κεντρικούς ήρωες τον Gaston και την Lily, ένα γλυκύτατο ζευγάρι. Δυο χαριτωμένους απατεώνες που μοιάζουν περισσότερο με δυο ενήλικα παιδιά, και μάλλον κάπως έτσι ο δημιουργός φαντάζεται και αποτυπώνει τους ενήλικους εκείνης της εποχής. Με μια γλυκύτατη ανωριμότητα και με βαθύτερη ανάγκη για παιχνίδι. Η Lily και ο Gaston επιδίδονται σε μικροκλοπές ή μεγαλύτερες κομπίνες κάτι που εκτός των βιοποριστικών λόγων καλύπτει την δίψα τους για φάρσα. Αυτό φαίνεται περισσότερο καθώς μαεστρικά και ξεκαρδιστικά ο Ernst Lubitsch παρουσιάζει αυτή την συμπεριφορά κλοπής των ηρώων στο παιδικό ερωτικό τους παιχνίδι, σε ένα χαριτωμένο φλερτάρισμα. Οι επιδόσεις στους στο άθλημα της αρπάγης ωστόσο είναι εντυπωσιακές, κάτι που τους εξισώνει ή ακόμα και τους υπερυψώνει σε σχέση με την μπουρζουαζία η οποία αποτελεί και τα θύματα τους ενώ ταυτόχρονα τους δίνει και την δυνατότητα να παριστάνουν κάποια υψηλότερα πρόσωπα. Αυτό το επάγγελμα λοιπόν θα τους φέρει μέσα στο παλάτι της Madame Mariette Colet όπου τα οφέλη είναι δεδομένα. Εκεί θα γνωρίσουν τους υψηλούς κοινωνικούς κύκλους οι οποίοι παρουσιάζονται το ίδιο αρπάγες αλλά στην κακόγουστη μορφή. Καθώς δεν υπάρχει ιεροτελεστία, δεν υπάρχει χάρη, υπάρχει μόνο απάτη! Όμως αυτό που γίνεται μες στο παλάτι είναι ένας απρόβλεπτος έρωτας. Η ατμόσφαιρα είναι ηλεκτρισμένη, και η μεγάλη κυρία Colet ποθεί τον υπηρέτη της. Ανατρεπτικές στιγμές γέλιου θα παραχθούν από αυτό το ερωτικό τρίγωνο που δημιουργείται και κλιμακώνεται σε διάφορα επίπεδα.

Η ταινία με το κωμικότατο τρίο που υποδύονται οι Herbert Marshall, Kay Francis, Miriam Hopkins έχει να παρουσιάσει άκρως χιουμοριστικά σκετσάκια. Αλλά αυτό που κλέβει το ενδιαφέρον είναι η ερωτική ατμόσφαιρα που δημιουργείται, και μάλιστα σε μια ασφαλώς πιο συντηρητική περίοδο. Οι διάλογοι έχουν ένα εσωτερικό μυστήριο, και οι
εκφράσεις των γυναικών άλλοτε ποτισμένες με νάζι άλλοτε με τσαχπινιά και άλλοτε με ζήλια είναι αυτές που απογειώνουν το ερωτικό στοιχείο. Η ερωτική επαφή όμως δεν ολοκληρώνεται ποτέ, έτσι η ατμόσφαιρα παγιδεύεται στο εύθραυστο, στο λεπτό και στο εκρηκτικό της ερωτικής επιθυμίας, η οποία ωστόσο είναι μάλλον αναποτελεσματική και αδιόρατη στο θεατή, τις ελάχιστες φορές που ευδοκιμεί. Αυτό είναι και το μεγάλο στοίχημα που κερδίζει ο Ernst Lubitsch σε αυτό το ανατρεπτικό screwball.

Κάτι άλλο που θα ήταν άξιο αναφοράς είναι ο τρόπος που ο σκηνοθέτης διαχειρίζεται τον χρόνο. Η αφήγηση είναι κυρίως γραμμικότατη και σπανιότερα παράλληλη. Αυτό όμως που αποκτά ενδιαφέρον είναι η κινηματογράφηση ενός αντικειμένου διαφορετικές χρονικές στιγμές κάνοντας σαφή το πέρασμα του χρόνου. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα, είναι η εμμονή του κάδρου σε ένα ρολόι δωματίου το οποίο από την αρχική ώρα τελικά μέσω ενδιάμεσων στιγμών οδηγείται 5-6 ώρες μπροστά. Όλο αυτό το διάστημα στον filmiko χρόνο της ταινίας συμβαίνουν διάφορα τα οποία ο σκηνοθέτης αποκρύπτει από τον θεατή.
Όμως πρωτίστως έχει φροντίσει να του δώσει τα απαραίτητα στοιχεία για να πλάσει την ιστορία με την φαντασία του!

Το Trouble In Paradise είναι κατά την γνώμη μου μια κλασσική ταινία που βλέπεται ευχάριστα μέχρι σήμερα. Προσωπικά πιστεύω πως τα screwball έχουν υποστεί μεγάλες αλλοιώσεις στο χρόνο, αλλά εδώ ο θεατής έχει αρκετούς λόγους για να γοητευτεί!
Βαθμολογία 7,5/10

I Am a Fugitive from a Chain Gang

Σκηνοθεσία: Mervyn LeRoy
Παραγωγής: USA/ 1932
Διάρκεια: 93'

Έχουν περάσει 68 χρόνια από τότε, όμως τι έχει αλλάξει; Μια ταινία που κατά την γνώμη μου εγκληματικά δεν πήρε το oscar αν και είχε προταθεί! Διότι ο Mervyn Leroy εδώ κάνει μια τολμηρή δήλωση για το "κύκλωμα" της δικαιοσύνης. Με μια πολύ λιτή αλλά ταυτόχρονα και πολύ γραμμική κινηματογραφική αφήγηση!

