The Master

 Σκηνοθεσία: Paul Thomas Anderson
Παραγωγή: Usa / 2012
Διάρκεια: 144’

Η νέα ταινία του Πολ Τόμας Άντερσον τοποθετείται στην μεταπολεμική Αμερική του 50. Περίοδος ιδιαίτερη. Οι άνθρωποι είναι φοβισμένοι απ’ το πρόσφατο παρελθόν. Σε απόγνωση. Αναζητούν ασφάλεια. Βεβαιότητες. Τρέφονται και εκτρέφουν την αυταπάτη της ελπίδας. Ο Νέος Κόσμος βρίσκεται επίσης σε μία κατάσταση μεταίχμια. Πρέπει να διαχειριστεί τη νέα γνώση που έχει προκύψει. Οικονομική. Βιοτεχνική. Πολεμική. Πνευματική. Να την διαχειριστεί και να την μεταδώσει στον ανθρώπινο παράγοντα. Οι άνθρωποι όμως δεν ενδιαφέρονται να «γνωρίσουν». Θέλουν μονάχα να αισθανθούν ασφαλείς. Ο νέος Παγκόσμιος πολιτισμός αναπτύσσεται σε καθεστώς τρομοκρατίας. Δημιουργούνται οργανώσεις και κινήματα. Φορείς που αναζητούν μια θέση στο χάρτη της μεταβατικής εποχής. Η γνώση ιεραρχείται σε θρησκευτικούς και παρά-θρησκευτικούς μαστούς. Κύριο μέλημα η συναισθηματική και οπαδική εμπλοκή των ανθρώπων. Πιστών που μετριούνται αριθμητικά. Οι σχέσεις που προκύπτουν είναι ανάμεσα σε ανθρώπους που θέλουν να κυριαρχήσουν και σε ανθρώπους που επιθυμούν να κυριαρχηθούν. Να παραδοθούν μέσα σε κοινότητες όπου θα αισθάνονται ασφαλείς.

Ο Ντοντ Λάνκαστερ(Philip Seymour Hoffman), ο Μάστερ του τίτλου, είναι κάτοχος –υπό την στενή καθοδήγηση της συζύγου- του πνευματικού κινήματος The Cause. Αυτός είναι λογοθεραπευτής. Ρητοράκος ή μέντορας. Πουλάει την ελπίδα. Οι φοβισμένοι άνθρωποι της Νέας Χώρας, ενδιαφέρονται προφανώς να αγοράσουν. O πολιτισμός άλλωστε, θεμελιώνεται στην ελπίδα ύπαρξης μιας βελτιωμένης εκδοχής του κόσμου. Κι αυτή, μέσα στην κοινωνική οργάνωση που επιλέξανε, εκκολάπτουν ακριβώς αυτή την ελπίδα του πολιτισμού. Έμαθαν να προσποιούνται. Να είναι δεκτικοί και ελαστικοί μέσα στους νόμους της συνύπαρξης. Γιατί μόνο μέσω της κοινοτικής συνύπαρξης μπορούν να μειώνουν τον πυρετό του φοβισμού τους. Ο πολιτισμένος άνθρωπος έμαθε να αυθυποβάλλεται στην προσποίηση, και συνεπώς να αναπτύσσει αυτοματισμούς, ούτως ώστε να είναι αποδεκτός. Αυτό ακριβώς το προφίλ τον καθιστά προσβάσιμο στο κήρυγμα του Λάνκαστερ. Ο ανασφαλής άνθρωπος έχει μια τεράστια τρύπα φόβου, απ’ όπου μπορείς να τον ταΐσεις το οτιδήποτε. Και συνεπώς να τον επιμορφώσεις.

Ο έτερος πρωταγωνιστής, είναι ο Φρέντι(Joaquin Phoenix). Αυτός δεν είναι σαν τους άλλους. Αξιωματικός του ναυτικού. Επέστρεψε απ’ τον πόλεμο χωρίς σχέδια για το μέλλον. Χωρίς παρελθόν. Χωρίς ανησυχίες και φόβους. Χωρίς αναζήτηση ελπίδας. Αλκοολικός και ευαίσθητος. Δηλαδή ακατάλληλος για αυτή τη Νέα Χώρα. Παντού ανεπιθύμητος. Βρίσκει καταφύγιο στη σέκτα του Ντοντ Λάνκαστερ. Κι εκεί ανεπιθύμητος. Όμως οι δύο άντρες χτίζουν μια ακλόνητη σχέση αντρών. Μια σχέση πατέρα-γιου. Μία σχέση στενή.

Αυτή η σχέση εξασφαλίζει την θρησκευτική δέσμευση και την αφοσίωση του Φρέντι σ’ αυτή την αίρεση. Άλλωστε, όπως μας ξαναλέει παμπόνηρα ο Άντερσον στο φινάλε, ίσως η μεγαλύτερη πνευματική αίρεση που υπάρχει, να προκύπτει απ’ τον θρησκευτικό έρωτα δύο ανθρώπων. Για τον Λάνκαστερ, όμως, η αφοσίωση δεν αρκεί. Είναι ένα στοίχημα να καταφέρει να επιδράσει πάνω στον Φρέντι. Δεν είναι όπως με τους άλλους. Αν καταφέρει να τον αλλάξει, θα έχει επιτύχει να αλλοιώσει κάτι αμετάβλητο. Θα ‘χει καταφέρει, σχεδόν, να αλλοιώσει το σύμπαν. Γιατί ο Φρέντι είναι αμόλυντος. Είναι θεόμουρλος. Δεν έχει ανάγκη από αφέντες. Δεν έχει καμία ανάγκη να προσποιείται. Και κυρίως καμία ανάγκη να αγοράσει δισκία ελπίδας.

Στο Master παρατηρούμε, σχεδόν χειρουργικά, τα κίνητρα και την ψυχολογία των ανθρώπων που επιθυμούν να εξουσιάζουν, κι εκείνων που δέχονται να εξουσιάζονται. Γιατί, ίσως αυτός ο κόσμος να είναι μια ανελέητη εμποροπανήγυρη αφεντικών. Θρησκείες, κεφάλαιο, έρωτας, τέχνες, πολιτισμός: όλα παραδομένα στη λατρευτική λαιμαργία των πιστών, σ’ αυτή την αέναη προσπάθεια να απομακρύνουμε την αβάστακτη παράνοια της μοναξιάς.