The Collector

Σκηνοθεσία: William Wyler
Παραγωγής: England / Usa / 1965
Διάρκεια: 1965

Αυτή (Samantha Eggar) είναι κομψή και θελκτική. Καλλιεργημένη. Φοιτήτρια στην Καλών Τεχνών. Αυτός (Terence Stamp) είναι ταπεινής καταγωγής. Του αρέσει να συλλέγει πεταλούδες. Να τις απονεκρώνει και να φτιάχνει συλλογές. Όμως τώρα προάχθηκε. Κέρδισε το Λόττο. Έτσι, έβαλε στο μάτι μια ανθρώπινη πεταλούδα. Εκείνη. Πήρε ένα μεγάλο δοχείο-σπίτι για να την κλείσει. Έχει αποφασίσει να την αγαπάει και θέλει να τον γνωρίσει. Γνωρίζει το πως να την απαγάγει δεν είναι ο πιο ενδεδειγμένος τρόπος. Όμως, έχει πειστεί πώς είναι κατώτερός της. Πώς δεν υπάρχει άλλος τρόπος να την προσεγγίσει. Θα την κρατήσει όμηρο μέχρι να τον αγαπήσει.

Αυτοί οι δύο δε μπορούν να ερωτευθούν. Είναι κανόνας. Ούτε αυτός μπορεί να την ερωτευθεί. Ούτε εκείνη. Αυτός έχει αποφασίσει να την αγαπάει. Οπότε δε μπορεί να την αγαπήσει. Συν τοις άλλοις έχει πειστεί πως είναι κατώτερός της. Οπότε είναι αδύνατον να πιστέψει πως εκείνη μπορεί να τον αγαπήσει. Εκείνη από τη μεριά της, είναι αιχμάλωτη. Εδώ που τα λέμε, δεν είναι και οι ιδανικές συνθήκες για έρωτα. Είναι πανικόβλητη, φοβισμένη. Αυτός ο φόβος -και όχι η καταγωγή της- δεν της επιτρέπει να τον κοιτάξει σαν ανθρώπινο ον. Αυτοί οι δύο δε μπορούνε να αγγιχθούνε. Να εκτεθούνε φυσικά -σαν άυλα σώματα- ο ένας στον άλλο. Ο έρωτας θέλει την ελευθερία του για να συμβεί. Κάθε άλλο είναι βία και εξαναγκασμός.

Ο William Wyler εδώ φτιάχνει μια κλασσική ωδή για τον ανεκπλήρωτο έρωτα. Για τη χαμένη, τη σπαταλημένη ομορφιά.
"…καλύτερα να αντιστέκεσαι στην αληθινή ομορφιά, γιατί μπροστά της δεν μπορείς να κάνεις τίποτα παρά να την κοιτάζεις χαμένος…", λέει ο Georg Trakl. Και κάπως έτσι αντιδρούν και οι ήρωες του. Αυτός σκοτώνει πανέμορφες πεταλούδες. Κι έπειτα τις τοποθετεί σε καλλίοπτες εκθέσεις. Αλλά κι αυτή, δε διαφέρει. Θαυμάζει τους πίνακες του Van Gogh ακριβώς για αυτό το λόγο: επειδή είναι νεκροί. Το ίδιο και με τα βιβλία. Δεν γδέρνεται από την ποίησή τους. Αντί αυτού θαυμάζει το χάρτινο μνημείο τους.

Είναι πιο βολικό να σκοτώνεις την ομορφιά. Να την καταστρέφεις. Όταν κάτι είναι νεκρό, γνωρίζουμε πως να του φερθούμε. Κατ' αρχάς δεν διατρέχουμε κανένα κίνδυνο. Μπορούμε να το τοποθετήσουμε απέναντί μας. Σε όποια απόσταση επιθυμούμε. Να του φερθούμε με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Για αυτό προτιμούμε να τα σκοτώνουμε όλα. Να σκοτώνουμε την ομορφιά. Παρά να την αφήνουμε να μας πληγώνει. Η ανθρωπότητα είναι οργανωμένη με ακριβώς αυτόν τον τρόπο: να σκοτώνει την ομορφιά πολύ πριν γίνει επικίνδυνη. Ερχόμαστε σ' επαφή με τα νεκρά ηλιοτρόπια του Van Gogh. Αλλά πόσοι από εμάς ερχόμαστε σ' επαφή με την Ποίηση/δημιουργία του ζώντα Van Gogh; Ερχόμαστε σ' επαφή με τις νεκρές ταινίες του Godard. Τη νεκρή ποίηση του Eliot. Κι ούτω καθεξής. Όλα είναι αποξηραμένα και ταξιθετημένα στο αντίστοιχο νεκροταφείο τους. Στο αντίστοιχο μουσείο τους. Εμείς ερχόμαστε δεύτεροι και τρίτοι, δηλαδή τελευταίοι. Μέσα απ' τον δεδομένο ρόλο του θεατή. Όχι για να αγγιχθούμε μαζί τους. 'Η να λερωθούμε. Αλλά για να θαυμάσουμε. Η συνδιαλλαγή μας είναι άνιση. Περιφερόμαστε γύρω από ακίνδυνα μνημεία για να θαυμάσουμε. Το μάρμαρο, την αρχιτεκτονική. Για να ανάψουμε ένα κερί σ' αυτό που δεν κοιμάται, κι εμείς νομίζουμε πεθαμένο.

Ο William Wyler για αυτή την αδυναμία μας, ως ανθρωπότητα, σπαράζει. Για την ομορφιά που χάνεται. Για την τέχνη που πεθαίνει. Που έγινε ένας σωρός από κόκκαλα, από λείψανα ποιημάτων, εικόνων και ήχων του παρελθόντος. Όμως έχουν και η τέχνη και ο θάνατος τις απαιτήσεις τους. Με τη σειρά τους απαιτούν απ' τη μεριά μας, την κατοχή μιας άλλης τέχνης: αυτής του αναστάσιμου βλέμματος. Του βλέμματος που αίρει τον θάνατο, που αναγεννά την ομορφιά. Της ζωτικής επαφής που ανασταίνει την ακοίμητη τέχνη. Αυτή τη φορά όχι για να την καταστρέψουμε. Αλλά για να καταστραφούμε...