Είσαι ένας άνθρωπος όπως ο James Allen, τον οποίον εκπληκτικά υποδύεται ο συμπαθητικός Paul Muni. Έχεις όνειρα που δεν χωράνε στην συμβατικότητα αυτού του κόσμου! Έχεις πυγμή και θάρρος να τα κυνηγήσεις αν και ξέρεις πως δεν θα έχεις καμιά βοήθεια. Άλλωστε, η ηχηρή σου αξιοπρέπεια ποτέ δεν θα ζητούσε από δαύτη. Όμως σε αυτή σου την προσπάθεια αντίμαχο βρίσκεις την κοινωνία. Έναν αντίμαχο που θα προσπαθήσει να σε σπρώξει στον πάτο του ποτηριού. Γιατί; Είναι επικίνδυνη η ύπαρξή σου για το κράτος. Είναι επικίνδυνο να αρνείσαι την στερεότυπη ζωή για την οποία σε έχει προορισθεί. Είναι επικίνδυνο να μην είσαι και εσύ ένας μέρος της πραγματικότητας, ένα πειθήνιο και σιωπηρό γρανάζι στο ρολόι των πραγμάτων όπως το κράτος τα έχει κουρδίσει. Γιατί; Γιατί, όταν αποφασίζεις να πορευτείς τον αυθεντικό δρόμο της ψυχής βάζεις το μυαλό σε εργασία! Στην εργασία της αλήθειας, και όχι του κάστρου που χτίζουν αυτοί. Και αν ξεφύγεις από τον έλεγχο τους, τότε μπορείς να αποκαλύψεις δεκάδες μυστικά για τον τρόπο που χαλιναγωγούν αυτοί. Δυνητικά μπορεί να γίνεις πρότυπο, και μπορείς να ταράξεις τα θανατερά μέχρι πρώτινως ρεύματα! Και τότε είσαι απειλή.

Μια απειλή που κυνηγούν. Που αρχικά θα προσπαθήσουν να την σωφρονίσουν. Προσφέροντας άφθονες συμβατικές επιλογές για μια ζωή βολεμένη. Και αν η προσπάθεια πέσει στο κενό τότε θα σε εξοστρακίσουν. Αφού πρώτα ξευτελίσουν την οντότητα σου ως άνθρωπο. Θα ψάξουν και το μικρό σου ψεγάδι, θα το φουσκώσουν στο μέγεθος που τους βολεύει, και θα ποδοπατήσουν κάθε κατοχυρωμένο σου δικαίωμα. Και από πολίτης γίνεσαι δούλος, γίνεσαι μηδέν, γίνεσαι το θύμα μιας ανελέητης και αδιάκοπης κτηνωδίας! Και αυτό το λένε δικαιοσύνη! Μια δικαιοσύνη χωρίς ανθρωπιά, που δεν μπορεί να δει ορίζοντα. Μια δικαιοσύνη που υπάρχει για να εξασκούν κάποιοι τα βίαια τους ένστικτα. Είτε αυτοί που έχουν διοριστεί να αποφασίζουν, είτε αυτοί που έχουν "εκλεχθεί" να σωφρονίζουν υπό την θέση του τιμωρού.

Και μην εκπλαγείς αν αυτό το δεις και έξω από τα στενά όρια της κατευθυνόμενης δικαιοσύνης. Αυτό είναι το πρότυπο που θέλουν να υιοθετήσουν και στους ανθρώπους. Στερώντας τους τις σκέψεις από τις βασικές ανθρώπινες αρχές. Την συμπόνια, την κατανόηση και την αντικειμενική επίβλεψη των πραγμάτων. Και έτσι εκεί έξω υπάρχουν πολλά φίδια. Που μπορεί να διανύσουν χιλιάδες χιλιόμετρα, να κάνουν τεράστιες θυσίες. Να σου δώσουν ότι πιο μικρό έχεις ανάγκη και έπειτα να το εξαργυρώσουν στο δεκαπλάσιο και στο εικοσαπλάσιο του μεγέθους τους κρατώντας σε στον έλεγχο τους.

Ευτυχώς όμως υπάρχουν και οι άλλοι. Οι άνθρωποι. Που δεν περιμένουν την ανάγκη σου για να προσφέρουν. Που με το βλέμμα χαμηλά, στέκονται στο δικό σου ύψος. Χωρίς αντάλλαγμα σου προσφέρουν την όποια βοήθεια, από την μικρότερη ως την μεγαλύτερη, που δύναται να σου προσφέρουν. Γιατί για αυτούς δεν είσαι ένας αποδιοπομπαίος τράγος. Για αυτούς δεν είσαι μια ευκαιρία να πλουτίσουν ξεπουλώντας ότι ανθρώπινο έχει μείνει. Για αυτούς είσαι ένας άνθρωπος, όπως ο εαυτός τους.

Σε αυτό το μήκος κινήθηκα καθώς παρακολουθούσα αυτή την ταινία. Και πείτε μου, πόσο τα πράγματα έχουν αλλάξει; Ναι ξέρω ποιος μιλάει σήμερα για καταναγκαστικά έργα, ποιος μιλάει για κακομεταχείριση και άσκηση βίας στον πολιτισμένο κόσμο του 21ου αιώνα; Αλλά πίσω από το προσωπείο της δικαιοσύνης οι ίδιες θέσεις και τάσεις υποκινούν μια απάνθρωπη κυβερνούσα εξουσία. Την εξουσία που "διπλωματικά" θέλει να ελέγχει τους καλοπληρωτές πολίτες της!
Βαθμολογία 8,5/10