Σκηνοθεσία: Michael Radford
Παραγωγής: England / 1984
Διάρκεια: 113'
Μη μου κλείνεις το διακόπτη του μυαλού μου προσπαθώντας να με κάνεις κανονική.(Σάρα Κέιν)
Το 1984 είναι μια ταινία/βιβλίο για τον πόλεμο. Για τον μανιασμένο πόλεμο της ανθρωπότητας, ως δεδομένο σύστημα, πάνω στην ανθρώπινη ύπαρξη. Γιατί πόλεμος δεν είναι μόνο αυτό που συμβαίνει όταν δυο λαοί βρίσκονται σε αντιμέτωπη κατάσταση. Όταν δυο στρατεύματα συγκρούονται. Όχι, δεν είναι καθόλου έτσι ο ορισμός του πολέμου! Πόλεμος είναι ένα "παιχνίδι" που ρυθμίζεται από ανώτερες -και συνεπώς ξένες- εντολές που έχουν ως αποτέλεσμα να εμπλέκουν/παγιδεύουν ανθρώπους σε ένα συγκεκριμένο πεδίο. Συνεπώς, πόλεμος είναι και αυτό που βιώνει ένας λαός όταν έρχεται αντιμέτωπος με την πείνα, όταν μάχεται για τα εργατικά δικαιώματα. Πόλεμος είναι αυτό που συμβαίνει όταν οι συνθήκες σε αναγκάζουν να μεταναστεύσεις. Σ' άλλον τόπο. Ή σ' άλλο όνειρο. Σ' όλες τις περιπτώσεις υπάρχουν συγκεκριμένες και καθόλου τυχαίες εξωτερικές συνθήκες που ερεθίζουν τα ανθρώπινα όντα και τα αναγκάζουν να συμπεριφερθούν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο.
Απ' τον ορισμό προκύπτει ότι βασική επιδίωξη του πολέμου δεν είναι η νίκη. Δεν υπάρχει νίκη. Το παιχνίδι είναι κατασκευασμένο έτσι. Βασική επιδίωξη του πολέμου είναι η ψευδαίσθηση που παρέχει σε αυτούς που εμπλέκονται πως μάχονται για μια πιθανή νίκη. Μ' αυτόν τον τρόπο οι άνθρωποι μένουν υποδουλωμένοι σ' έναν πλαστό στόχο. Διαρκώς απασχολημένοι. Συνεχώς ναρκωμένοι. Κι αυτό το παιχνίδι που αποκαλέσαμε ως πόλεμο μένει διαρκώς αναμμένο. Οι άνθρωποι μένουν υπό την επίρροια των εντολών και των πληροφοριών που τους παρέχει η εκάστοτε πολιτική/κοινωνική εξουσία. Και μ' αυτόν τον τρόπο τους ασκείται μόνιμα, χωρίς να το καταλαβαίνουν αφού έχουν παραδοθεί εθελούσια, μια εξωτερική δύναμη. Μια εξωτερική δύναμη που αποσκοπεί στο να διαμορφώσει και καθορίσει τον ανθρώπινο παράγοντα. Τον πλάθει κατ' εικόνα του "κανονικού ανθρώπου". Του "κανονικού ανθρώπου", και συνεπώς αβλαβή, σύμφωνα με τις προδιαγραφές που ορίζει η εκάστοτε εξουσία.
Η ισχύς της εξουσίας μετριέται στον πόνο που μπορεί να προκαλέσει στον άνθρωπο. Η απόλυτη εξουσία επιτυγχάνεται όταν ο ανθρώπινος παράγοντας έχει διαφθαρεί σε τέτοιο βαθμό (με πόνο) που δε μπορεί να αισθανθεί άλλο πόνο. Που δε μπορεί να αισθανθεί γενικότερα. Ο "τέλειος άνθρωπος" είναι ένας παράλυτος άνθρωπος.
Βασική επιδίωξη του συστήματος, μέσα απο τους τεχνητούς πολέμους που στήνει για να εμπλέξει τα κοινωνικά όντα, είναι να αποξενώσει τον άνθρωπο απ' τον χώρο και το χρόνο. Κατά μία έννοια, θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε, πως βασική επιδίωξη είναι να αποξενωθεί ο άνθρωπος από τη φύση του. Να ξεκοκαλιστεί από τον εαυτό του. Για να επιτευχθεί αυτό, όσο ο άνθρωπος μένει φανατισμένα ναρκωμένος και εμπλεγμένος στα "πολεμικά παιχνίδια", -δηλαδή όσο αποτελεί εύκολο στόχο- βομβαρδίζεται με πληροφορίες και εικόνες, τεχνητές και κατασκευασμένες, που αποσκοπούν σε πρώτο επίπεδο, να αποφέρουν ένα καίριο πλήγμα στην ελεύθερη κρίση του. Κι αφού επιτευχθεί αυτό το πρώτο επίπεδο, συνέχεια έχει να κατασκευασθεί μια ανθρώπινη κρίση ακίνδυνη και σύμφωνη με τις επιταγές της εκάστοτε εξουσίας. Για να γίνει αυτό εφικτό, οι πληροφορίες που παραδίνονται κατασκευάζονται με τον ανάλογο τρόπο. Συνεπώς, από τη στιγμή που ο άνθρωπος εμπλεχθεί στα κατασκευασμένα παιχνίδια του πολιτικού συστήματος, γίνεται σταδιακά ένα ον απόλυτα ελεγχόμενο. Ένα μη ελεύθερο ον. Ένα παραλυμένο ον, χωρίς βούληση, χωρίς σκέψη, που ρέει αναπόδραστα προς αυτό που έχει οριστεί ως κανονικό.
Ο Michael Radford, ωστόσο, μεταφέροντας το βιβλίο του George Orwell, μας υπενθυμίζει πως υπάρχει ένα αδιάσπαστο σημείο: ο Έρωτας. Δε μιλάει για την παθογένεια του έρωτα, μέσα από την οποία συνδέονται δυο άνθρωποι. Αλλά για εκείνον τον αλλόκοτο έρωτα που κρατάει τα συναισθήματα αναμμένα. Που παρέχει ένα παρθένα αλλόκοτο βλέμμα στον κόσμο. Ο έρωτας που κρατάει αμόλυντους τους ανθρώπους. Και, κατά κάποιον τρόπο αδιάφορους, και συνεπώς μη ευάλωτους προς τα κατασκευασμένα πολεμικά παιχνίδια. Γιατί αν ο πόλεμος με το μυαλό είναι ελεγχόμενος. Ο εσωτερικός συναισθηματικός πόλεμος (δεν αναφέρομαι σε συναισθήματα-αντανακλαστικά πραγματικότητας) είναι εξαιρετικά περίπλοκος και κρυπτικά δυσερμήνευτος...